مرحله دوم راهگذر اقتصادی چین-پاکستان در سایه تردیدهای پکن

به گزارش روز شنبه ایرنا، راهگذر اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) تقریباً یک دهه پیش با هیاهوی تبلیغاتی گسترده‌ای راه اندازی شد؛ پروژه‌های زیربنایی آن به ارزش ۵۴ میلیارد دلار برنامه‌ریزی شده بود اما چالش‌های امنیتی، سیاست‌های پیچیده منطقه‌ای و زمان‌بندی‌های به تاخیر افتاده از آن زمان به این پروژه عظیم دوجانبه ضربه زده و مانع توسعه آن شده است.

این کشور همچنین پس از یک دوره طولانی آشفتگی داخلی که با برکناری نخست وزیر سابق عمران خان آغاز شد، برای ثبات سیاسی و اقتصادی تلاش می‌کند. مبارزه مداوم پاکستان با بی ثباتی سیاسی و تروریسم، پیشرفت پروژه های توسعه کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) را کند کرده است، حتی در شرایطی که چین میلیاردها دلار به این کشور که در تنگنای نقدینگی است، کمک می‌کند. برای پاکستان، روابط با چین به عنوان یک سرمایه‌گذار و متحد کلیدی، حیاتی است.

راهگذر اقتصادی چین-پاکستان در یک طرح جامع سه مرحله ای مرتبط با کمربند و جاده چین در سال ۲۰۱۵ راه اندازی شد اما پروژه های زیرساختی، انرژی و توسعه بندر در فاز اول به دلیل چالش های متعدد از جمله آشفتگی اجتماعی و مشکلات اقتصادی اسلام‌آباد با تاخیر مواجه شده است.

سرمایه‌گذاران چینی و بازارهای پاکستان در تردید هستند که آیا مرحله دوم این پروژه به انجام خواهید رسید؟

پایان شکیبایی چین

اکمل صدیق، مشاور فنی در وزارت امنیت غذایی و تحقیقات ملی پاکستان درباره این موضوع به کانال اخبار آسیایی گفت که وضعیت اقتصادی، مشکلات کلان مالی و همچنین بی ثباتی سیاسی، واقعیت های زندگی در پاکستان است، اما او معتقد است سرمایه‌گذارانی که «نگاه بلندمدت‌تری به وضعیت دارند» همچنان به پاکستان خواهند آمد.

با این حال، نشانه هایی وجود دارد که از پایان شکیبایی چین حکایت دارد؛ این کشور پاکستان را تحت فشار قرار داده است تا برای حفاظت از اتباع و منافع چین، اقدامات بیشتری انجام دهد.

در ماه مارس ۲۰۲۴ (اسفند ۱۴۰۲)، بمب‌گذاران انتحاری کاروانی از مهندسان چینی را در شمال غربی پاکستان در نزدیکی مرز با افغانستان هدف قرار دادند و شش نفر را کشتند. این سومین حمله بزرگ به منافع چین در پاکستان در یک هفته بود.

حملات جدایی طلبان بلوچ در منطقه نیز بیشتر شده است، اگرچه ارتش پاکستان هرگونه حمله مستقیم به پروژه ها یا منافع چین در گوادر را رد کرده است.

از آن زمان، این کشور اقدامات امنیتی جدیدی را در تلاش برای محافظت از شهروندان چینی اعمال کرده است.

احسان اقبال، وزیر برنامه ریزی، توسعه و اصلاحات پاکستان گفت: یک نیروی ویژه متشکل از بیش از ۱۱ هزار پرسنل امنیتی از پروژه‌های زیرساختی این کشور محافطت می‌کنند که راهگذر اقتصادی چین-پاکستان را نیز شامل می‌شود.

ارتش پاکستان تدابیر امنیتی را برای کارگران چینی در حال ساخت فرودگاه بین‌المللی گوادر افزایش داده و در سوی دیگر عملیات ضدتروریسم ملی را برای رسیدگی به مشکلات امنیتی گسترده‌تر آغاز کرده است.

اقبال خاطرنشان کرد که این عملیات «عمدتا مبتنی بر اطلاعات» است و نه بخش بزرگی از مردم را هدف قرار می دهد و نه مردم را از روستاها یا محل سکونت خود آواره می کند.

سرتیپ احتشام سرور به کانال اخبار آسیا گفت: این تصور نادرست که سرمایه‌گذاران خارجی قصد دارند مردم بلوچ را از طریق پروژه هایی مانند راهگذر اقتصادی چین-پاکستان از منابع طبیعی محلی محروم کنند، انگیزه اصلی پشت این تهدید است.

این ترس های امنیتی سرمایه گذاران چینی را بر آن داشته تا پروژه ها را متوقف کنند.

لیو جیانچائو، دیپلمات ارشد چینی، وزیر روابط بین‌الملل در حزب کمونیست چین، در سفر اخیر به پاکستان، گفت که چنین تهدیدهایی خطرات اصلی همکاری در کریدور اقتصادی چین-پاکستان هستند.

در ماه ژوئن (خرداد)، شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان، هیاتی متشکل از ۱۰۰ نفر از رهبران تجاری این کشور را به چین فرستاد تا به شی جین پینگ، رئیس جمهور این کشور، اطمینان دهد که او در راس امور امنیتی است و همچنین درخواست سرمایه‌گذاری بیشتر دارد.

هر دو طرف به تعمیق همکاری در زمینه هایی مانند کشاورزی، فناوری اطلاعات و صنعت متعهد شدند.

عصر جدیدی از همکاری در مناطق ویژه اقتصادی

برخی از کارآفرینان پاکستانی نسبت به چشم انداز رشد در مرحله دوم خوشبین هستند، به ویژه ایجاد مناطق پردازش صادرات که به شرکت ها و شرکای چینی آن‌ها اجازه می دهد تا ماشین ها و کالاهایی را که در حال حاضر وارد می شوند را به صورت محلی تولید کنند و در سوی دیگر کشاورزان پاکستانی امیدوارند که سرمایه گذاری‌های چینی به کشاورزی کشورشان رونق دهد.

در مرحله دوم راهگذر اقتصادی چین-پاکستان، مناطق ویژه اقتصادی برای کشاورزی ایجاد خواهد شد که چین تجهیزات، بودجه، و حمایت از تحقیق و توسعه در انواع جدید محصولات نقدی را فراهم می کند.

شورای تحقیقات کشاورزی پاکستان نیز اعلام کرده است در حال ایجاد یک مرکز عالی در کشاورزی با حمایت چین است.

تحلیلگران می‌گویند بهبود امنیت در پاکستان باید نگرانی‌ها را در مورد دوام بندر گوادر و سایر پروژه‌های راهگذر اقتصادی چین-پاکستان کاهش دهد و سرمایه‌گذاران را برای بازگشت به این کشور تشویق کند. توسعه گوادر، که هدف آن ارتقای جوامع فقیر در منطقه و ایجاد رفاه بیشتر برای منطقه است، در سال‌های اخیر این شهر را تغییر داده است.

از جمله زیرساخت های جدید شهر، بیمارستان دوستی چین و پاکستان است که در دسامبر سال گذشته (آذر ۱۴۰۲) افتتاح شد و به سفرهای طولانی به کراچی بزرگترین شهر پاکستان برای درمان پایان داد.

بندر گوادر اکنون تنها بندر در این کشور با عمق منایب برای جابه‌جایی کشتی‌های بزرگ است اما این بندر از زمانی که در سال ۲۰۱۸ افتتاح شد، شروع کندی داشته است. هرچند که کارشناسان ابراز خوش بینی کردند که وضعیت بهتر خواهد شد.

شکیل احمد رامای، اقتصاددان سیاسی از موسسه آسیایی تحقیق و توسعه تمدن زیست محیطی، گفت: کار در گوادر برای دستیابی به ظرفیت کامل آن مانند هر تجارت دیگری زمان می برد. بسیاری از کشورها علاقه نشان داده اند و در حال امضای قرارداد سرمایه‌گذاری با پاکستان هستند.

راهگذر یا کریدور اقتصادی چین-پاکستان از یک سو، ستون مهم طرح کمربند و یک جاده چین است و از دیگر سو برای توسعه اقتصادی پاکستان اهمیت حیاتی دارد. در پاکستان گفته می‌شود نیروهای خارجی به همراه عناصر معاند داخلی به منافع اقتصادی کشور لطمه می‌زنند. پاکستان تلاش می‌کند امنیت اتباع چینی و همچنین سرمایه‌گذاری‌های خارجی را تضمین کند و چین از اقدامات اسلام‌آباد استقبال می‌کند. اگرچه همکاری مداومی بین چین و پاکستان در مورد گروه های تروریستی فعال در منطقه وجود دارد اما یک اتخاذ یک رویکرد امنیتی جامع برای دو کشور ضروری به نظر می رسد که هم‌زمان تهدیدات داخلی و عوامل خارجی را در نظر بگیرد.