نگاهی به منشور سیاسی امام عسکری(ع) خطاب به اهل قم

در سالروز ولادت یازدهمین پیشوای شیعیان، به دعایی منسوب به امام حسن عسکری(ع) خطاب به اهل قم می‌پردازیم. در این دعا، حضرت پس از ستایش خداوند و اظهار تواضع و خضوع در برابر حضرت حق، اجابت خواسته‌اش را می‌طلبد، آن‌گاه از فراگیرى فتنه‌ها و حاکمیت باطل به درگاه احدیت شکایت می‌برد و براى نابودى آن و سپس آشکارشدن حق و استوارى‌اش دعا می‌کند.

مضمون دعا به‌گونه‌اى‌ست که گذشت زمان، تأثیرى در تازگى عبارات و مضامین آن ندارد و در هر زمانى که فتنه و آشوب دامن‌گیر جوامع انسانى باشد، می‌توان با آن به درگاه احدیت متمسک شد، چنانکه امام عسکری(ع) در فرازهایى از دعا با عباراتى بسیار بلیغ و رسا براى ظهور امام زمان(عج) و برقرارى قسط و عدل به دست آن بزرگوار دعا می‌فرماید. 

سید بن‌ طاووس این دعا را از زبان امام خطاب به اهل قم نقل می‌کند. دعا همچون منشورى سیاسى در آن برهه حساس منتشر شد و تا امروز از گنجینه‌هاى اهل بیت(ع) محسوب می‌شود. شایسته است که در این دعا با تأمل و ژرف‌نگرى بیندیشیم تا به شناخت، یقین و ثبات قدم بیشترى دست یابیم. اینک ترجمه قسمت‌هایى از متن دعا را می‌خوانیم. 

اظهار تواضع و خضوع در برابر حضرت حق

«سپاس خداى را بابت شکر نعمت‌هایش و طلب افزونى آن‌ها و جلب روزی‌اش و طلب خالص‌شدن براى او و در او، نه دیگری و پناه از ناسپاسى و کفرپیشگى در عظمت و بزرگى او. سپاس کسى که می‌داند هر نعمتى به او می‌رسد، از جانب پروردگارش است و هر کیفرى به او می‌رسد، به‌دلیل بدکردارى خود اوست و خدا درود فرستد بر محمد، بنده و پیامبرش و برگزیده خلقش و وسیله (پیوند) مؤمنان به رحمتش و درود بر تبار پاک او و والیان کار او.»

طلب اجابت 

«خدایا! تو خود (مردم را) به فضل خویش دعوت کردى و به خواندنت فرمودى و اجابت دعا را براى بندگانت ضامن شدى و ناامید نکردى کسى را که خواسته خود را بر تو عرضه کرد و با حاجت خود، قصد (درگاه) تو را کرد و دستى خواهشگر را از عطاى خویش تهى بازنگردانی.

معبودا! و اینک من با خواسته خود (درگاه) تو را قصد کردم و دست خواهشم در فضل تو را کوبید و قلبم با خشوع و خوارى با تو راز و نیاز می‌گوید و هم خود تو را بهترین شفیع خویش به درگاهت یافتم. تو خواهش مرا می‌دانی، پیش از آنکه به اندیشه‌ام خطور کند یا در خاطرم راه یابد. پس خدایا! خواسته‌ام را به اجابت وصل کن و خواهش‌ مرا با رسیدن به حاجتم قرین گردان.»

شکوه از فراگیرى فتنه‌ها و حاکمیت باطل 

«خدایا! کژى فتنه‌ها، ما را دربر گرفت و سرپوش حیرت بر ما چیره گشت و فرومایگان و حقیران، ما را درهم کوفتند و آنان که در دین توبه ایشان، اطمینان نبود، بر ما حاکم شدند و آنکه حکم تو را معطل گذارد، کارهاى ما را به ستم ربود و در نابودى بندگانت و تباه‌کردن دیارت کوشید… .

معبودا! کشت باطل درو شد و نهایت آن دررسید و ستون‌هاى آن استوارى یافت و پاره‌هایش فراهم آمد و جوانه‌اش زود سر بزد و شاخه‌اش بالیدن گرفت… .»

دعا براى نابودى باطل

«خداوندا! دروگرى از حق براى او بیار تا تنه‌اش را درهم کوبد و ساقه‌اش را درهم شکند و کوهانش را از هم بدرد و بینی‌اش را بر خاک مالد تا باطل با آن سیماى پلیدش نهان گردد و حق با آن زیور زیبایش پدیدار شود.

خدایا! براى ستم پشتوانه بر جاى مگذار، مگر که ویرانش کنی و سپرى بر جاى منه، مگر که آن را بدری و وحدت کلمه‌اى قرار مده، مگر که پراکنده‌اش کنی و لشکرى مجهز براى آن مگذار، مگر که خوارش کنی و ستونى برقرار مدار، مگر که آن را فرو ریزی و بالابرنده درفشى براى آن باقى مگذار، مگر که سرنگونش کنی و سرسبزى قرار مده، مگر که خشکش گردانى…»

دعا برای ظهور حق

«خداوندا! حق را آشکارى ده و تاریکى فراگیر ستم و سیاهى حیرت را به او روشن و نورانى کن. خداوندا! دل‌هاى مرده را با آن جان بخش و خواسته‌هاى گوناگون و آراى پراکنده را با آن جمع کن و حدود ضایع‌شده و احکام وانهاده دینت را با آن بر پای‌ دار و شکم‌هاى از گرسنگى برآمده را با آن سیر کن و بدن‌هاى ناتوان و خسته را با آن راحتى بخش… .

پروردگارا! بهترین یقین‌ها را درباره او براى ما (به ارمغان) آور، اى آنکه تحقق‌بخشنده گمان‌هاى نیک و تصدیق‌کننده آرزوهاى به تأخیر افتاده‌ای.

خدایا! آنکه به تو می‌خواند و بنده تو که به قسط قیام می‌کند، محتاج رحمت توست و نیازمند یارى تو بر طاعت. چون آغاز نعمت خویش بودى بر او و جامه‌هاى کرامت خویش را تو خود بر قامت او پوشاندی و محبت طاعت خویش را بر او افکندی و از محبت خود، گام‌هایش را در دل‌ها استوارى دادی و او را بر کارهایى که اهل زمانش از آن‌ها چشم پوشیده، توفیق عمل ارزانى کردی و او را فریادرس بندگان ستم‌دیده قرار دادی و یاور کسانى که جز تو یارى نیافتند و زنده‌کننده احکام وانهاده از کتابت و برافرازنده پرچم‌هاى دینت و سنت‌هاى پیامبرت ـ که سلام و صلوات و رحمت و برکات تو بر او و خاندانش باد ـ قرارش دادی.

پس خداوندا! او را از عذاب و بلاى تجاوزگران در دژى استوار محافظت فرمای و دل‌هاى پراکنده دین‌جویان را به نورش روشنایى بخش و بهترین چیزى را که به قیام‌کنندگان به عدل و دادت از پیروان پیامبران رساندی، به او نیز برسان.

بارالها! خوار کن به‌واسطه او کسى را که در رجوع به محبت تو با او همکارى نمی‌کند و آن را که به دشمنى با او برخاسته است و با سنگ کوبنده خویش بر آنکه درصدد قیام علیه آیینت است، بکوب و آن را ذلیل و خوار گردان و خشم گیر بر آنکه به خون‌خواهى او برنمی‌خیزد و یارى نمی‌رساند؛ در حالى که او به خاطر تو با خویشان و بیگانگان در ستیز و دشمنى می‌افتد که البته این، منتى است از جانب تو بر او، نه از او بر تو… .»

دعا برای استواری حق

«پس خدایا! او را به یارى خودت پشت‌گرم فرما و توانایى او را در آنچه از انجام آن بازمانده، مانند طرد آنان که در حریم تو خیمه زده‌اند، بیفزای و از تأیید خویش در نیرو و قدرت او توانایى قرار ده و ما را از انس به او رمیده مکن و او را پیش از رسیدن به آرمانش که همان فراگیرکردن صلاح و راستى در هم‌کیشان خویش و ظاهرکردن عدل و داد در امتش است، نمیران.

پروردگارا! به‌دلیل استقبالى که از قیام به فرمان تو نشان داد، جایگاهش را در روز رستاخیز والا گردان و پیامبرت محمد(ص) را به دیدارش و نیز دیدار کسانى که از دعوت او پیروى کردند، شاد بدار و به‌دلیل آنچه از او دیدی، مثل قیام به فرمانت پاداش او را کامل عطا کن و او را در زندگی‌اش به خود مقرب فرما و به خوارى ما به‌واسطه دورى او رحمت آور و اگر او را از دست دادیم، به ضعیفى ما در برابر کسانى که به همراهى او (قائم) آن‌ها را سرکوب کردیم و دست کسانى که ما بر آنها چیره گشتیم تا از نافرمانى او دورشان کنیم، بر ما دراز گشت، رحم کن و به تفرقه ما پس از الفت و وحدت در زیر سایه حمایت او رحم آر و به حسرت ما هنگام فریادخواهى از او در جایى که ما را از یارى او بازنشاندی، ترحم فرما… 

پروردگارا! به واسطه آنها (قائم و یاوران او) سراسر آفاق و اقطار جهان را از عدل و داد و رحمت و فضیلت آکنده فرما و مطابق کرم و بخشش خود تلاش آنها را پاس بدار، از همان سپاسى که به بندگانت که به عدل و داد قیام کردند، ارزانى داشتى و از پاداش خویش آن را برایشان ذخیره فرما.»

زهراسادات محمدی

انتهای پیام