افزایش توان علمی راهکار حل چالش‌های صنعت زعفران است

محمدعلی بهدانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به برگزاری همایش ملی زعفران در روزها ۲۳ و ۲۴ آبان ماه در دانشگاه بیرجند افزود: می‌توان این همایش را به نقطه عطفی برای بهبود وضعیت زعفران در کشور تبدیل کرد.

وی با تاکید بر اینکه به لحاظ علمی به نسبت سطح زیر کشت زعفران کشور، مقالات کمی به چاپ رسانده‌ایم، اظهار کرد: اگر مدعی هستیم که ۹۰ درصد سطح زیر کشت زعفران در جهان را در اختیار داریم، باید ۹۰ درصد تولیدات علمی این گیاه نیز توسط محققین ایرانی انجام شود.

استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه بیرجند اضافه کرد: فاصله زیادی با این مهم داریم البته باید گفت مشکلات بسیار زیادی نیز بر سر این راه وجود دارد که شاید یکی از مهمترین آنها فراهم آوردن زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی به ویژه در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در ارتباط با فرایندهای علمی زعفران است.

وی به مشارکت، همکاری و حضور سایر دانشگاه‌های کشور در همایش ملی زعفران اشاره کرد و افزود: همچنین شرکت‌های متعددی که در زمینه فرآیندهای زعفران فعالیت می‌کنند نیز حامی همایش بوده و در روزهای برگزاری همایش با ارایه محصولات خود و در تعامل با دست اندرکاران صنعت زعفران کشور، برای چاره اندیشی در خصوص بهبود وضعیت زعفران همراه ما خواهند بود.

استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه بیرجند بیان کرد: دانشگاه بیرجند به عنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین مجموعه دانشگاهی شرق کشور، از سالیان گذشته تنوع بخشی به فعالیت‌های علمی را به منظور اصل هدفمندی پژوهش، تبدیل علم به ثروت، ایده به پدیده و تقویت ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه، در دستور کار قرار داده است.

وی اضافه کرد: مردم این منطقه انتظار دارند دانشگاه بیرجند و سایر مجموعه‌های علمی استان، برای معضل مهم کم آبی به عنوان یکی از چالش‌های اساسی استان و بهبود وضعیت سه محصول مهم زعفران، زرشک وعناب که معیشت بخش مهمی از مردم این منطقه به تولید آنها گره خورده است راهکارهای علمی، پایدار و منطبق بر پتانسیل‌های منطقه‌ای ارایه دهند.

بهدانی یادآور شد: ما از یک قدرت رقابتی بسیار خوب برای تولید زعفران نسبت به سایر کشورها به خصوص ایتالیا، اسپانیا و یونان برخوردار هستیم، بنابراین اگر بتوانیم از این توان و قدرت رقابتی به نفع منافع ملی کشور، زعفران کاران و مناطق تولید زعفران استفاده کنیم، قطعا می‌توانیم نقش مهمی در توسعه هرچه بیشتر این محصول ایفا کنیم.

وی با بیان اینکه صنعت زعفران با چالش‌های زیادی مواجه است اظهار کرد: در گروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند سعی کرده‌ایم این چالش‌ها را شناسایی و در قالب طرح‌های پژوهشی و یا پیشنهاداتی کاربردی، به سازمان‌ها و دست اندرکاران زعفران کشور ارائه دهیم.

دبیر هفتمین همایش ملی زعفران ایران افزود: این پژوهش‌ها و همکاری‌های مشترک با سایر مراکز مرتبط با زعفران، می‌تواند تا حدی راهگشای رفع بسیاری از این چالش‌ها باشد تا به کمک آن بتوانیم در افزایش کیفیت و کمیت این محصول خاص راه حل‌های مناسبی پیدا کنیم.

وی تاکید کرد: بخش عمده تولید زعفران ایران ارگانیک است اما به خوبی نتوانسته در جوامع بین المللی به عنوان یک محصول ارگانیک جایگاه خود را پیدا کند.

بهدانی با اشاره به اینکه تولید زعفران ارگانیک ارزش افزوده بیشتری برای کشور به همراه دارد عنوان کرد: برخی از کشورها از سال‌ها پیش بحث تولید زعفران را با کمک کشورهای دیگر شروع کرده‌اند لذا اگر ما در این زمینه کوتاهی کنیم در آینده متحمل خسارات فراوانی خواهیم شد.

وی با بیان اینکه زعفران گران‌ترین چاشنی غذایی جهان و یکی از قدیمی‌ترین محصولات زراعی ایران محسوب می‌شود اظهار کرد: زعفران، هم به لحاظ ارزش اقتصادی و هم سایر موارد مرتبط، برای ایران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است اما در گروه پژوهشی زعفران معتقدیم ارزش سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حتی فناوری‌های بومی زعفران برای کشور ما در ابعاد جهانی دارای اهمیت بسیار زیادتری است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که ارزش‌های اقتصادی و مهمتر از آن ارزش اجتماعی زعفران، آن را در جایگاهی فراتر از سایر محصولات صادراتی قرار می‌هد، چرا که ویژگی منحصر به فرد آن این است که نیچ‌های اکولوژیکی خاص یا کنج‌های خاص خودش را دارد و به طور ویژه در مناطق خاصی از کشور، همسو با جنبه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی جوامع کشاورزان بومی، به صورت نظام‌مند، تکامل پیدا کرده است.

استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه اصولا تولید این محصول کاری خانوادگی بوده و با اتکا به نهادهای بومی صورت می‌گیرد افزود: این موضوع، زعفران را به عنوان محصولی که کاملا همراه با طبیعت است معرفی می‌کند.

وی تصریح کرد: الگویی که این محصول بر اساس آن تولید می‌شود از ویژگی‌های تفکرات زیست محیطی و تولیدات اکولوژیک یا به عبارت بهتر ارگانیک است و ما می‌توانیم بگوییم بخش عمده تولید زعفران ایران حتی اکنون هم زعفران ارگانیک است که البته به خوبی نتوانسته در جوامع بین المللی به عنوان یک محصول ارگانیک جایگاه خود را پیدا کند.

بهدانی بیان کرد: بر اساس مقایسه‌ای که بین زعفران با سایر محصولات عمده تولیدی این مناطق انجام شده، مشخص شد که ارزش زعفران به مراتب بیشتر از ارزش گندم، پنبه و چغندرقند در این مناطق است.

وی تاکید کرد: به همین دلیل ضرورت دارد با توجه به اهمیت زعفران در اقتصاد و معیشت و اشتغال مردمان این منطقه‌، نسبت به توسعه و گسترش آن اقدام کنیم که بر اساس اصول اکولوژیکی، این توسعه باید از نوع توسعه پایدار باشد.

دبیر هفتمین همایش ملی زعفران ایران گفت: به لحاظ علمی وقتی قرار است یک سامانه تولیدی را توسعه دهیم باید به سراغ شناسایی و پایش مهمترین عوامل تعیین کننده عملکرد یا به عبارت بهتر عوامل تاثیرگذار بر رفتار نظام زراعی رفته و سپس نسبت به شناسایی بهترین و موثرترین فاکتورهای مدیریتی اقدام کنیم، در نهایت با این روش می‌توان عملکرد را کمی سازی کرد و بدون شک این فرایند می‌تواند بسیار موثر و مفید باشد.

وی بر لزوم رقابتی کردن امکان فروش محصولات تولیدی در بازارهای جهانی تاکید کرد و افزود: در این صورت قادر خواهیم بود که برهمکنش بین تولید، محیط، بازاریابی محصول و عوامل مدیریتی را به سود تولید کننده، بهینه سازی کنیم، انجام دقیق این فرآیند از الزامات و شرایط توسعه یک سامانه تولیدی هست که در این بحث سامانه‌های تولیدی زعفران مورد توجه قرار دارد.

بهدانی با اشاره به برگزاری همایش زعفران در ۲ بخش اقتصاد و تجارت زعفران و همچنین فناوری‌های نوین تولید، یادآور شد: در همایش زعفران از حضور برجسته‌ترین متخصصان و دانشمندان علم زعفران کشور بهره‌مند می‌شویم و بعد از همایش شاهد فصلی نوین در بهبود وضعیت زعفران کشور خواهیم بود.