تهمت؛ بدتر از غیبت

«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن (سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.» 

اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.  

همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش شصت و هفتم با عنوان «برخی از مصادیق حق الناس آبرویی؛ تهمت» را می‌خوانید.  

۲. تهمت

تهمت آن است که انسان عیبی را به کسی نسبت دهد، ولی او آن عیب را نداشته باشد.  قرآن شریف، تهمت را در حد کفر می‌داند؛ «إنّما یفتَرِى الْکَذِبَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ». گناه افترا و تهمت به دیگران، بسیار بزرگ است، کیفر سنگینی هم دارد. از امام صادق(ع) روایت شده است که در روز قیامت، تهمت زننده را بر روی تلی از چرک و خون نگاه می‌دارند. در واقع آن چرک و خون، تجسم تهمت‌های دنیاست.

قرآن کریم در آیه دیگری نسبت دادن اعمال زشت به دیگران را به شدت نکوهش کرده آن را گناهی بزرگ برمی‌شمرد. «وَ مَنْ یکسِبُ خَطیئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیئَاً فَقَدِ احتمَلَ بُهتاناً وَإِثْماً مبیناً»، امام صادق(ع)، تهمت را نابود کننده ایمان انسان برمی‌شمرند. «إِذَا انْهَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ انْمَاتَ الْإِیمَانُ مِنْ قَلْبِهِ کَمَا ینْمَاتُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ». طبق این حدیث شریف، هنگام تهمت زدن، ایمان در قلب، انسان ناپدید می‌شود مانند اینکه نمک در آب حل می‌گردد.

تهمت، از نظر حق‌الناس، بدتر از غیبت است، یعنی با تهمت و نسبت ناروا حق سنگین‌تر و بزرگتری برای آن مظلومی که به او تهمت زده شده ایجاد می‌گردد و آنکه تهمت زده است، باید حق او را ادا نماید.

در غیبت، آبروی مردم می‌رود، اما این آبروریزی برای عیبی است که دارند یا به واسطه کار زشتی است که مرتکب شده‌اند. ولی در تهمت، آبروی اشخاص برای عیب نداشته یا گناه مرتکب نشده می‌رود و معلوم است که تهمت بسیار بدتر از غیبت است، گناه آن نیز بزرگ‌تر و جبران حقی که پایمال شده، سخت‌تر است.

باید توجه شود که خداوند سبحان جهنم دارد، اما خاموش است، عذاب و آتش ندارد. عذاب جهنم مار و مور و عقرب و حمیم در جهنم و آتش سوزان آن را خود بندگان می‌فرستند. قرآن در چندین آیه، تأکید دارد که مجازات جهنم را خودتان ایجاد می‌کنید، از جمله در آیه‌ای می‌فرماید: «ذلک بما قدمت ایدیکم». به اهل جهنم خطاب می‌شود: آنچه می‌بینید را خودتان جلوتر فرستاده‌اید. عذاب قبر نیز به همین صورت است. حشرات موذی و حیوانات گزنده قبر را خود بندگان می‌فرستند وگرنه، قبر به خودی خود، عذاب ندارد.

به قول مولوی «آنچه می‌کاری، همه روزه بنوش، آنچه میبافی همه روزه بپوش/ این سخن‌های چو مار و کژدمت مار و کژدم می‌شود گیرد دمت». بهشت نیز به همین منوال است. بهشت اکنون موجود است، اما نعمت‌های بهشت را خود انسان‌ها باید بفرستند. طبق آیه‌ای از قرآن کریم، به اهل بهشت خطاب می‌شود؛ «کلُوا وَاشْرَبُوا هَنیئاً بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِی الْأَیامِ الْخالِیةِ». اعمال نیکو، حسنات، عمل به واجبات و مستحبات و خدمت به خلق خدا، قصر و حورالعین و باغ‌ها و نعمت‌های بهشتی را می‌سازد. 

برترین نعمت‌های، بهشتی در اثر خدمت به خلق خدا و به ویژه دفاع از آبروی مردم، نصیب انسان  می‌گردد. پیامبر گرامی(ص) به روایت امام صادق(ع) می‌فرمایند: «مَن رَدْ عَن عِرْضِ أَخِیهِ الْمُسْلِمِ کَتِبَ لَهُ الْجَنَّةُ البتة». کسی که آبروی برادر مسلمانش را حفظ کند، قطعاً بهشت به پای او نوشته می‌شود.

بر این اساس، هرچه انسان بتواند از آبروی مردم دفاع کند، باغ‌های بهشت و درختان سر به فلک کشیده آن، که از زیر آن نهر‌ها جاریست، برای او آماده می‌شود.  

انتهای پیام