میزگرد ایرنا/ تکاپو برای خروج بجنورد از بن‌بست بافت فرسوده؛ راهکار چیست؟

به گزارش ایرنا، طبق آمار رسمی اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی؛ ۷۱۴ هکتار سکونتگاه غیررسمی و ۵۹۰ هکتار بافت فرسوده شهری وجود دارد که ساکنان آن از توسعه نامتعادل و توزیع نابرابر خدمات و پایین بودن تاب‌ آوری شهرها در مواجهه با بلایا و مخاطراتی از جمله سیل و زلزله رنج می برند.

کارشناسان بر این باورند که نبود همسویی سیاست‌ها و اقدامات دستگاه‌ها موجب شده تا انجام کارها برای اجرای پروژه های مختلف در محلات بازآفرینی شهری در این استان به خوبی پیش نرود و رشد قارچ گونه این پدیده در ۳۶ محله شامل سکونتگاه های غیر رسمی و ۴۵ محله شامل بافت فرسوده پدیدار شود.

بجنورد در بین ۱۰ شهرستان استان شرایط بدتری دارد و تمرکز ۳۰ درصدی جمعیت در مناطق حاشیه ای به معضلی اساسی برای مرکز خراسان شمالی تبدیل شده است.

بازآفرینی شهری به عنوان یک برنامه جامع و یکپارچه برای حل مشکلات شهرها شکل گرفته است به طوری که موجب ارتقای شاخص‌های زیست‌پذیری و کیفیت زندگی شهروندان می‌شود و این طرح در برگیرنده شبکه‌ای از اقدامات و برنامه ‌های مختلف و در مسیر اهداف توسعه پایدار محسوب می‌شود.

بازآفرینی شهری رویکردی همه‌جانبه، مشارکتی، راهبردی و اجتماع‌ محور است که در اولویت برنامه های شهری بجنورد قرار گرفته و مسوولان سعی دارند با اجرای این طرح ها بافت فرسوده بجنورد را احیا کنند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) بجنورد در میزگردی به شرایط موجود و میزان بافت فرسوده در مرکز خراسان شمالی و آسیب های این پدیده که در استان مشکل زا شده است پرداخت و دلایل و راهکارهای مقابله و اصلاح بافت فرسوده بجنورد را با کارشناسان امر بررسی کرد.

این میزگرد با حضور «احمد مقدمی» مشاور شهردار بجنورد در حوزه بازآفرینی شهری، «هدی اکبرزاده» سرپرست اداره برنامه ریزی و بازآفرینی راه و شهرسازی خراسان شمالی و «مهدی باقری» معاونت عمرانی فرمانداری بجنورد برگزار شد.

هزینه کرد ۱۳۰ میلیارد ریالی برای طرح‌های بازآفرینی

مشاور شهردار بجنورد در حوزه بازآفرینی شهری در این خصوص گفت: ۱۳۰ میلیارد ریال از محل منابع داخلی شهرداری امسال برای ۱۳ طرح بازآفرینی محلات فرسوده مرکز خراسان شمالی هزینه شد.

احمد مقدمی اظهارکرد: طرح های اجرایی و در دست اجرا محلات هدف شامل احداث پل، جدول گذاری، ساماندهی و تجهیز پارک و هدایت آب های سطحی در منطقه یک و ۲ شهر بجنورد است.

وی افزود: نگاه مدیریت شهری توجه به محلات کم برخوردار است و طرح های در دست اجرا محلات بازآفرینی در مناطق «احمدآباد، حلقه سنگ، صادقیه، ملکش، جوادیه، بلوار کشاورز و انتهای ۱۷ شهریور» این شهر تاکنون پیشرفت خوبی داشته است.

بجنورد جزو پنج شهر نخست بافت فرسوده

مشاور شهردار بجنورد در حوزه بازآفرینی شهری اضافه کرد: کل مساحت این شهر که شهرداری موظف به ارائه خدمات است، سه هزار و ۲۲۳ هکتار را شامل می شود و از این میزان ۸۰۹ هکتار درگیر بافت فرسوده و نارکارآمد شهری است.

وی ادامه داد: بجنورد دارای ۲۴ محله اسکان غیررسمی و محلات بافت فرسوده است و بیشترین محلات بازآفرینی در شمال و جنوب شهر شامل «جوادیه، باقرخان، کوی امام هادی، احمدآباد، حصار شیرعلی، ملکش و صادقیه» واقع شده است.

احمدی تاکید کرد: بجنورد جزو پنج شهر نخست کشور است و بیشترین مساحت بافت فرسوده و ناکارآمد شهری را دارد و از ۲۳۰ هزار نفر جمعیت آن، نزدیک یک سوم جمعیت(۷۰ هزار نفر) در این محلات سکونت دارند.

وی بیان کرد: کمیسیون ماده پنج شهرداری برای بررسی و تصویب طرح‌های تفصیلی شهری، بررسی و تصویب تغییر کاربری اراضی یا املاک پیشنهادی شهرداری،

بررسی افزایش تراکم متوسط جمعیتی شهر و اصلاح طرح‌های تفصیلی و ضوابط و مقررات اجرایی مثل تشویق به تجمیع قطعات در مناطق نوسازی انبوه سازی و به کارگیری روش‌های صنعتی در ساختمان سازی یا استفاده بیشتر و بهتر از سطح زمین در شهرها برای اسکان جمعیت را بررسی می کند.

مشاور شهردار بجنورد خاطرنشان کرد: طرح “اقدام مشترک” متشکل از دستگاه های اجرایی شامل استاندار(به عنوان رئیس و در غیاب ایشان معاون عمرانی استانداری)، مدیر کل راه و شهرسازی استان(دبیر)، شهردار شهر مربوطه، رئیس سازمان جهاد کشاورزی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان اعضای اصلی با حق رای و همچنین رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و رئیس شورای اسلامی شهر مربوطه(بدون حق رای) تشکیل شده است و در بافت فرسوده سیاستگذاری می کنند.

گسترش شهری علت اصلی بافت فرسوده

وی گسترش محدوده شهری را عامل اصلی ایجاد بافت فرسوده در بجنورد اعلام کرد و افزود: محدوده بجنورد روستاهای زیادی وجود داشت که با گشترش شهر این روستاها را به محدوده خود افزود و بجنورد جدید متشکل از چند روستای دارای بافت کهنه و فرسوده شد.

مشاور شهردار بجنورد در حوزه بازآفرینی شهری با اشاره به آسیب های ملموس بافت ناکارآمد گفت: آسیب های این مناطق شامل ۲ گروه اجتماعی، محیطی و کالبدی است و با کوچکترین بارندگی، آبگرفتگی معابر و نفوذ به داخل منازل ایجاد می شود.

مقدمی اظهارکرد: منازل این بافت ها به صورت کاهگلی و سازه های ناپایدار است و با کوچکترین پس لرزه آسیب بسیاری به آن وارد خواهد شد.

وی با اشاره به پیگیری های لازم برای توانمندسازی این محلات افزود: عدم اشتغال ثابت مهمترین مشکل این مناطق به شمار می رود و بیشتر خانوارها به دلیل عدم اشتغال درگیر جمع آوری زباله اند و به دنبال آن آسیب های اجتماعی فراوانی به وجود می اید.

طولانی بودن روند بازآفرینی بدلیل کم‌کاری بانک‌ها

مشاور شهردار بجنورد در حوزه بازآفرینی شهری اضاقه کرد: بانک ها در پرداخت تسهیلات مورد نظر کم کاری می کنند، آنان نقش مهمی در این زمینه دارند و برای استقبال متقاضیان باید تسهیلات را با درصد پایین و مدت زمان طولانی تر ارائه دهند.

وی ادامه داد: همچنین لازم است بانک ها برای این بافت ها محرک اصلی یا بسته تشویقی تعریف کنند، در حوزه شهری طرح های شاخص برای این محلات پرداخت شود و محرک توسعه باید توسط شهرداری ایجاد و سایر دستگاه ها اعتباراتی برای آن هزینه کنند.

۳۰ درصد اعتبارات دستگاه ها برای بازآفرینی

مقدمی تاکید کرد: تمام دستگاه های اجرایی موظف اند ۳۰ درصد اعتبارات را برای طرح های بازآفرینی اجرا و هزینه کنند اما متاسفانه هم افزایی مناسب بین دستگاه ها وجود ندارد.

وی با اشاره به مشکلات اشتغال ساکنان این محلات بیان کرد: توانمندکردن ساکنان محلات به لحاظ اقتصادی باید انجام شود و ابتدا موضوع اشتغال آنان در نظرگرفته شود، زیرا نبود اشتغال باعث ماندگاری آن و عدم ارتقای محلات شده است.

مشاور شهردار بجنورد عنوان کرد: بسیاری از ساکنان به دلیل مشکلات اقتصادی و نداشتن ضامن قادر به دریافت تسهیلات نیستند و پیشنهاد می شود که صنعت و از کارگاه های کوچک زوده بازده برای توانمندکردن ساکنان این محلات استفاده کند.

تخصیص ۱۳۵ میلیارد ریال اعتبار بازآفرینی
سرپرست اداره برنامه ریزی و بازآفرینی راه و شهرسازی خراسان شمالی گفت: اعتبار بازآفرینی استان در سال گذشته ۷۸ میلیارد ریال بود و تاکنون ۱۳۵ میلیارد ریال از محل اعتبارات تملک دارایی تخصیص داده شده است.

هدی اکبرزاده ادامه داد: جهت اقدامات اساسی برای بافت های فرسوده نباید در انتظار اعتبار و نگاه ویژه باشیم بلکه بسیاری از مسائل با وحدت رویه دستگاه ها حل خواهد شد.

وی ادامه داد: ۹۲ میلیارد ریال از محل بودجه سال گذشته برای تخصیص قیر رایگان به منظور اجرای طرح های زیرساختی حوزه راه استان تخصیص یافت.

اکبرزاده با اشاره به افزایش جذب سهمیه ابلاغی قیر رایگان اظهارکرد: یکهزار و ۱۱۳ تن قیر رایگان به شهرهای بجنورد، شیروان، اسفراین، فاروج و جاجرم تحویل داده شد و ۶۷۲ تن برای شهرداری بجنورد در نظر گرفته شده است.

وی افزود: تاکنون بیش از ۴۰۰ تن قیر رایگان برای شهرداری بجنورد اعلام وصول و مصرف شده و بسیاری از خیابان های سطح شهر آسفالت شد.

سرپرست اداره برنامه ریزی و بازآفرینی راه و شهرسازی خراسان شمالی یادآور شد: نهضت آسفالت معابر شهرهای استان همچنان ادامه دارد و باید به سمتی پیش رویم که هیچ معبر خاکی در شهر وجود نداشته باشد.

سهمیه استان برای بازسازی ۵۹ واحد مسکونی

وی بیان کرد: سهمیه تسهیلات پرداختی بافت فرسوده استان امسال ۵۹ واحد است که تسهیلات تاکنون به ۵۷ واحد آن پرداخت شد.

سرپرست اداره برنامه ریزی و بازآفرینی راه و شهرسازی خراسان شمالی عنوان کرد: تسهیلات با کارمزد ۲۳ درصد پرداخت می شود و مردم بافت فرسوده قادر به پرداخت اقساط با این کارمزد نیستند و باید در این رویه تجدیدنظر شود.

وی ادامه داد: تسهیلات پنج میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریالی با توجه به درآمد پایین مردم این مناطق مناسب تمام دهک های جامعه نیست.

اکبرزاده ضمن تاکید بر تشویقات بیشتر برای بافت فرسوده خاطرنشان کرد: بسته تشویقی ابزار مناسبی برای این کار است اما کافی نیست و باید برای سارندگان و سرمایه گذاران هم ابرازهایی جهت انجام رونق کار در نظر گرفته شود.

لزوم ارائه بسته های تشویقی برای بازسازی بافت فرسود

وی اضافه کرد: به دلیل کاربری اجتماعی-اقتصادی بافت فرسوده از چرخه شهری عقب مانده و چنانچه این مناطق به چرخه شهری بازنگردند مشکلات بیشتری برای این مناطق ایجاد می شود.

وی با اشاره به اینکه موضوعات کالبد شهری حائز اهمیت است خاطرنشان کرد: ابزارهای لازم برای حل مشکلات باید در نظر گرفته شود و دستگاه های اجرایی با ورود یکپارچه، مشترک و وحدت رویه به سمت حل مشکلات مردم باشند.

اکبرزاده در خصوص ارائه راهکارهای این حوزه بیان کرد: نوسازی و تزریق تسهیلات بافت فرسوده به ساکنان این محلات پرداخت می شود اما مردم توان اقتصادی پایین دارند و نیاز است تسهیلات مناسب دهک های پایین ارائه شود.

وی عنوان کرد: تشویقات این مناطق باید بیشتر شود، بسته های تشویقی ابزار مناسبی است اما کافی نیست، برای سازندگان و سرمایه گذاران هم باید ابزارهایی در نظر گرفته شود و جهت رونق آن کار انجام شود، بدون مشارکت مردم نوسازی این مناطق اتفاق نخواهد افتاد.

سرپرست اداره برنامه ریزی و بازآفرینی راه و شهرسازی خراسان شمالی گفت: تفاوت محلات بازآفرینی خراسان شمالی با سایر استان ها در این است که اکثر محلات این استان پیشینه روستایی داشتند و بعد به محدوه شهر اضافه شدند، بهترین راهکار برای حل موضوع بازآفرینی، ورود خیرین و مردم به این حوزه است که کمک بزرگی خواهد کرد.

گره‌گشایی از بافت فرسوده بجنورد با اعتبارات بازآفرینی

معاونت عمرانی فرمانداری بجنورد در خصوص شرایط کنونی بافت فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی مرکز خراسان شمالی گفت: ضرورت بازآفرینی شهری از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است که شامل موضوعات اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و فرهنگی می‌شود.

مهدی باقری اظهارکرد: برخی از اهداف بازآفرینی شهری عبارتند از ارتقای کیفیت زندگی، تاب آوری و توانمندسازی ساکنان، ترمیم عملکرد اجتماعی، پاسخ به فرصت‌ها و چالش‌ها، دسترسی به خدمات عمومی، فضای سبز و امکانات تفریحی است.

وی افزود: همچنین به مشکلات زیرساختی سیستم‌های فرسوده آب، برق، گاز و فاضلاب که نیاز به نوسازی و توسعه دارند پاسخ می‌دهد و در مجموع پایداری شهری را توسعه بخشیده و نابرابری‌ها در امکانات و خدمات را کاهش خواهد داد.

اجرای ۵۵۲ طرح بازآفرینی در بجنورد

معاونت عمرانی فرمانداری بجنورد اضافه کرد: عملیات مشترک ۵۵۲ طرح در حوزه های عمرانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای محلات بافت فرسوده این شهر از سال ۹۷ آغاز و تعدادی از این طرح‌ها به اتمام رسیده و برخی نیز در دست اجرا است، با اتمام آنها شاهد اتفاقات خوبی در این مناطق خواهیم بود.

وی ادامه داد: ۱۳ طرح بازآفرینی محلات فرسوده مرکز خراسان شمالی در حال اجرا است و این طرح ها شامل «احداث پل، جدول گذاری، ساماندهی و تجهیز پارک و هدایت آب های سطحی» در منطقه یک و ۲ شهر بجنورد است.

باقری تاکید کرد: نگاه مدیریت شهری توجه به محلات کم برخوردار است و طرح های در دست اجرا محلات بازآفرینی در مناطق «احمدآباد، حلقه سنگ، صادقیه، ملکش، جوادیه، بلوار کشاورز و انتهای ۱۷ شهریور» این شهر تاکنون پیشرفت خوبی داشته است.

۱۰۵ میلیارد ریال اعتبار برای مناطق کم برخوردار

وی بیان کرد: امسال ۱۰۵ میلیارد ریال اعتبار در کمیته برنامه ریزی شهرستان به شهرداری بجنورد با اولویت مناطق کم برخوردار و محلات هدف بازآفرینی مصوب شده است.

معاونت عمرانی فرمانداری بجنورد خاطرنشان کرد: علاوه بر این؛ ۶۵ میلیارد ریال برای طرح بهبود عبور و مرور شهری با اولویت مناطق کم برخوردار و ۴۰ میلیارد ریال برای احداث دهانه پل کشاورز مصوب شد.

وی عنوان کرد: ۱۷۰ میلیارد ریال برای ۹ طرح در مناطق بازآفرینی طرح های روبنایی و زیربنایی شامل گازرسانی، اصلاح و توسعه شبکه آب و فاضلاب و برق رسانی در محلات کم برخوردار هدف بازآفرینی پیشنهاد شده است.

باقری تصریح کرد: برای تشویق ساکنان محلات بافت‌های فرسوده مشوق هایی همچون تخفیف ۵۰ درصد تخفیف عوارض صدور پروانه، اعطای حداکثر ۲ طبقه تشویقی نسبت به تراکم مجاز در مقیاس بلوک شهری گروه اول و یک طبقه نوسازی در مقیاس محورهای اصلی محله ای گروه دوم امکان تخصیص سطح اشتغال مجاز طبقه همکف با کاربری انتفاعی در نظرگرفته شده است.

وی افزود: همچنین امکان ۲۰ درصد از فضای باز غیرمسقف برای تامین پارکینگ، عدم احتساب سطح بالکن و تراس در محاسبه تراکم، کاهش ضریب تامین پارکینگ به ۷۵ درصد در نظرگرفته شد و در کمیسیون‌های مربوطه نسبت به بومی سازی مشوق ها نیز اقدام شده است.

به گزارش ایرنا، در حال حاضر بافت‌های ناکارآمد شهری به عنوان یکی از معضلات شهری مطرح است در حالی که به این مساله به عنوان یک فرصت نیز می توان نگاه کرد.

خراسان شمالی یک میلیون نفر جمعیت دارد که ۴۴ درصد از جمعیت آن در نواحی روستایی سکونت دارند و بجنورد مرکز استان ۳۲۰ هزار نفر جمعیت دارد.