نفس‌هایی که به زندگی پیوند می‌خورد

به گزارش ایرنا، مادر نوزادش را محکم در آغوش کشیده بود گویی نخستین فرزندی است که خداوند به وی بخشیده است. از یک سو غرق در شادی و خوشحالی بود و نمی‌توانست لحظه‌ای پسرش را از خود دور کند و از سوی دیگر ناراحت از این بود که نوزادش زردی دارد و باید تحت مراقبت قرار گیرد.

رضا کوچولو که قرار بود با تصمیم اشتباه پدر و مادر هیچ‌گاه رنگ این دنیای زیبا را نبیند، اکنون چشم و چراغ خانواده شده است و مادری که تصمیم گرفته بود جنین خود را سقط کند اکنون ناراحت از آن است که چرا فرزندش زردی گرفته است و باید درد ناشی از آن را تحمل کند.

این مادر جوان عنوان می‌کند که خدا پیش از این سه فرزند به آنها داده بود و دیگر نمی‌توانستند عهده‌دار فرزند دیگری شوند و از همین رو پس از اینکه متوجه بارداری چهارم می‌شود با تصمیم و مشورت همسر برای سقط جنین اقدام می‌کنند اما در زمانی که به هر دری می‌زنند تا بتوانند آن را سقط کنند با مرکز نفس آشنا می‌شوند و در این مرکز با خطرات ناشی از سقط آشنا شده و با توکل به خدا و توسل به امام رضا (ع) از سقط جنین خود منصرف شدند و در نهایت خداوند پس از سه فرزند دختر، نوزاد پسری به آنها می‌دهد و آنها هم اسم وی را رضا می‌گذارند و اکنون زندگی آنها پر از عطر نفس‌های رضا شده است.

از آذر ماه ۱۴۰۱ تاکنون همزمان با فعالیت مراکز مردمی نفس (مرکز نجات فرزندان سقط) در چهارمحال و بختیاری ۲۸۵ خانواده از سقط فرزند خود منصرف و ۱۲۵ نوزاد متولد شدند.

مرکز مردمی” نفس ” یکی از تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه جوانی جمعیت است که تمرکز خود را بر نجات جنین‌هایی قرار داده است که به دلایل مختلف به صورت غیرقانونی و زیرزمینی قرار است سقط شوند و حق زندگی از آنها گرفته شود.

به گفته دبیر قرارگاه کشوری طرح نفس سالانه ۳۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار سقط غیرقانونی و روزانه هزار سقط جنین در کشور رخ می‌دهد که این موضوع به شدت جوانی جمعیت در کشور را به خطر انداخته است و برای کشور ایران که در چاله جمعیتی قرار گرفته است تهدید جدی به شمار می‌رود.

از همین رو چند سالی می‌شود که با فعالیت مراکز نفس در کشور از سقط‌های غیرقانونی بیشماری جلوگیری شده است و نوزادن بسیاری از این طریق حیات یافته و به زندگی خانواده‌های خود نشاط بخشیده‌اند.

مراکز نفس حیات‌بخش ۱۲۵ نوزاد در استان

مدیر مرکز نفس و مسوول بسیج جامعه پزشکی سپاه چهارمحال و بختیاری می‌گوید: در مقابله با معضل سالخوردگی جمعیت آنچه در بسیج جامعه پزشکی مورد توجه و تمرکز قرار گرفته است، جلوگیری از سقط غیرقانونی جنین است.

۹۵ درصد سقط‌های جنین در کشور غیرقانونی، جنایی و زیرزمینی بوده و با عوارض و پیامدهای ناگواری همراه است.

سرهنگ کاظم کبیری سامانی با اشاره به انواع سقط، بیشترین میزان سقط در کشور را مربوط به سقط غیرقانونی و زیرزمینی اعلام کرد و افزود: سقط جنین نه تنها از لحاظ شرعی و فقهی حرام است و قتل جنین در هر مرحله‌ای از رشد که باشد شامل دیه می‌شود، بلکه از لحاظ قانونی، وجدانی و انسانی نیز ناپسند است.

وی تصریح کرد: سقط جنین خود به خودی ۲ درصد و سقط جنین قانونی با تاییدیه پزشکی قانونی نیز سه درصد مجموع سقط‌های کشور را به خود اختصاص داده است که در این حوزه نیاز به ورود نیست و تمرکز ما بر پیشگیری از سقط‌های غیرقانونی است.

مدیر مرکز نفس چهارمحال و بختیاری با اشاره به آیه ۳۲ سوره مائده اظهار داشت: در این آیه شریفه تاکید شده است که هر کس انسان بی‌گناهی را به قتل برساند گویی همه انسان‌ها را به قتل رسانده است و اگر انسانی را نجات دهد گویا همه دنیا را نجات داده است از همین رو باید به جد به سقط‌های غیرقانونی جنین ورود و به گونه‌ای اقناع‌سازی و فرهنگسازی انجام داد که هیچ پدر و مادری اقدام به سقط جنین خود نکند.

کبیری عوامل فرهنگی را مهمترین دلیل سقط غیرقانونی جنین عنوان می‌کند و می‌گوید: برخی از خانواده‌ها زمانی که ناخواسته صاحب فرزند می‌شوند به بهانه اینکه آمادگی پذیرش فرزند بیشتر را ندارند و جنین از دیدگاه آنها یک شی به شمار می‌آید تلاش دارند تا آن را سقط کنند.

برخلاف تصور عموم، دلایل اقتصادی تنها ۲۰ درصد عامل سقط جنین غیرقانونی در کشور را به خود اختصاص داده است و این شاخص در استان چهارمحال و بختیاری ۳۰ درصد است.

وی یادآور شد: برخلاف تصور عموم، دلایل اقتصادی تنها ۲۰ درصد عامل سقط جنین غیرقانونی در کشور را به خود اختصاص داده است و این شاخص در استان ما ۳۰ درصد است.

مسوول بسیج جامعه پزشکی سپاه چهارمحال و بختیاری با اشاره به شکل‌‎گیری مرکز نفس (مرکز نجات فرزندان سقط) در استان از آذر سال ۱۴۰۱ تصریح کرد: روانشناسان و مشاوران حاضر در مرکز تلاش دارند با پیگیری و علت‌یابی بهانه‌های خانواده‌هایی که تصمیم به سقط گرفته‌اند در جهت رفع مشکل و حمایت آنها اقدام کرده و خانواده‌ها را از این تصمیم نادرست منصرف کنند.

کبیری با اشاره به اینکه در مراکز نفس ۵۱ علت و بهانه سقط غیرقانونی جنین شناسایی شده است افزود: روانشناسان و مشاوران حاضر در مرکز تلاش دارند با علت‌یابی درست و جبران آن خلاء خانواده‌ها را از سقط غیرقانونی جنین خود منصرف کنند که این مهم تا حد زیادی در استان محقق شده است و مراکز نفس سراسر استان با قوت در حال فعالیت به ویژه در حوزه اقناع‌سازی هستند.

وی افزود: در مراکز نفس، خدمات تخصصی همانند مراقبت‌های دوران بارداری، ویزیت پزشک متخصص، انجام خدماتی نظیر آزمایشگاه و ارائه دارو و خدمات مشاوره‌ای به مادرانی که از سقط جنین خود منصرف شده‌اند به صورت رایگان ارائه می‌شود.

کبیری به حمایت‌های اقتصادی از خانواده‌های منصرف شده از سقط جنین نیز اشاره کرد و گفت: در مرکز نفس برای مادرانی که به دلایل اقتصادی قصد سقط جنین خود را دارند بسته‌های معیشتی، تامین لباس و سیسمونی برای نوزاد و سایر کمک‌های مالی ارائه می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه مرکز نفس فقط یک مرکز خیریه نیست بلکه تمرکز آن اقناع‌سازی خانواده‌ها برای انصراف از سقط جنین است افزود: چه بسا خانواده‌هایی که با دریافت مشاوره از مراکز نفس متوجه کار غیرانسانی خود شده و ابراز پیشمانی کرده و منصرف شده‌اند.

مسوول بسیج جامعه پزشکی سپاه چهارمحال و بختیاری با اشاره به فعالیت ۱۴ مرکز نفس در استان اظهار داشت: به همت این مراکز از آذرماه ۱۴۰۱ تاکنون ۲۸۵ خانواده از سقط فرزند خود منصرف و ۱۲۵ نوزاد متولد شده‌اند.

کبیری از کسب رتبه برتر مرکز نفس استان در سطح ملی خبر داد و گفت: در رویداد ملی که ۲۰ و ۲۱ آبان امسال در تهران برگزار شد مرکز نفس استان جزو مراکز برتر کشور اعلام و از ۱۰ خانواده منصرف شده از سقط که با نوزادان خود حضور پیدا کرده بودند تقدیر و ۱۸ نفر از رابطین نفس استان نیز در این آیین تجلیل شدند.

بیشتر بخوانید:

نفس‌هایی که حق حیات دارند

وضعیت عمل سقط جنین چگونه است؟

وی در عین حال اعلام کرد با وجود فعالیت‌های گسترده و فرهنگ‌سازی برای مقابله با سقط جنین و همچنین آموزش و تربیت کنشگران حیات جنین هنوز وضعیت مناسبی در این زمینه نداریم، چه بسا اگر مشکل جمعیتی هم نداشتیم، باز هم برای مقابله با سقط جنین اقدام می‌کردیم.

مدیر مرکز نفس چهارمحال و بختیاری ادامه داد: گزارش‌ها و بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که برخی مداخله‌گران غیرتخصصی نیز به سقط جنین غیرقانونی ورود کرده‌اند که این مراکز غیرقانونی شناسایی شده و به شدت با آنها برخورد می‌شود.

کبیری از سقط جنین با عنوان جاهلیت مدرن یادکرد و گفت: بسیاری از افراد پس از آنکه جنسیت فرزند آن‌ها مشخص می‌شود و آن جنسیت مطلوب آنها نیست اقدام به سقط جنین می‌کنند که این موضوع نه تنها یک ظلم بزرگ است بلکه برای سلامت مادر نیز بسیار خطر دارد.

وی با بیان اینکه ذهنیت “فرزند کمتر زندگی بهتر” باید در دیدگاه مردم تغییر کند اظهار داشت: این موضوع نیازمند همراهی و همکاری دستگاه‌های فرهنگی در اقناع‌سازی مردم و تبیین آثار و برکات جوانی جمعیت است.

کبیری همکاری دستگاه‌های مداخله‌گر از جمله دانشگاه علوم پزشکی، معاونت بهداشتی و معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری را در جلوگیری از سقط جنین در استان را مطلوب ارزیابی کرد و گفت: امید می‌رود با همکاری بیشتر دستگاه‌ها آمار سقط جنین در استان به شدت کاهش یابد و ما شاهد افزایش نرخ باروری و جمعیت در استان باشیم.

سقط جنین و خطر سقوط جمعیت

مطابق با استانداردهای موجود باید به ازای هر ازدواج ۲.۱ زادآوری انجام شود تا حد جانشینی رعایت شود و جمعیت در تعادل، پویا و پایا باشد اما در چهارمحال و بختیاری نرخ باروری کمتر از این شاخص است و به‌دنبال آن باید تلاش‌ها برای افزایش باروری در این استان دوچندان شود که بی‌شک یکی از این راهکارها جلوگیری از سقط‌ غیرقانونی جنین است.

متوسط نرخ باوری در این استان ۱.۷۴ فرزند به ازای هر زن است و این شاخص در همه شهرستان‌ها در مقایسه با نرخ استاندارد آن(۲.۱) کمتر است.

بنا بر آخرین گزارش‌های دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری، متوسط نرخ باوری در این استان ۱.۷۴ فرزند به ازای هر زن است و این شاخص در همه شهرستان‌ها در مقایسه با نرخ استاندارد آن(۲.۱) کمتر است.

رییس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری در همین رابطه نرخ باروری در این استان را ۱.۷۴ اعلام کرد و گفت: این شاخص در مقایسه با نرخ استاندارد آن که دست‌کم ۲.۱ اعلام شده، کمتر است.

علی‌ضامن صالحی‌فرد به محورهای برنامه جوانی جمعیت نیز اشاره کرد و گفت: در راستای جوانی جمعیت محورهایی نظیر تقویت هویت مادری، تحکیم خانواده و تقویت نشاط درون خانواده‌ها، مقابله با سقط عمدی جنین، ناباروری؛ دلایل و راهکارهای آن و ترویج ازدواج بهنگام و ترویج ازدواج طبیعی و ایمن دنبال می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه بحران سالخوردگی جمعیت بیخ گوش کشور است و زنگ خطر آن سالهاست که به صدا درآمده است یادآور شد: تا سال ۱۴۰۷ فرصت طلایی برای جلوگیری از تداوم سالخوردگی جمعیت را در اختیار داریم و اگر از آن استفاده نکنیم تا سال ۱۴۲۰ فرصت نقره‌ای را در اختیار داریم و اگر در این برهه زمان هم اقدامی انجام نگیرد پنجره جمعیتی بسته خواهد شد و پیامدهای ناگواری در انتظار کشور خواهد بود.

اما سقط جنین نه تنها در رابطه با مساله جوانی جمعیت موضوع مهمی است و افزایش آن می‌تواند در شکل‌گیری بحران جمعیت تاثیر زیادی داشته باشد اما جدای از آن سقط جنین از نظر جسمی و روحی پیامدهای ناگواری بر خانواده‌ها به ویژه مادر دارد و از منظر دینی و شرعی به شدت نهی و مذمت شده است.

سقط جنین از منظر دینی و فقهی

سقط جنین نه تنها یک عمل غیرانسانی و غیراخلاقی به شمار می‌رود بلکه از لحاظ شرعی و فقهی حرام است و قتل جنین در هر مرحله‌ای از رشد باشد شامل دیه می‌شود.

یک استاد دانشگاه و کارشناس مذهبی در خصوص احکام دینی و فقهی سقط جنین به خبرنگار ایرنا گفت: سقط جنین اگر بر اساس تشخیص پزشک و تایید پزشک قانونی باشد دارای شرایطی است که نظر در مورد آن در حیطه متخصصان قرار دارد اما در خصوص سقط غیرقانونی جنایی جنین اسلام احکام متقنی دارد که بی‌شک بی‌توجهی به آن تبعات ناگواری برای خانواده‌ها دارد.

سقط جنین جز در موارد ضروری که فقها آن را جایز دانسته‌اند حرام و گناه است و حکم قتل را دارد.

حجت‌الاسلام محمدرضا عرفان‌نژاد افزود: سقط جنین جز در موارد ضروری که فقها آن را جایز دانسته‌اند حرام و گناه است و حکم قتل را دارد.

وی تصریح کرد: سقط جنین در اسلام مساله ساده‌ای نیست و حتی در موارد پزشکی و قانونی نیز دارای شرایط و الزاماتی است و فقهای دین به استناد آیات و روایات دینی به آن پرداخته‌اند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه در دین اسلام سقط عمدی به طور کلی حرام است و برابر با قتل نفس است اظهار داشت: اعتقاد بر این است که جنین پس از ۱۲۰ روز بارداری یعنی در چهارمین ماه با دمیده شدن روح در جسم، دارای روح انسان می‌شود و از این زمان به بعد سقط جنین مجاز نیست.

عرفان‌نژاد یادآور شد: بنا بر آیات قرآن کریم از جمله آیه ۹۳ سوره نساء ، ۳۲ سوره مائده، ۱۵۱ انعام و ۶۸ فرقان، سقط جنین یکی از مصادیق قتل نفس به شمار می‌رود به طوری که در آیات ۱۵۱ سوره انعام و ۳۱ سوره اسراء به طور ویژه بر حرام بودن کشتن اولاد و فرزندان تاکید دارد و افراد را از این کار نهی می‌کند.

وی تصریح کرد: سقط جنین هم از نظر روحی و هم از نظر جسمی برای مادر بسیار خطرناک است و تبعات بسیاری برای آن دارد از همین رو اسلام در کنار مباحث فقهی به این موضوعات نیز توجه ویژه‌ای دارد و بر اساس یک دیدگاه همه‌جانبه این موضوع را حرام اعلام کرده است.

این استاد دانشگاه و کارشناس مذهبی با تاکید بر اینکه بسیاری از خانواده‌ها نسبت به خطرات سقط جنین و پیامدهای بعدی آن بی‌اطلاع هستند افزود: اگر این مسائل به خوبی برای خانواده‌ها تشریح شود بسیاری از این افراد از تصمیم خود منصرف و جنین را حفظ می‌کنند.

عوارض و تبعات سقط جنین تنها پیامد قانونی و شرعی ندارد بلکه از نظر روانشناختی نیز آثار بسیار ناگواری به ویژه بر مادر دارد.

اثرات روانی سقط جنین

یک روانپزشک در خصوص اثرات روانی سقط جنین به خبرنگار ایرنا گفت: سقط جنین یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری در بین زنان کشورهای توسعه‌نیافته و یا جوامع در حال توسعه است و این سقط‌ها می‌تواند حیات مادر را نیز تهدید کند.

شکوه‌سادات فرزانه افزود: در این بین اگرچه به درمان جسمی سقط اهمیت زیادی داده می‌شود اما اثرات روانی آن به طور معمول نادیده گرفته می‌شود.

وی با بیان اینکه ۴۰ درصد زنان بعد از سقط دچار علائم غم و اندوه، اشتیاق به داشتن بچه از دست رفته، تمایل به صحبت راجع به احساس فقدان و اختلالات خواب می‌شوند اظهار داشت: این حالات به سوگ تعبیر می‌شود و احساس گناه و سرزنش خود نیز می‌تواند در مادر شکل گیرد.

افسردگی و اضطراب از مهمترین پیامدهای روانی پس از سقط جنین است و می‌تواند منجر به بروز افکار خودکشی در مادر شود.

وی ابتلا به افسردگی و اضطراب را از دیگر پیامدهای روانی پس از سقط جنین عنوان کرد و گفت: غم و اندوهی که به دنبال سقط به وجود می‌آید می‌تواند منجر به علائم مشابه افسردگی شود.

این روانپزشک تصریح کرد: رایج‌ترین احساسات منفی و عوارض روانی بعد از سقط شامل بروز احساساتی چون گناه، شرمندگی، پشیمانی، انزوا و تنهایی، ایجاد اختلالاتی مانند خواب و کابوس، از دست دادن عزت‌نفس یا اعتماد به نفس و نیز وقوع افکار خودکشی است که آگاهی نسبت به این عوارض می‌تواند خانواده‌ها را از سقط عمدی جنین منصرف و پشیمان کند.

سقط زیرزمینی جنین و خطر مرگ مادر باردار

یک دکترای تخصصی بهداشت باروری نیز در خصوص عوارض و پیامدهای جسمی سقط جنین به خبرنگار ایرنا گفت: سقط در هر دوره از بارداری اقدامی دشوار و خطرناک است اما هرچه سن بارداری بالاتر باشد عمل سقط دشوارتر و با عوارض بیشتری همراه است.

زینب توکل افزود: در صورتی که از روش جراحی برای خروج محصولات حاملگی استفاده شود احتمال چسبندگی رحم و خطرات بعدی آن افزایش پیدا می‌کند و همچنین در صورتی که سقط به روش غیربهداشتی و با دستکاری رحم انجام شود ممکن است برای مادر خطر جانی داشته باشد و یا به عمل هیسترکتومی (خارج کردن رحم) منجر شود.

وی سقط عفونی را از دیگر عوارض خطرناک سقط غیرقانونی عنوان کرد و گفت: در این موارد کیسه آب جنین سوراخ شده و میکروب عفونت‌زا وارد رحم می‌شود.

سقط عفونی تهدیدکننده حیات مادر بوده و با وارد شدن عفونت به داخل خون، مرگ مادر را به همراه دارد.

این پزشک متخصص افزود: سقط عفونی تهدیدکننده حیات مادر بوده و با وارد شدن عفونت به داخل خون، مرگ مادر را به همراه دارد از همین رو به جد توصیه می‌شود تا خانواده‌ها از انجام عمل سقط غیرقانونی خودداری و نسبت به سلامت مادر حساسیت بیشتری داشته باشند.

توکل یادآور شد: همچنین در سقط‌های غیرضروری و بدون تشخیص پزشک، از داروها و آمپول‌های غیرقانونی در بازار سیاه استفاده می‌شود که عوارض زیادی برای مادر باردار دارد و حتی ممکن است پارگی رحم را به دنبال داشته باشد.

سخن آخر؛

همانطور که عنوان شد سقط غیرقانونی جنین معضلی است که باید از همه ابعاد به آن پرداخت اما آنچه در این میان مهم است فرهنگسازی و اقناع‌سازی خانواده‌ها برای حفظ جنین و فرزندآوری است و راه‌اندازی مراکز نفس در این رابطه نقش مهمی داشته است و شایسته است تا سایر دستگاه‌های فرهنگی نیز در این میان نقش فعالانه‌ای ایفا کنند و در کنار تشویق به جلوگیری از سقط جنین با برگزاری دوره‌های فرزندپروری خانواده‌ها را در تربیت صحیح فرزندان خود با توجه به آسیب‌های جامعه کنونی یاری دهند.

به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارای ۱۲ شهرستان است.