نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیداریوش نویدگویی در گفت و گو با ایرنا بیان کرد که در توزیع انبوه کتاب؛ باید گفت که جعبه مناسب کتاب در کشور تولید نمی‌شود و عموم ناشران برای ارسال کتاب‌های خود مجبورند به دنبال کارتون سیگار باشند، چرا که این جعبه‌ها از نظر اندازه و استحکام تقریبا برای کتاب مناسب است؛ در این صورت انگار بر روی جعبه‌های کتاب، سیگارهایی تبلیغ شده که از آنها بیزارم.
این ناشر شیرازی حدود ۵۰ سال است که در عرصه چاپ و نشر کتاب فعالیت می کند و در این زمینه از منابع تاریخ شفاهی فارس به شمار می‌رود و در این استان هرگاه سخن از کتاب و کتابخوانی باشد، نویدگویی به ذهن فرهنگ‌دوستان این خطه می‌آید.
از این ناشر پیشکسوت کشور، در هفته کتاب امسال نیز چندین عنوان کتاب تازه رونمایی شد و به گفته او، انتشارات نوید با همه مشکلات موجود، هفته‌ای ۲ تا سه عنوان کتاب جدید به چاپ می‌رساند.
پس از هفته کتاب، با داریوش نویدگویی به گفت و گو نشستیم؛ گفت‌وگویی که حال و هوای درد دل یک ناشر کهنه‌کار با مسئولان و مردم را داشت و البته با پیشنهادها و راهکارهایی همراه بود که اجرای آنها می‌تواند تا اندازه‌ای رونق بازار چاپ و نشر کتاب و بهبود سرانه کتابخوانی را در پی داشته باشد.
از مسائل و چالش‌های نشر و توزیع کتاب بگویید
مدینه گفتی و کردی کبابم. یک سمت قضیه تولید کتاب است که مشکلات مفصلی دارد اما اگر ناشری موفق به چاپ شود، حالا ارسال آن تا کتابفروشی‌ها معضلات دیگری دارد. زمانی اداره پست بسته‌های کتاب را به عنوان “مطبوع” مشمول برخی تخفیف‌ها می‌کرد، اما اکنون تفاوتی میان جعبه‌های کتاب با کالاهای تجاری، مواد خوراکی، ابزار و دیگر مرسولات قائل نمی‌شوند. شرکت‌های بخش خصوصی پست نیز هیچ تخفیف و شرایط خاصی برای توزیع کتاب قائل نیستند و آن را همچون دیگر بسته‌های پستی ارسال می‌کنند؛ ارسال هر جعبه کتاب، ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای ناشر هزینه بر می‌دارد، اما هزینه بالای ارسال، تنها مشکل نبود سیستم توزیع کتاب نیست.
اگر سری به به باربری‌ها بزنید، جعبه‌های کتاب را می‌بینید که در گوشه‌ای از انبار در کنار بسته‌های غیر فرهنگی، آهن آلات و مواد غذایی افتاده و کارکنان باربری آن را همچون دیگر جعبه‌ها پرت می‌کنند.
چه چالش‌های دیگری بر سر راه ارسال کتاب از ناشر به کتابفروشی‌ها است؟
در توزیع انبوه کتاب؛ ناشران برای ارسال کتاب‌های خود مجبورند به دنبال کارتون سیگار باشند، چرا که این جعبه‌ها از نظر اندازه و استحکام تقریبا برای کتاب مناسب است؛ در این صورت انگار بر روی جعبه‌های کتاب، سیگارهایی تبلیغ شده که از آنها بیزارم. این کارتون‌ها با قیمت‌های ۴۰ تا ۵۰ هزارتومان پیش خرید می‌شوند که هزینه بالایی را بر دوش ناشر می‌گذارند، اما بدتر از همه همان تصویر سیگارهایی است که بر جعبه این محصولات فرهنگی نمایش داده می‌شود.
برای بهبود سیستم توزیع کتاب باید چه کرد؟
در این زمینه خاطره خوبی را تعریف می‌کنم که در زمان وزارت احمد مسجد جامعی بر دستگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور اتفاق افتاد؛ زمانی ۵۷ ناشر بزرگ کشور یک شرکت حامی را با عنوان پکا (پخش کتاب ایران) در خیابان فلسطین تهران راه اندازی کردند که با همدلی به خوب مدیریت شد و اما پس از مدتی به دلیل عدم حمایت لازم، تعطیل شد.
این شرکت در ابتدا جعبه‌هایی را طراحی کرد تا کاغذهای بازیافتی را از سطح اداره‌های سراسر کشور جمع‌آوری کند اما طرح اصلی آنها این بود که با حمایت دولتی، چند کامیون مخصوص حمل کتاب را از پایتخت به استان‌های مختلف راه بیندازند؛ مثلا تا رسیدن به مشهد، ۳۰ شهر را پشت سر می گذاشت و تازه های نشر را به کتابفروشی‌های این شهرها می‌رساند و در بازگشت کتاب‌های تازه چاپ شده ناشران مشهد را به پایتخت و دیگر شهرها می‌برد.
یکی دیگر از اقدامات این شرکت طراحی جعبه مخصوص کتاب بود که بر روی آن نیز تبلیغ کتاب و کتابخوانی نقش بسته بود.
اما برای پیدا کردن راهکار، باید از حلقه نخست، یعنی تولید کتاب نگاه کرد و مشکلات را با حمایت همه سازمان‌های دولتی و نه فقظ فرهنگ و ارشاد اسلامی، حل کرد.
آسیب‌های صنعت چاپ و نشر کشور، از کجا ریشه می‌گیرد؟
اسماً حدود ۳۰ هزار ناشر در کشور داریم اما حدود ۵۰۰ ناشر عملا فعال هستند و از این تعداد نیز ۱۵ تا ۲۰ درصد از آنها، ماهانه حداقل ۸۰ عنوان کتاب را چاپ و منتشر می‌کنند. همان ناشران محدود هم دیگر در کشوری که ۸۰ میلیون جمعیت دارد کمتر به سراغ چاپ کتاب با ۲ یا سه هزار شمارگان می روند بلکه با استفاده از چاپ دیجیتال ۱۴۰ یا ۲۰۰ نسخه منتشر می‌کنند و اگر به فروش رسید، باز ۲۰۰ نسخه دیگر می‌زنند.
ناشران بیشتر کتاب‌های خود را در تهران و یا چند کتابفروشی محدود در استانها که از نظر بازگشت هزینه، به آن اعتماد دارند، ارسال می‌کنند و از توزیع گسترده در سراسر کشور چشم پوشیده‌اند.
گرانی کاغذ و زینک و دستمزد کارگر سبب شده تا هر صفحه کتاب یکهزار و ۲۰۰ تومان هزینه بردارد که باید به آن هزینه توزیع هر بسته کتاب ۴۰۰ هزار تومان و هر کارتون سیگار ۵۰ هزار تومان را هم افزود.
از سویی بخش بزرگی از قشر کتابخوان جامعه توان مالی بالایی ندارند؛ همه اینها سبب شده تا تیراژ کتاب‌ها پایین بیاید و توزیع در در سطح کتابفروشی‌های استانها و شهرستان‌ها کافی نباشد.
پیش‌نیازهای درمان بیماری‌هایی که انتشارات های کشور به آن مبتلا شده‌اند چیست؟
برای بیان مشکلات و ارائه راهکار، باید از تولید کتاب آغاز کرد؛ آن را سر و سامان داد. اکنون تاجر، از ظهر پنجشنبه تا شنبه قیمت کاغذ را به من ناشر نمی‌دهد تا ببیند قیمت دلار چگونه خواهد شد؛ کاهش تیراژ و برچیده شدن چاپ افست، کارگران را بیکار و چاپخانه‌ها را تعطیل می‌کند و باید بدانیم که تعطیلی یک چاپخانه و انتشارات، به معنای تعطیلی یک دانشگاه است؛ باید جدی گرفت.
مسئولان کشور در همه بخش‌ها و نه فقط مسئولان متولی فرهنگ، باید تفکر فرهنگی داشته باشند چرا که بنای تمدن و تاریخ ملت ایران بر کتاب است؛ مسئولان همه دستگاه‌ها باید با مدیران فرهنگی همکاری کنند تا شاید وضعیت بهتر شود.
مسئولان کشور در همه بخش‌ها و نه فقط مسئولان متولی فرهنگ، باید تفکر فرهنگی داشته باشند چرا که بنای تمدن و تاریخ ملت ایران بر کتاب است؛ مسئولان همه دستگاه‌ها باید با مدیران فرهنگی همکاری کنند تا شاید وضعیت بهتر شود.
حمایت‌های دستگاه‌های دولتی از صنعت چاپ و نشر کشور چگونه می‌تواند باشد؟
دولت باید توجه بیشتری به فرهنگ مکتوب کشور داشته باشد؛ حمایت و نظارت دولت و اتحادیه بر چاپ کتاب جدی باشد؛ یعنی اگر ناشران با اختصاص کاغذ با نرخ ارزان‌تر، حمایت می‌شوند، نظارت به اندازه ای باشد تا این کاغذها در بازار آزاد فروخته نشود.
کتاب باید آسان در دسترس باشد، از سویی کتابفروشی‌ها باید مطمئن باشند که کتاب‌هایی که با زحمت و هزینه بسیار، به آنها می‌رسد، به فروش می‌رسد. دستگاه‌های دولتی می‌توانند از کتابفروشی‌ها خرید کنند و مثلا در هفته کتاب به کارمندان و خانواده‌های کارکنان خود هدیه بدهند.
بیشتر سازمانها، کتابخانه‌هایی دارند که سال‌ها است راکد مانده و خاک می‌خورد؛ می‌توانند با خرید کتاب، کتابخانه های خود را به روز و تقویت کنند یا حتی اگر پول ندارند، برای تقویت فرهنگ کتابخوانی، با دیگر سازمانها تبادل کتاب داشته باشند.
آیا کتاب‌های صوتی و دیجیتال توانسته جای کتاب مکتوب را پر کند؟
نه، به هیچ وجه؛ هیچگاه نسخه های صوتی و دیجیتال نتوانسته آن لذت مطالعه کتاب‌های مکتوب را داشته باشد؛ اگر به سایت انتشارات معروف دنیا در اروپا و آمریکا نیز نگاه کنیم، کتاب های کاغذی جایگاه خود را نزد مردم دارد و همچنان، مردم کشورهای پیشرفته دنیا را در قطار و دیگر اماکن عمومی مشغول مطالعه کتاب مکتوب می‌بینید.
آینده صنعت چاپ و نشر کتاب را چگونه می‌بینید؟
با شناختی که از سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دارم، امیدوارم که در این دوره تدابیری اندیشیده شود که کتاب و فرهنگ مکتوب کشور در جایگاه مناسب خود قرار گیرد.
منبع
