نیت شیوه نگاه انسان به عمل و دلیل انجام کار است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز ۴ آذرماه، با موضوع «نیت» برگزار شد، اظهار کرد: «نيت» به معنای قصد و انگيزه‎ای است که انسان را به کاری وادار می‌کند. نيت در معارف اسلام و آموزه‌های دين، مفهومی بس پيچيده و متعالی است و معصومان علیهما السلام بنيان و اساس عمل را بر نيت نهاده‌اند. اميرالمؤمنين(ع) می‌فرماید: «الَنِّيَّۀُ أسََاسُ العَْمَلِ؛ نيت، اساس و ريشه عمل است.»

وی ادامه داد: در حديثی دیگر از امام صادق(ع) آمده است:«إنِّ الله عَزَّ وَ جَلَّ يحَْشُرُ النَّاسَ عَلَي نيِّاتهِِمْ يوَْمَ القْيِاَمَةِ؛ همانا خداوند عزوجل در روز قيامت مردم را بر نيت‌هايشان محشور می‌کند.» درنتيجه مشخص می‌شود که آنچه عمل را بها و ارجمندی می‌بخشد يا به زوال و کاست می‌افکند و به تعبيری بر پيشانی عمل نوشته می‌شود و جايگاه آن را تعيين می‌کند، نيت است. 

انصاری گفت: جمله زيبای حضرت امير(ع) به نيکويی بيانگر اهميت و ارزش نيت است: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَي قَدْرِ هِمَّتهِِ وَ عَمَلُهُ عَلَي قَدْرِ نيِّتهِِ؛ ارزش انسان به ميزان همتش است و ارزش عملش به ميزان نيتش.» همچنین به فرموده معصوم(ع)، نيت مؤمن بايد نيکوتر از عملش و مقدم بر آن باشد: «نيِّۀُ المُْؤْمنِِ خَيرٌْ منِْ عَمَلهِِ؛ نيت مؤمن از عملش بهتر و مهم‌تر است.» پس باتوجه به این احادیث بايد در هر عملی پيش از هر چيز، باعث و انگيزه، يعنی همان نيّت عمل را سنجيد.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: ساده‌ترین راه‌های آزمون نیت و سنجش درجه خلوص انسان، این است که فرد ببیند واکنش دیگران چه تأثیری در اعمال او دارد. آیا تشویق دیگران او را به بیشتر انجام عمل برمی‌انگیزد و تشویق نکردن و آزارها پای اراده او را سست می‌کند یا آنکه بی‌توجهی و زخم زبان و سنگ‌اندازی و مشکل‌سازی آنان، او را از رفتن به سوی هدف راستینش بازنمی‌دارد؟ اگر انسان به جایی برسد که مدح یا ذم دیگران، ستایش یا نکوهش آنان و موافقت یا مخالفتشان تأثیری در اعمالش نگذارد، به عنایت الهی نیت صادقه و در وجود او متبلور شده و او به این کمالِ بس والا دست یافته است. این امر به‌اندازه‌ای مهم است که در حدیث می‌خوانیم: «لَا يَصِيرُ الْعَبْدُ عَبْداً خَالِصاً لِلهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی يَصِيرَ الْمَدْحُ‏ وَ الذَّمُّ عِنْدَهُ سَوَاءً؛ هيچ بنده‌اي بنده خالص خداوند نمي‌شود مگر آنكه ستودن و نكوهش ديگران نزدش يكسان باشد.» 

وی تصریح کرد: نیت هر عمل، به معنای چرایی انجام آن در نفس آدمی است. برای مثال، چرایی خواندن نماز، نیت آن است كه ممكن است «قُرْبَةً اِلَی الله» باشد و بنا به امر الهی كه «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ» (پس برای پروردگارت نماز گزار و قربانی كن) ادا شود و ممكن است نیتی جز آن در میان باشد. یا مثلاً اگر چرایی رفتن به مجلس ذكر اهل بیت، احیای سیره  ایشان و تقویت شعائر دینی و قدم برداشتن مطابق سیره آنان است، این چرایی، همان نیت رفتن به مجلس ذكر است. به تعبیری، نیت شیوه نگاه انسان به عمل و دلیل انجام آن است و جوهره حقیقی عمل را تشكیل می‌دهد. 

انصاری افزود: میزان خلوص عمل، بسته به نیت انسان است و نیت پیشانی عمل اوست. هر اندازه نیت عمل برای خدا و قرب به اوست، به همان مقدار بالا می‌رود و هر اندازه كه برای هواست، از اعتبار ساقط می‌شود و بهره‌ای به انسان نمی‌رساند.

انتهای پیام