بانوی کشاورز نمونه مروج اشتغال زودبازده

نازیلا شیری، بانوی دهه شصتی از شهرستان خداآفرین است که امسال به عنوان پرورش دهنده نمونه کرم ابریشم (صنعت نوغانداری) در سطح ملی انتخاب شد.

خداافرین در کنار شهرستان های جلفا و هوراند از مراکز عمده پرورش کرم ابریشم در استان آذربایجان شرقی محسوب می شود اما شیوع کرونا تعداد پرورش دهندگان کرم ابریشم را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

نوغانداری در کنار سایر فعالیت های کشاورزی، می‌تواند موجب ایجاد اشتغال و تأمین درآمد برای خانوارهای روستایی و کشاورزان شود از همین رو این بانوی کشاورز نمونه که در بدنه جهادکشاورزی نیز به عنوان کارشناس ترویج فعالیت دارد، در راه ترویج شغل فراموش شده «نوغانداری یا همان پرورش کرم ابریشم» به صورت خانوادگی اقدام به فعالیت در این حیطه کرده است و می‌توان او را الگویی برای سایر تلاشگران عرصه کشاورزی تلقی کرد و مروجی برای گسترش یک شغل خانوادگی و فصلی زودبازده هم نامید.

شیری با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز تبریز گفت‌وگوی صمیمی با ایرنا انجام داد که از نظرتان می گذرد.

خانم شیری لطفا ابتدا خودتان را معرفی کنید.

نازیلا شیری، متولد سال ۶۹ از شهرستان خداآفرین هستم، مدرک کارشناسی ارشد اگروتکنولوژی (علوم علف‌های هرز) از دانشگاه سراسری تبریز را دارم، از دوران کودکی در کنار خانواده‌ام، با کشاورزی آشنا بودم و همواره به خانواده‌ام در امور کشاورزی کمک می‌کردم و برای همین نیز رشته کشاورزی را در دانشگاه برگزیدم، خانواده‌ام از کودکی به نوغانداری نیز در کنار کشت و زرع مشغول بودند و وقتی وارد حیطه کارشناس ترویج جهادکشاورزی شدم و کاهش رغبت مردم به این صنعت را دیدم، تمامی تلاش خود را به کار گرفتم تا این صنعت فراموش شده بار دیگر در منطقه رونق یابد. اکنون به پرورش کرم ابریشم مشغول بوده و مدیرعامل صندوق خرد زنان روستایی نیز هستم.

چگونه محصول تولیدی شما نمونه کشوری شد؟

میانگین تولید پیله در هر جعبه حدود ۳۵ کیلوگرم است. من سال گذشته توانستم چهار جعبه کرم ابریشم پرورش دهم و به ازای هر جعبه ۴۵ کیلوگرم پیله تولید کنم که حدود ۱۰ کیلوگرم بالاتر از میانگین کشوری است.

چه نکاتی را باید در پرورش بهترین پیله باید رعایت کرد؟

نوغانداری به سه مورد مکان مناسب، تغذیه برگ توت و بهداشت محیط وابستگی شدید دارد و اگر تمامی این سه نکات رعایت شود، کرم ابریشم اصولی و پیله‌های باکیفیت تولید می‌شود. دمای محل نگهداری باید نه سرد و نه گرم بلکه به اندازه دمای رفاه ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد چرا که کرم ابریشم به شدت نسبت به دما و رطوبت و به خصوص بو حساس است بنابراین باید انواع شوینده‌ها را از محل نگهداری آن‌ها دور کرد.

چه زمانی می‌توان کرم ابریشم پرورش داد؟

نوغانداری یک فعالیت فصلی است یعنی یک بار در سال انجام می‌ شود و در مجموع یک ماه طول می‌کشد. زمان آغاز این فعالیت نیز به زمان رشد برگ درختان توت دارد. هر زمان که برگ‌ها کیفیت بهتری داشته باشند، بهترین زمان برای پرورش کرم ابریشم است. معمولا اسفندماه نوغانداری شروع می‌شود ولی گاه ممکن است این زمان به فروردین ماه منتقل شود.

زمان کوتاه یک ماهه برای این فعالیت صرف می‌شود ولی بازده بسیار بالایی دارد و در عین حال نیز زحمت بسیاری در همان یک ماه کشیده می‌شود.

آیا می‌توان بیش از یک بار در سال کرم ابریشم پرورش داد؟

امکان دارد. ما سال گذشته برای اولین بار خواستیم برای بار دوم نیز اقدام به پرورش کرم ابریشم کنیم اما چون کیفیت برگ‌های توت به اندازه بار نخست خوب نبود، پیله‌های تولیدی نیز کیفیت چندان بالایی نداشت. در واقع هرچقدر هم که شرایط محیطی و بهداشت محل نگهداری مناسب باشد، اگر نتوانید برگ توت باکیفیت به کرم ابریشم بدهید نباید از محصول تولیدی نیز توقع بالایی داشته باشید.

با توجه به این‌که به عنوان کارشناس در جهادکشاورزی نیز مشغول هستید، اطلاع دارید که کدام مناطق از استان برای نوغانداری مناسب است؟

شهرستان‌های خداآفرین و جلفا به خاطر شرایط آب و هوایی و برگ‌های توت با کیفیت بهترین مکان برای پرورش کرم ابریشم هستند. دوره وقفه‌ای برای تولید کرم ابریشم در استان شاهد بودیم و حدود پنج سالی می‌شد که رفته رفته نوغانداری به باد فراموشی می‌رفت اما حدود سه سالی می‌شود که با وام‌های دولت، بار دیگر این فعالیت کشاورزی رونق یافته و سال قبل ۴۰ جعبه و امسال ۷۰ جعبه پرورش کرم ابریشم داشتیم.

قطعا حمایت از فعالان این بخش و فروش یارانه‌ای جعبه‌ها به بهره برداران می‌تواند در رونق هرچه بیشتر و بهتر این صنعت در استان کمک کند.

مزیت‌های نوغانداری به نظرتان چیست؟

نوغانداری یک فعالیت زودبازده و فصلی است و به عنوان شغل موقت می‌توان آن را در نظر گرفت که می‌توان به صورت خانوادگی و در محیط خانه نیز آن را انجام داد. بانوان روستایی و شهری که امکان کار در خارج از خانه را ندارند می‌توانند در کنار خانه داری با کمک اعضای خانواده به صورت موقت یک ماه در سال را اقدام به پرورش کرم ابریشم کنند که البته سود بسیار خوبی را برایشان به دنبال دارد.

می‌توان انباری، یک اتاق خالی و یا هر محیط اضافی از خانه را به پرورش کرم ابریشم اختصاص داد. البته کسانی هم هستند که در محل زندگی خود نیز اقدام به پرورش می‌کنند و اگر بتوانند شرایط محیطی دما و رطوبت را رعایت کنند، موردی پیش نمی‌آید.

هرجعبه تخم کرم ابریشم که از طریق جهادکشاورزی می‌توان تهیه کرد فقط ۳۰ هزار تومان است درحالی که می‌توان از هر جعبه به طور میانگین ۳۵ کیلوگرم پیله برداشت کرد.

قیمت هر کیلوگرم پیله تر حدود ۴۵۰ هزار تومان، پیله خشک بیش از یک میلیون تومان است و اگر تبدیل به نخ کنیم بسیار بالاتر به فروش می‌رسد. اگر توتستان داشته باشیم، نگهداری کرم ابریشم و سرمایه خاصی نیاز ندارد.

عمده مشکلات نوغانداری در منطقه شما چیست؟

اکنون از طریق واسطه اقدام به فروش می‌کنیم. مرکز خرید و فروش پیله در شهرستان نداریم و مجبور هستیم محصول تولیدی را با مسافت ۲ ساعته به بخش سیه رود ببریم در حالی که هرچقدر زمان برداشت تا فروش پیله کوتاه تر باشد، قیمت در زمان فروش بالاتر خواهد بود.

منبع اصلی خوراک کرم‌های ابریشم، برگ درختان توت حاشیه مزارع است اما چند سالی می‌شود که قطع این درختان به خاطر درآمدزایی افزایش یافته است.

مشکل دیگر ما نیز مربوط به سمپاشی مزارع می‌شود که همزمان با مصرف برگ کرم‌های ابریشم به خصوص در مراحل پایانی است که باید همراه با شاخه باشد.

صنایع تبدیلی نوغانداری در منطقه شما وجود دارد؟

۲ سال است که دستگاه ریسندگی و صنایع تبدیلی کرم ابریشم به منطقه ما آمده ولی متاسفانه فعال نیست درحالی که می‌توان با حمایت و رونق دادن به آن به ارتقای وضعیت نوغانداری منطقه کمک کرد.

برای توسعه فعالیت نوغانداری خود چه فکری دارید؟

جلسه تخصصی با وزیر و معاون وزیر جهادکشاورزی که در جریان تجلیل از کشاورزان نمونه ملی برگزار شد و پس از ارائه گزارش محمدیان، مدیرجهادکشاورزی شهرستان، مقرر شد تا وامی به شهرستان ما جهت توسعه نوغانداری و صنعتی کردن آن بدهند. بر این اساس یک سوله در شهرستان زده می‌شود تا پرورش کرم ابریشم در وسعت بالاتری با حضور بهره برداران شهرستان انجام بگیرد.

در پایان اگر خاطره‌ای از زمان پرورش کرم ابریشم در یاد دارید، بفرمایید.

وقتی تازه وارد جهادکشاورزی شده بودم و در شهرستان کلیبر و دور از خانواده کار می‌کردم، برای اولین بار به تنهایی خواستم کرم ابریشم پرورش دهم و اطلاعاتی چندانی هم از این کار نداشتم. بر اساس آنچه که می‌دانستم، ابتدا کار را شروع کردم و تا زمان بیرون آمدن کرم‌ها از تخم پیش رفتم ولی سپس دیدم کرم‌ها تکان نمی‌خورند. فکر می‌کردم مرده‌اند. بسیار ناراحت شدم. یک بخاری داشتیم. ناخودآگاه گفتم بزار کرم‌ها را به سمت بخاری بگیرم ببینم چه می‌شود. اندکی گذشت و دیدم کرم‌ها پس از مدتی که به سمت بخاری گرفته بودم، شروع به تکان خوردن کردند و من متوجه شدم که آن‌ها به پایین بودن دمای اتاق بسیار حساس بودند و این موضوع هم تجربه جالبی برایم بود و هم درس بزرگی به من داد.