اجابت دعا بعد از توفیق است

به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان است، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت است، نکته مهم در این میان آن است که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد. 

مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:

«ذکر»، یعنی به یاد بودن

ذکر لذّت عاشقان و محبان است. ذکر یعنی یاد. یاد در مقابل غفلت است؛ غفلت از خدا، غفلت از وظیفه و مسئولیت، غفلت از هنگام حسّاسِ مواجهه با مأموران الهی در عالم ملکوت ـ عالم بعد از عبور از جسمانیت ـ و محاسبه بزرگ انسان در مقابل خدا در قیامت. این یاد‌ها تعیین‌کننده است.

قرآن به مسلمان‌ها خطاب می‌کند که: «أُذکُرُوا اللّه ذِکراً کثِیراً» خدا را ذکرِ کثیر کنید. ذکر یعنی یاد. ذکر و یاد در مقابل غفلت و نسیان است. غرق در عوارض و حوادث و پیشامد‌های گوناگون شدن و از مطلب اصلی غفلت کردن؛ این، گرفتاری بزرگ ما بنی‌آدم است. می‌خواهند این نباشد. آن‌وقت این یاد هم صِرف یاد کردن و متذکر شدن نیست، ذکر کثیر را از ما خواسته‌اند.

«ذکر»، یعنی به یاد بودن، به هوش بودن و متوجّه بودن. آیه شریفه قرآن می‌فرماید: «لقد أنزلنا إِلیکُم کِتاباً فِیهِ ذِکرُکُم.» یعنی قرآن را وسیله ذکر و به هوش بودن و متوجّه بودنِ آحاد مسلمانان معرفی فرموده است؛ زیرا بسیاری از مردم، در طول زمان دچار غفلت از حقایق عالم و در رأس همه، غفلت از ذات مقدّس پروردگار بوده‌اند.

ذکر، فقط وِرد و اوراد و امثال اینها نیست. اورادی که وجود دارد، یکی از وسایل ذکر است؛ اما ذکر به معنای یاد خدا و یاد تکلیف و یاد نعمت الهی است؛ «و اذکُرُوا نِعمت اللّهِ علیکُم إِذ کُنتُم أعداءً فألّف بین قُلُوبِکُم فأصبحتُم بِنِعمتِهِ إِخوانا». اگر در قرآن ملاحظه کنید، در موارد متعدّدی به «یاد نعمت خدا» اشاره شده است.

ذکر یعنی حقیقت را به یادآوردن برای پیشگیری و نیز درمان این آفت بزرگ، دین خدا «ذِکر» را به انسان آموخته است. ذِکر یعنی حقیقت را به یادآوردن. موضوع ذکر و هدایت را به‌عنوان مسئله اصلی و اساسی خودمان مورد توجّه قرار دهیم. پس ملت ما، امروز ازجمله موضوع‌هایی که احتیاج دارد به‌درستی به آن توجّه کند، موضوع ذکر و دوری از غفلت است.

«إِن هُو إِلّا ذِکرٌ لِلعالمِین». این ذکر است، یاد است، تذکّر است، هشدار است، بیدارباش برای همه بشر است. خوب، حالا ذکر چیست؟ حضرت باقر در همین روایت، «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حال» را معنا کرده‌اند: «و هُو أن یذکُر اللّه عزّوجلّ عِند المعصِیهً یهُمُّ بِها»؛ وقتی‌که می‌رود به سمت معصیت، ذکر خدا او را مانع بشود. 

ذکر؛ یاد کند خدا را و این معصیت را انجام ندهد؛ انواع معاصی را؛ خلاف واقع گفتن، دروغ گفتن، غیبت کردن، حق را پوشاندن، بی‌انصافی کردن، اهانت کردن، مال مردم را، مال بیت‌المال را، مال ضعفا را تصرف کردن یا درباره آنها بی اهتمامی به خرج دادن. اینها گناهان گوناگون است. در همه اینها، انسان توجّه کند به خدا؛ ذکر خدا مانع بشود از اینکه انسان به سمت این گناه برود. «فیحُولُ ذِکرُ اللّهِ بینهُ و بین تِلک المعصِیهً»؛ و هو قول اللّه عزّوجلّ «إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطانِ تذکّرُوا». 

بعد حضرت می‌فرمایند که این، تفسیر آن آیه است که فرمود: «إِنّ الّذِین اتّقوا إِذا مسّهُم طائِفٌ مِن الشّیطانِ»؛ وقتی شیطان به اینها تنه می‌زند، گذرنده شیطان اینها را مس می‌کند؛ یعنی هنوز درست به جانش هم نیفتاده، «تذکّرُوا»؛ فوراً اینها متذکّر می‌شوند. «فإِذا هُم مُبصِرُون»؛ این ذکر موجب می‌شود که چشم اینها، بصیرت اینها باز بشود. معنای «ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حالٍ» این است.

در صدر روایت بعدی که مورد توجّهِ من است، تقریباً عباراتش شبیه همین روایتی است که خواندم و همان سه چیز را ذکر می‌کند. در آن روایت، «و ذِکرُ اللّهِ علی کُلِّ حالٍ» را داشت، در اینجا و در روایتی که حضرت آبی عبدالله علیه‌السلام می‌فرماید، آمده است: «و ذِکرُ اللّهِ فِی کُلِّ موطِن»؛ انسان در همه‌جا ذکر خدا کند؛ اما آن نکته مورد توجّه این است که می‌فرماید: «أما إِنِّی لا أقُولُ سُبحان اللّهِ و الحمدُ لِلّهِ و لا إِله إِلّا اللّهُ و اللّهُ أکبر»؛ اینکه می‌گویم در همه حال ذکر خدا را بگوئید، مقصودم این نیست که بگوئید سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله الّا اللّه و اللّه اکبر. این، ذکر لفظی است. «و إِن کان هذا مِن ذاک»؛ اگرچه این هم ذکر است، این هم مطلوب است، این هم شریف است و خیلی باارزش است؛ اما مقصود من فقط این نیست، بلکه «و لکِن ذِکرُ اللّهِ جلّ و عزّ فِی کُلِّ موطِنٍ إِذا هجمت علی طاعهً أو علی معصِیهً»

 وقتی به سمت طاعت خدا می‌روی، یا به سمت معصیت خدا می‌روی، یاد خدا باشی. این «یاد خدا بودن» مورد نظر است؛ این ذکر «اللّه». البتّه این اذکاری که در روایات ما، در این دعاها، در این اوراد گوناگون، تسبیحات حضرت زهرا و بقیه اذکاری که هست ـ اینها همه وسایل ذکرند، اینها کپسول‌های ذکرند ـ ذکر شده است، انسان باید اینها را با توجّه به معانی و حقایقشان بر زبان جاری کند؛ توجّه پیدا کند. البتّه اینها خیلی باارزش است. اگر کسی توفیق دعا پیدا کند دعای با توجّه و با حال باید بداند مورد لطف پروردگار قرارگرفته است و اجابت در مرحله بعد است.

منبع: کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی»

انتهای پیام/ 161