سهم قصور مسوولان دولتی در حادثه اتوبوس خبرنگاران محیط‌زیست مشخص شود

دقیقا ۸ ماه پیش یعنی دوم تیرماه بود که جامعه محیط زیستی کشور با واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران این حوزه به ارومیه داغدار شد، داغدار دو عزیزی که در اوج جوانی رخت سفر از این دنیا بستند، مهشاد و ریحانه دو خبرنگار ایسنا و ایرنا که با جمع ۲۱ نفری خبرنگاران راهی ارومیه شده بودند، زمانی که در گرگ و میش صبحگاهی خانه را به قصد فرودگاه ترک کردیم به ذهن هیچ کدام از ما ۲۱ نفر نمی رسید که به سمت مرگ و تاریکی می رویم اما این اتفاق افتاد و در کمتر از ۱۰ ساعت دو نفر از جمع ما کم شد و بقیه هم با دنیایی از فشار روحی و زخم های جسمی به خانه برگشتیم.

دوم تیرماه ناگهان خبرنگاران محیط زیست در صدر اول خبرها قرار گرفتند، خبرگزاری ها، روزنامه ها، سایت های خبری و صدا و سیما همه با هم یک صدا شده بودند و مرگ دو خبرنگار جوان محیط زیست و آسیب های روحی و جسمی ۱۹ خبرنگار دیگر را فریاد می کشیدند، اما این فریاد در میان فریاد داغدار ما خبرنگاران که در صحنه حضور داشتیم به نظر هیچ بود، همه ما ۲۱ نفر با امید به این سفری که ستاد احیای دریاچه ارومیه به نیابت از سازمان حفاظت محیط زیست دعوت کرده بود، راهی ارومیه شدیم تا خبری خوش از دریاچه ارومیه را برای دوستداران محیط زیست بیاوریم اما بین راه دو نفر را جا گذاشتیم، دو نفری که هزاران امید برای زندگی داشتند یکی تازه اول راه بود و دیگری تا سه روز دیگر زندگی مشترک را آغاز می کرد اما افسوس که راهشان تا همان جا بود و در جاده نقده دفترشان بسته شد…

بعد از اینکه به تهران برگشتیم گویی داغ تازه تر شده بود و به اصطلاح همه ما از داغی غمی که بر ما چیره شده بود بیرون آمدیم و به عمق فاجعه رسیدیم؛ بعد از آن پیگیری ها آغاز شد و در این میان محمد داسمه وکیل دادگستری که خود فعال محیط زیست است وکالت خبرنگاران بر عهده گرفت و تلاشش را از همان آغاز راه شروع کرد، کارها پیش می رفت که بعد از مدتی پیگیری، داسمه اعلام کرد که سه مسوول استانی هم علاوه بر راننده مقصر اعلام شدند، براساس رای دادگاه مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی، رئیس شهرستان و دبیر ستاد احیای استان و منطقه ارومیه مقصران واژگونی اتوبوس خبرنگاران شناخته شدند.

همه ما ۲۱ نفر با امید به این سفری که ستاد احیای دریاچه ارومیه به نیابت از سازمان حفاظت محیط زیست دعوت کرده بود، راهی ارومیه شدیم تا خبری خوش از دریاچه ارومیه را برای دوستداران محیط زیست بیاوریم اما بین راه دو نفر را جا گذاشتیم

اما اواخر هفته گذشته بود که داسمه اعلام کرد برای سه مدیر دولتی متهم در این پرونده از سوی دادگاه ارومیه قرار منع تعقیب صادر شده و ظاهرا این حکم مورد اعتراض دادسرای نقده قرار گرفته و به همین علت به دادگاه تجدیدنظر ارسال شده است، در هیچ یک از این مراحل نه حکمی به وکیل ابلاغ شده و نه او در جریان صدور حکم قرار گرفته است.

این خبر موجی از اعتراض را در میان جامعه، دوستداران محیط زیست، خبرنگاران آسیب دیده از واژگونی اتوبوس و خانواده های آن دو عزیز از دست رفته ایجاد کرد و موجب شد تا وکیل خبرنگاران نسبت به این رای اعتراض کند.

قوه قضاییه در اطلاعیه ای اعلام کرد که قرار قانونی برای پرونده حادثه اتوبوس خبرنگاران در نقده از طریق سامانه‌ الکترونیکی به طرفین ابلاغ شده و قرار صادره قابل اعتراض در محاکم کیفری است و طرفین و وکلای آنها حق اعتراض در مراجع بالاتر را دارند، با توجه به اینکه موضوع تصادفات، فنی است، پرونده به کارشناسان فنی دادگستری ارجاع می‌شود و بر اساس نظرات کارشناسان دادگستری، اتوبوس نقص فنی نداشته و سالم بوده و نیروی انتظامی نیز برای این وسیله نقلیه مجوز تردد صادر کرده است.

در کنار تمام این ماجراها به سراغ برخی از فعالان محیط زیست که در جریان امور بودند، رفتیم تا نظرشان را درباره تاثیر چنین حکمی بر جامعه و تبرئه شدن مسوولان دولتی در این ماجرا جویا شویم که حمید میرزاده فعال محیط زیست، به عنوان فردی که در حوزه قلم می زند، به خبرنگار ایرنا گفت: موضوع واژگونی اتوبوس و در مجموع تصادفات جاده ای برای هر قشری که باشد تلخ است عده ای آسیب می بینند و عده ای هم جانشان را از دست می دهند همه اینها دردناک است، زمانی که دعوتی صورت گرفته باشد یعنی عده ای برای امور شخصی به سفر نرفته باشند، بلکه به دعوت جایی رفته باشند این مساله می تواند حساس تر هم باشد.

متاسفانه این موضوع در زمان خودش از سمت سازمان حفاظت محیط زیست به ویژه مدیریت ارشد آن بررسی و آنطور که باید به حادثه پرداخته نشد، مشخصا دلجویی از خانواده هایی که عزیزشان را از دست دادند اتفاق نیفتاد؛ این موضوع کمی نیست و در حافظه آدم ها باقی می ماند

وی افزود: درباره اتوبوس خبرنگاران محیط زیست هم این اتفاق افتاد، یعنی اینکه برای یک سفر کاری خبرنگاران به دعوت یک سازمان و نهادهایی که در این مجموعه دخیل بودند به ارومیه رفتند و سانحه ای رخ داد که می توانست رخ ندهد، با توجه به مسیر جایگزینی که وجود داشت و امکانات بهتری که می توانست برای این سفر در نظر گرفته شود امکان جلوگیری از چنین فاجعه ای وجود داشت، با تمام اینها اتفاق تلخ افتاد دو نفر از خبرنگاران جانشان را از دست دادند و تعداد زیادی هم آسیب های جسمی، روحی و روانی زیادی دیدند.

میرزاده ادامه داد: اولین تاثیری که این اتفاق بر روی موضوع محیط زیست می توانست بگذارد و گذاشت، این بود که این فاجعه بر جامعه خبرنگاران محیط زیست موثر بود چون جامعه خبرنگاران محیط زیست جامعه خیلی بزرگی نیست و قدمت فعالیت خبرنگاری محیط زیست هم زیاد نیست، یعنی اگر حوزه خبر محیط زیست در رسانه ها وجود دارد، می شود گفت که شروع تمام آنها بر گرده خبرنگاران بوده و تلاش خبرنگاران در این سال ها بوده که تبدیل به یک حوزه اصلی در رسانه ها شده است حالا این حوزه ای که چند سال است پا گرفته و دارد جایگاه خودش را تثبیت می کند دو تا از اعضای خود را از دست می دهد، دوم اینکه یک اتفاق خیلی تلخ رخ داده که سال ها در حافظه تمام همکاران رسانه ای باقی می ماند.

وی اظهارداشت: البته نمی خواهم بگویم که فردی مقصر است و یا فردی ایراد کاری دارد اما متاسفانه این موضوع در زمان خودش از سمت سازمان حفاظت محیط زیست به ویژه مدیریت ارشد آن بررسی و آنطور که باید به حادثه پرداخته نشد، مشخصا دلجویی از خانواده هایی که عزیزشان را از دست دادند اتفاق نیفتاد؛ این موضوع کمی نیست و در حافظه آدم ها باقی می ماند و همین می تواند باعث سرد شدن روابط و تعامل بین خبرنگاران با سازمان محیط زیست به عنوان تنها متولی حفظ محیط زیست در کشور شود.

این فعال محیط زیست ادامه داد: از جنبه دیگر هم طبیعی است که موضوع واژگونی اتوبوس از مراجع قضایی نیز پیگیری شود طبیعتا در این موضوع نمی شود بگوییم که فقط راننده مقصر بوده و تمام تقصیرها را به گردن راننده بندازیم، با توجه به گزارش ها، گفته ها و شنیده هایی که در روزهای اول و حتی چند ماه بعد از حادثه می شنویم قاعدتا در انتخاب مسیر اینکه چرا یک جاده فرعی برای رسیدن به مقصد مورد نظر انتخاب شده، در انتخاب خودرو برای جابجایی خبرنگاران، در زمان بندی برنامه و اتفافاتی که در برنامه افتاد مسائلی وجود دارد، اینکه برای تمام مسوولان دولتی این پرونده حکم تبرئه یا قرار منع تعقیب صادر شود – یعنی مسوولانی که درگیر این موضوع بودند –  به نظر می رسد تا حدودی از عدالت به دور است یعنی در هر صورت مسوول ارشد هر حوزه ای در اتفاقات آن حوزه حتی در کوچک ترین اتفافات آن هم مسوولیت دارد برای همین اسمش مسوول است و هم باید پاسخگو باشد و هم سهم قصور، سهم فعل یا ترک فعلی که منجر به این حادثه شده برای هر فرد مشخص شود.

پیگیری این مساله از طرف خبرنگاران خیلی مهم است جدا از اینکه یک موضوع صنفی و سلامت عمومی جامعه است؛ مطالبه ما مشخصا عدالت است، ما انگشت روی فرد خاصی نگذاشتیم که بگوییم حتما این آدم مقصر است ما پیگیر این هستیم که سهم قصور و کوتاهی هر کدام از مسوولان مشخص شود

وی گفت: این اتفاق علاوه بر اینکه موجب سردی روابط بین خبرنگاران و سازمان محیط زیست می شود یک موضوع دیگر را هم رقم می زند و آن اینکه در تصادفات جاده ای دوباره تمام تقصیرها را بیندازیم به گردن کسی که پشت فرمان نشسته است، به نظر می رسد موضوع کمی فراتر از سازمان محیط زیست است که این برنامه را ترتیب داده است، شنیدم که وزارت راه و شهرسازی استاندارد آن جاده را چند ماه قبل از حادثه اعلام کرده بود در حالی که تقریبا همه محلی ها معتقدند که در آن مسیر نباید اتوبوسی تردد کند؛ اینکه چگونه استاندارد آن مسیر تایید شده، کدام مسوول و با کدام کیفیت آن استاندارد را تایید کرده است باید بررسی شود، اینکه بگوییم چون یک راهی مهر استاندارد دارد پس حتما می شود از آن استفاده کرد به نظر درست نیست چون سانحه را در یکی از همین جاده ها دیدیم، سانحه دردناکی هم بود دو نفر را از دست دادیم بنابراین این موضوع هم باید بررسی شود.

میرزاده تاکیدکرد: موضوع این است تا زمانی که حدود مسوولیت آدم ها در یک اتفاق هر چند کوچک مشخص نشود، ما نمی توانیم انتظار تحقق عدالت داشته باشیم، دوم اینکه در این سانحه خبرنگاران آسیب دیدند و دو تا از خبرنگاران از دست رفتند، بخش مهمی از شغل ما خبرنگاران پیگیری عدالت است، حالا برخی می گویند چون دو نفر از خودمان را از دست دادیم، موضوع را پیگیری می کنیم؛ بله ما در بطن این قضیه بودیم و همین جا جایی است که خودمان هم ذینفع هستیم، خودمان هم آسیب دیده هستیم و خودمان هم در جریان جزییات کامل اتفاق هستیم، اینجاست که ما باید عدالت را پیگیری کنیم، البته جدا از اینکه عدالت را درباره جان دوستانمان که از دست دادیم پیگیری می کنیم درباره تصادفات جاده ای که سالانه جان افراد زیادی را می گیرد هم به دنبال عدالت هستیم.

وی تصریح کرد: باید پیگیری کنیم که آیا استانداردهای جاده های ما درست است؟ باید قصورهای کوچک مسوولان مربوط به راه و استاندارد خودروها را پیدا کنیم چون همین قصورهای کوچک است که منجر به مرگ روزانه چندین نفر در جاده ها می شود.

میرزاده گفت: فکر می کنم پیگیری این مساله از طرف خبرنگاران خیلی مهم است جدا از اینکه یک موضوع صنفی و سلامت عمومی جامعه است؛ مطالبه ما مشخصا عدالت است، ما انگشت روی فرد خاصی نگذاشتیم که بگوییم حتما این آدم مقصر است ما پیگیر این هستیم که سهم قصور و کوتاهی هر کدام از مسوولان مشخص شود و در جهت رفع آن برای جلوگیری از حوادث آینده تلاش شود.4