ایستگاه پایانی مذاکرات وین و چند قدم تا توافق نهایی

این روزها هیجانات درباره ماحصل گفت‌ وگوهای وین در فضای رسانه به منحنی سینوس شباهت دارد و بازار حرف‌وحدیث‌ها حسابی داغ است. در ساعات اخیر بحث دست یابی گروه ۱+۴ و ایران به توافق نهایی در وین سرزبان‌ها افتاده اما قریب به اتفاق هیات‌ها در وین اذعان دارند که هنوز مسائل کلیدی حل نشده و تا رسیدن به خط پایان چند قدم مانده است.

عصر دیروز «میخائیل اولیانوف» مذاکره کننده ارشد روسیه پس از توئیتی که درباره نزدیک شدن به پایان مارتن گفت‌ وگوها منتشر کرد به ایرنا گفت: ما تقریبا در مرحله خیلی نهایی هستیم و عملا گفت‌ وگوها را تمام کرده‌ایم. اما همانطور که گفتم چند موضوع باقی‌مانده که باید حل و فصل شود. اولیانوف درباره جزئیات مسائل باقی‌مانده اظهار کرد که تمایلی به ورود درباره مسائل حساس مذاکراتی ندارد چراکه «در این مقطع هر عبارت نسنجیده می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد.»

ساعاتی بعد «استفنی القاق» مذاکره کننده ارشد انگلیس هم با انتشار پیامی در توئیتر به فارسی نوشت: ما به توافق خیلی نزدیک هستیم. همه طرف‌ها به طور سازنده تحت رهبری انریکه مورا هماهنگ کننده اتحادیه اروپا مذاکره کرده‌اند و اکنون باید چند قدم نهایی را برداریم.

به فاصله کوتاهی، انریکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات توئیتی را در تائید اظهارنظرهای مطرح شده منتشر و عنوان کرد که برخی از موضوعات مرتبط هنوز باز هستند و گفت‌ وگوها به پایان نرسیده است. وی افزود: ما در مراحل پایانی مذاکرات وین هستیم اما برخی از موضوعات مرتبط هنوز باز هستند و موفقیت در چنین مذاکره پیچیده‌ای هرگز تضمین شده نیست. او با بیان اینکه «اتحادیه اروپا تمام تلاش خود را در تیم هماهنگ کننده انجام می‌دهد» افزود: هنوز به خط پایان نرسیده‌ایم.

در واقع موضوعات باقی‌مانده در گفت‌وگوها، ترجیع بند آخرین ارزیابی هیات‌های مذاکره کننده است که اینک مانع رسیدن به خط پایان شده است.

از نگاه ایالات متحده که با خروج یکجانبه از توافق سال ۹۴ مسبب وضع کنونی است، تعدادی از مسائل دشوار در مذاکرات هنوز حل نشده است. جالینا پورتر شب گذشته (پنجشنبه) به خبرنگاران گفت؛ طرف‌های مذاکره کننده ممکن است به توافق با تهران نزدیک باشند، اما تعدادی از مسائل دشوار هنوز حل نشده‌اند. وی عنوان کرد تا زمانی که این مسائل بر طرف نشود، توافقی بدست نخواهد آمد.

اما بر اساس دریافت خبرنگار اعزامی ایرنا، مسائل باقی‌مانده بخشی از کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران برای تخریب برجام است که عبور از آن‌ها نیازمند تصمیمات سیاسی کاخ سفید است. یک منبع آشنا با فضای گفت‌ وگوها اظهار داشت: موارد اختلافی با آمریکا هنوز باز است و تا زمانی که همه چیز مورد توافق قرار نگیرد، توافقی نمی‌شود.

طبق آخرین گزارش‌ها، پیش‌نویس متن توافق آماده شده اما غرب هنوز تصمیم سیاسی خود را نگرفته‌ است. ایران در جریان مذاکرات چند ماه اخیر منطق، دلیل و چگونگی مرتفع کردن مسائل باقی‌مانده را برای طرف غربی روشن کرده است. از این منظر مذاکرات در نقطه‌ای قرار دارد که ابهامی برای آمریکا و اروپا درباره موضع ایران وجود ندارد و توافق نهایی در انتظار تصمیمات سیاسی طرف مقابل است.

میخائیل اولیانوف شب گذشته اظهار کرد که با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته در گفت‌ وگوها، نمی‌تواند شرایطی را متصور شود که مذاکرات با شکست روبرو شود.  این اظهارات دو روز پس از آن مطرح می‌شود که آمریکا به جای برداشتن گام‌های عملی برای جبران اقدامات غیرقانونی دولت سابق این کشور، ایران را که بر مواضع منطقی خود ایستادگی کرده، به کنار کشیدن از مذاکرات تهدید کرده است. اما از نظر اولیانوف رویکرد غیر سازنده‌ای که منجر به شکست مذاکرات شود در شرایطی که گفت‌ وگوها به خط پایان نزدیک شده، «غیر مسئولانه است».

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرده است، درشت‌گویی و بلوف‌زنی کاخ سفید در گذشته نتیجه نداشته و اگر واشنگتن تصمیمش را بگیرد، توافق کاملاً در دسترس است. وی افزود: ایران برای توافق آماده است، اما تا ابد منتظر نمی‌ماند.

در واقع راهبرد «مقاومت فعال» ایران، سیاست «فشار حداکثری» دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا را با شکست روبه رو کرد و اینک اگر مذاکرات وین به توافق خوب منتهی نشود دولت جو بایدن هم به‌ دلیل استفاده نکردن به موقع از فرصت دیپلماسی، احساس شکست خواهد کرد.