عید قربان در جرگلان؛ از خانه تکانی تا پخت قورمه

به گزارش ایرنا، کافی است این روزها سری به مناطق مرزی جرگلان بزنید تا از نزدیک شاهد شور و هیجان مردم برای برگزاری بزرگترین عید مسلمانان باشید.

مردمان سخت کوشی که با گذشت سال ها همچنان حافظ فرهنگ و سنت های خود هستند و پیشه پدری شان نیز پرورش اسب اصیل و تولید قالیچه هایی بی نظیر است که سر از مرزهای اقیانوسیه در می آورد.

اهالی جرگلان به مهمان نوازی مشهورند و قربانلق نیز بهانه ای برای پهن کردن سفره بی آلایش آنها است، سفره ای که در آن قورمه بیشتر از دیگر خوردنی ها خودنمایی می کند و با یک بار امتحان کردن آن طرفدار پر پا قرص آن خواهید شد.

این غذای خوشمزه از گوشت قربانی درست می شود به گونه ای که بخشی از این گوشت بین نیازمندان، بخشی جهت پذیرایی از میهمانان و جماعت مسجد مورد استفاده قرار می‌گیرد و با قسمت باقی‌مانده نیز غذای محلی تحت عنوان «قورمه شوری» تهیه می کنند.

اما آیین های عید قربان به تهیه قورمه ختم نمی شود بلکه برگزاری این عید پیش نیازهای دیگری هم دارد که بیان آن خالی از لطف نیست.

«روز کر» یا خانه تکانی

دو روز قبل از عید قربان در میان ترکمن‌ها به «روز کر» معروف است این اهالی معمولاً تا قبل از عید، خانه تکانی منازل را به پایان می‌رسانند و منازل خود را برای استقبال از عید قربان و مهمانان خود آماده می‌کنند.

«کِر» در لغت به معنای ناپاکی ها است که در فرهنگ از این روز به معنای روز پاک کردن خانه از کثیفی ها یاد می شود به گونه ای این اهالی با نو نوار کردن خانه ها و لباس به استقبال این عید بندگی می روند.

یکی دیگر از رسوم قدیمی ترکمن ها قبل از عید قربان خرید لباس نو است و آن افرادی که توانایی خرید لباس ندارند، از میان لباس هایی که دارند بهترین را انتخاب کرده و در روز عید قربان می پوشند.

«قربانشور» یا غسل کردن

ترکمن ها در شب عید قربان استحمام می کنند که در اصطلاح به آن قربان شور می گویند، جدای از نظافت جسمی، استحمام آنها بر این باورند که قربانشور سبب شستن و زدودن پلیدی و پلشتی از جسم و روح می شود.

مرسوم بوده است که ترکمن ها در شب عید قربان به‌کنار رودخانه ها و چشمه‌سارها می‌رفتند و آب به تن خود می‌زدند و اگر آب روان نبود، با ظرفی خود را شستشو می‌دانند و معتقد بودند که باید برای عید فردا پاک شوند.

«عید نامازی» یا نماز عید

صبح روز عید قربان، مردان ترکمن و حتی کودکان با بر تن کردن لباس‌های نو و آراسته به سوی عیدگاه رهسپار می شوند تا نماز عید را با شکوه هر چه تمام تر برپا کنند.

اهالی از پیر و جوان گرفته تا کودکان با لباس آراسته و تمیز در نماز عید حاضر می شوند و گوش به خطبه های امام جماعت سپرده و نماز عید را به جا می آورند.

بعد از اقامه نماز به زیارت قبور پدر و مادر و یا آشنایان می روند تا فاتحه ای نثار آنان کنند و آنگاه به خانه باز می گردند تا گوسفند را قربانی کرده و عید را جشن بگیرند.

«قربانلق» یا قربانی کردن

بنابر اعتقاد ترکمن های این منطقه اگر شخصی توانایی مالی داشته باشد بر او واجب است که قربانی کند.

قربانی کننده و قربانی شونده نیز باید شرایطی داشته باشند؛ مثلا باید شخص قربانی کننده عاقل و بالغ و همچنین گوسفند قربانی شده نیز باید حداقل ۶ ماهه باشد.

براساس اعتقاد ترکمن‌ها با وجود اینکه سه روز برای ذبح قربانی فرصت وجود دارد اما روز عید بهترین روز جهت ذبح قربانی است.

قورمه شور

معروف ترین آیین ترکمن ها در روز عید قربان، تهیه غذا از گوشت قربانی است، این غذا که به «قورمه شور» معروف است از گوشت قربانی تهیه می شود که با آن از میهمانان پذیرایی می شود.

برای پخت این غذای محلی ابتدا چربی دام قربانی شده را به تکه های کوچکی تقسیم می کنند و بعد از اینکه روغن کمی حالت آبکی شد، گوشت به همراه آب اضافه می شود و در انتها کمی نمک می زنند.

برای جوشیدن یک الی ۲ ساعت باید صبر کرد تا آب گوشت ته بکشد تا همه گوشت ها با روغن داخلش سرخ و به خوبی پخته شود، زیرا اگر آبی در داخل آن مانده باشد، بعدها باعث فاسد شدن قورمه می شود.

استان خراسان شمالی یک میلیون نفر جمعیت دارد که بخشی از این جمعیت را ترکمنان اهل سنت تشکیل می دهند که در شهرستان های راز و جرگلان، بجنورد، مانه و سملقان سکونت دارند.