اردبیل و فرصت‌های گردشگری مذهبی

به گزارش خبرنگار ایرنا مبادی ورودی استان اردبیل در ماه محرم، به خصوص در روزهای منتهی به تاسوعا و عاشورای حسینی شاهد افزایش حجم تردد وسایل نقلیه بوده و این افزایش ورودی به استان، در محورهای مواصلاتی منتهی به شهرستان‌های استان نیز مشهود است.

در آستانه روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی بر شمار وسایل نقلیه سرازیر شده به شهرستان‌های استان افزوده شده است، بسیاری از مهمانان و گردشگران ورودی به استان در ماه محرم، مهاجران و اهالی این استان هستند که در سایر استان‌ها سکونت دارند و ایام عزای سر و و سالار شهیدان (ع) به شهر و دیار خود بازمی گردند.

سفر این قبیل مسافران و گردشگران به استان اردبیل به منظور صله ارحام ، حضور در برنامه‌های مذهبی همچون همایش‌های عظیم روزهای تاسوعا و عاشورا و بهره مندی از فیوضات و معنویات این ماه ویژه و پر سوز و گداز است.

جمع دیگری از مسافران و گردشگران ورودی به استان اردبیل در ماه محرم و به ویژه در دهه نخست آن، هموطنانی هستند که برای استفاده از آئین‌های مذهبی ویژه این استان به این منطقه سفر می‌کنند و به طور معمول در همه شهرستان‌های استان حضور می‌یابند و البته سهم مرکز استان اردبیل از این قبیل از گردشگران، به دلیل اماکنی همچون مجموعه جهانی و تاریخی شیخ صفی الدین اردبیلی بیشتر است.

قدمت ۵۰۰ ساله آئین‌های مذهبی

هفت آئین از آداب عزاداری مردم اردبیل در ماه محرم از جمله طشت گذاری، عزاداری سنتی در بازار تاریخی، شهادت حضرت مسلم بن عقیل به عنوان مقدمه سوگواری‌ها، عزاداری عشایر شاهسون و مراسم خاکسپاری شهدای کربلا در برخی شهرها از جمله خلخال و شمع گردانی که از قدمتی بیش از ۵۰۰ سال برخوردار است و برخی از آنها در فهرست آثار فرهنگی ناملموس کشور ثبت رسیده است.

وجه تمایز فرهنگ عزا و برنامه‌های عاشورایی اردبیل با استان‌های دیگر از دلایل ثبت برخی از این رسوم به نام استان اردبیل بوده و بی تردید در جذب و ماندگاری گردشگران تاثیرگذار است و هر چه در پاسداشت حالت سنتی و مردمی برنامه‌های مذهبی ماه محرم استان اردبیل دقت و همت شود، به همان مقدار مخاطب پذیر و گردشگرپذیر خواهد بود.

رئیس جهاد دانشگاهی اردبیل به تازگی از نهایی شدن طرح جامع گردشگری استان در ۱۹ فصل با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خبر داده است؛ حسام رسولی همچنین به راه‌اندازی دبیرخانه نقشه مهندسی فرهنگی استان اردبیل با همکاری دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری اشاره کرده که جزو فعالیت‌های پایه‌ است و می‌تواند به برنامه‌ریزی و توسعه در حوزه گردشگری فرهنگی کمک کند.

عزاداری ماه محرم در استان اردبیل از هشتم ذی‌الحجه همزمان با سالروز شهادت مسلم ابن عقیل (ع) آغاز می‌شود ، عزاداری‌ها در هیات‌ها و خانه‌ها نیز به صورت هفته‌خوانی برگزار می‌گردد اما پس از طشت‌گذاری مسجد جامع ، عزاداری اردبیل بر اساس تقویم دیرینه عزاداری در مساجد و بازار سنتی تداوم می‌یابد.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل از قابلیت ثبت ملی آئین‌های شاخص و بومی ماه محرم در مناطق مختلف این استان و انجام تلاش های اولیه برای ثبت آنها در فهرست میراث ناملموس کشور خبر داده است.

به گفته حجت الاسلام قاسم جعفرزاده آئین‌های بئشیک گردانی (گرداندن گهواره)، شمع گردانی و طشت گذاری با جلوه‌هایی که مختص این استان است، با تلاش همکاران ما در رسانه‌های ملی و استانی معرفی می‌شود و برای ثبت ملی آنها به نام استان اردبیل تلاش میشود.

وی افزود: آئین‌های شاخسی واخسی (شاه حسین گویان) در مشگین‌شهر ، یک نوع آئین عزاداری خاص در شهرستان خلخال و عزاداری خاص بانوان ایلات و عشایر مغان در چادرها و آلاچیق‌های دشت مغان نیز از دیگر برنامه‌های بومی و سنتی استان است که بخش مهمی از هویت مذهبی و فرهنگی استان را نشان می‌دهد و قابلیت ثبت ملی دارد.

فراموش نکنیم که در شهر اردبیل حدود ۲۲۰ مسجد برای دهه نخست ماه محرم فعال است و اولویت با مساجد است اما موکب‌ها و چادرهایی نیز از سوی مردم و فعالان مذهبی و اجتماعی در برخی محلات شهر برپا شده است و مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل همچنین از ثبت مشخصات یک هزار و ۳۰۰ مداح و یک هزار و ۴۰۰ هیات مذهبی استان اردبیل در سامانه طوبی سازمان تبلیغات اسلامی خبرداد ه است.

به گفته او بسیاری از مداحان شهیر و باسابقه استان اردبیل در ماه محرم بنا به دعوت از استان‌های دیگر از جمله گیلان، مازندران، تهران و یزد در خارج از اردبیل مداحی می‌کنند و استان اردبیل در صدور فرهنگ حسینیت و تولید آواها، نواهای عاشورایی و مداحی‌های دلنشین مشهور است.

از سوی دیگر تصاویر و ویدئوهایی که از جلوه‌های حضور مردان و زنان سوگوار حسینی در روزهای تاسوعا و عاشورا از شهیدگاه اردبیل به جهان مخابره می‌شود، حیرت همگان را از حیث ازدحام قابل توجه شیفتگان حسین بن علی (ع) و یارانش وفادارش برمی انگیزد و تماشای دست‌های بی شماری که یا ابوالفضل گویان بر سینه‌های سیاه پوش فرود می آیند، ماهیت نهضت کربلا را بار دیگر در اذهان مطرح می‌کند و به یقین هر سال، هستند افرادی خارجی که با مشاهده این وقایع متحول کننده، به اسلام می‌گروند و دل تشنه را از مشرب تشیع سیراب می‌کنند.

تلاقی سیل عظیم دسته های عزا، گروه‌های طبل و شیپور، هیئت‌های سوگواری مستقر در مساجد، حسینیه‌ها و موزه‌های شهدا، مداحان صاحب آوازه ای که جمعیتی را گرد خود جمع می‌کنند و آئین‌های شمع گردانی و شبیه خوانی‌هایی که میدان تا میدان در مرکز و شهرستان‌های استان اردبیل برگزار می‌شود، مخاطبان کثیری دارند و هر کدام، جمعیتی از بومی و مهاجر را گردهم می آوردند.

آری، محرم در جای جای استان اردبیل جلوه‌های پر شوری دارد و اثر این جلوه‌ها در پذیرش مسافر و گردشگر، امری ثابت شده است اما برای افزایش رونق گردشگری مذهبی و نمود بیشتر تحقق آن،باید کارهای فرهنگی و رسانه ای در خصوص معرفی این جذابیت ها و شناساندن اماکن و گردشگاه‌های مذهبی و دینی استان بیشتر کار شود.

فرصت‌های گردشگری مذهبی نه تنها در شهر اردبیل بلکه در همه شهرهای این استان به شکل امامزاده‌ها، مکان‌های مقدس و مورد توجه مردم، مساجد تاریخی و مورد احترام، مقابر شخصیت‌های مذهبی و دینی که در صفحات تاریخ نامی و آثاری برای خود ثبت کرده اند و همچنین آئین‌های مختص برخی شهرها و دهستان‌ها فراوان است.

پرداختن به معرفی و وجه تسمیه و تاریخ شکل گیری یا خاستگاه برنامه‌های نواحی و مناطق مختلف استان اردبیل می‌تواند توجه مسافران و گردشگران علاقه مند به زیبایی‌های دینی و عقیدتی را جلب کند و بر رونق گردشگری مذهبی در استان اردبیل بیافزاید.

استان اردبیل با ۱۲ شهرستان و جمعیتی افزون بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در شمال‌غربی ایران هم‌جوار با استان‌های آذربایجان‌شرقی، زنجان، گیلان و در همسایگی کشور جمهوری آذربایجان واقع شده است.