نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیبه گزارش ایرنا، با شروع ماه محرم صدا و سیما برنامه‌هایی برای این مناسبت در نظر گرفته بود. شبکه مستند سیما نیز مجموعه مستند حماسه تاج الشعرا را در ١۵ قسمت پخش کرد.
به همین مناسبت گفت وگویی با محمدرضا سراج زاده تهیه کننده و نویسنده این مستند داریم که در ادامه می آید:
سال ٨٧ تصمیم گرفتم برای ۴ نفر از شاعران آئینی بزرگ اردبیل و آذربایجان بلکه ایران مستند بسازم. احساس کردم مابه‌ازای اشعار این ۴ نفر در ادبیات آئینی فارس زبانان کمتر یافت می‌شود. پیش خودم گفتم این زیبایی و صلابت حتما محدود به زبان نیست. حتی با وجود مشکلات ترجمه، انتقال این حجم از زیبایی اتفاق مبارکی‌ست.
مجموعه مستند «صادق الوعد» روایت اشعار مردی است به نام میرزا محمدصادق اردبیلی متخلص به بیضا و متوفی به سال ١٣٠۴ خورشیدی. این مستند در سال ١۴٠٠ در شبکه ٢ سیما تولید و طی ٣ سال بارها از شبکه‌های ملی، استانی و برون مرزی بازپخش شد.
شاعری که در فن پهلو به پهلوی نظامی و فردوسی حرکت می‌کند
شاعر دوم تاج الشعرا عباسقلی یحیوی بود که شکر خدا با تجربه مستند قبل و طی ٣ سال زحمت مستمر مستندی ١۵ قسمتی آماده شد که با اقبال و اعتماد مدیران محترم شبکه مستند از این شبکه پخش شد.
محوریت حماسه تاج الشعرا، اشعار شاعر حماسه پرداز و منظره ساز عاشورایی و شاگرد شعری میرزا صادق بیضا است و ما به بهانه اشعار این پهلوان عرصه شعر و معرفت توفیق پیدا کردیم به مسائل و مصادیقی از عاشورا بپردازیم که شاید کمتر به آن پرداخته شده بوداشعار تاج الشعرا چند وجهی است. وجه اول و از همه مهمتر آن محتواست، محتوایی که به شهادت و مصائب اهل بیت می‌پردازد اما در کمال حیرت هیچ بند و بیت و مصراعی در آن یافت نمی‌شود که حرفی از عجز و ذلت و ترحم برانگیز بودن در آن باشد. وجه وثوق تاریخی-مقتلی و معرفتی در اوج است و وجه فنی شعر معجزه آساست. کارشناسان ادبی و نظامی شناسان یحیوی را دوشادوش نظامی می‌دانند در منظره سازی. آنانکه حماسه فردوسی را می‌شناسند آثار حماسی تاج الشعرا را که کم هم نیست با شجاعت پهلوانان شاهنامه مقایسه می‌کنند.
خدا را شاکرم که مورد استقبال شعر دوستان و اهالی فرهنگ قرار گرفت. محوریت حماسه تاج الشعرا، اشعار شاعر حماسه پرداز و منظره ساز عاشورایی و شاگرد شعری میرزا صادق بیضا است و ما به بهانه اشعار این پهلوان عرصه شعر و معرفت توفیق پیدا کردیم به مسائل و مصادیقی از عاشورا بپردازیم که شاید کمتر به آن پرداخته شده بود. به عنوان مثال یحیوی مرحوم شعر مبسوطی در جریان راهب نصرانی سروده که قسمت ١٣ ام حماسه تاج الشعرا به آن می‌پردازد. واقعه رشادات حضرت علی اکبر در جنگ با بکر در قسمت هفتم بیان و مثلا در قسمت ٩ به رشادت های علمدار کربلا در جنگ با مارد اشاره شده است.
معمولا بخشی از لطافت‌های شعری در ترجمه شهید می‌شود. به عنوان مثال ترجمه آثار لسان الغیب حافظ، طبعا بخش بزرگی از وزن و قافیه و عروض را دربر نخواهد داشت و لذتی که مخاطب غیر فارس زبان از شعر حافظ می‌برد قطعا قابل مقایسه نیست با لذت کسی که زبان مادری‌اش با حافظ یکی‌ست. اما برای من بسیار حیرت انگیز است که بخش عمده ای از مخاطبان حماسه تاج الشعرا غیرآذری اند و از قضا ترجمه اشعار هم برایشان بسیار لذت بخش است.
پرداختن به فرهنگ و آئین اقوام رسالت ذاتی رسانه است
ایرانِ چند هزار ساله متشکل از اقوام است و قطعا رسالت رسانه ملی پرداختن به فرهنگ و آئین‌های همه این اقوام است و در کنار این موضوع محبت اهل بیت علیهم السلام قطعا موضوعی اتحاد آفرین بین اقوام ایرانی و حتی بین ایران فرهنگی و کشورهای اسلامی است. لذا تولید و پخش انواع مستندهایی که خرده فرهنگ‌های اقوام را تشریح می‌کند علاوه بر رسالت ذاتی رسانه موضوعی‌ست که به بحث امنیت و اتحاد ملی هم کمک می‌کند.
مستند ساز نمی‌تواند منتظر تصمیم و تایید دیگران بماند
سومین مجموعه‌ام که مراحل پیش تولید را می‌گذراند «صودامر» نام دارد. صودامر در زبان ترکی به طفل شیرخوار اتلاق می‌شود.
به ادعای صادق مرحوم استاد رحیم منزوی (پدر شعر آئینی اردبیل) و گواه اهالی فن، هیچ شاعری چون منزوی به شیرخواره حضرت سیدالشهدا؛ باب الحوائج، جناب علی اصغر علیه السلام نپرداخته است.
سومین شاعری که در نظر دارم مستندی درباره اش ساخته شود همین مرد است؛ مرحوم استاد رحیم منزوی. مطالعه دقیق ٣٠۶ نسخه از منابع تاریخی و مقتل در کنار مطالعه و تطبیق آثار منزوی با این منابع، پژوهش صودامر را بعد از حدود یک سال تکمیل کرده است.
کار مستند (حداقل برای من) این طور پیش نمی‌رود که سازمان، نهاد یا شبکه ای از ابتدا همراه کار باشد. معمولا بعد از تحمل هزینه‌های زیاد و سختی‌های فراوان و تولید اثر (اگر خوش شانس باشید) شبکه‌ای با پخش آن موافقت می‌کند اما چاره دیگری هم نیست. نمی‌شود زمان را از دست داد تا همه‌ی شرایط مهیا شود.
با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته و تجربیات ارزشمند سال‌های گذشته درصورتی که مجموعه، شبکه، نهاد یا حتی هر شخصی در کنار تیم تولید بایستد به امید خدا صودامر به محرم سال بعد خواهد رسید.
منبع
