سالها نبرد دریایی خاموش میان چین و آمریکا

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، رقابت استراتژیک بین چین و آمریکا به طور فزاینده‌ای بر مناقشات حاکمیتی چندجانبه دریای جنوبی چین سایه می افکند. چین به دنبال گسترش نفوذ در منطقه متناسب با قدرت اقتصادی و نظامی رو به رشد خود است، در همین حال، آمریکا قصد دارد نظم پس از جنگ جهانی دوم را حفظ کند که معتقد است هم‌زمان در خدمت صلح و رفاه نسبی در آسیا از یک سو و منافع واشنگتن از سوی دیگر بوده است. این دو اصل در دریای جنوبی چین با هم برخورد می کنند؛ جایی که برخی ناظران شاهد جنگ سرد جدیدی هستند که ممکن است داغ شود.

این رقابت پیامدهایی برای حقوق کشورهای ساحلی، قوانین بین‌المللی و خطر درگیری دارد. پکن و واشنگتن تعهد دارند که با یکدیگر و کشورهای مدعی کوچکتر برای ایجاد نظم منطقه ای که بتواند اصطکاک را کاهش داده و از درگیری جلوگیری کند، همکاری کنند.

ادعای مالکیت چین و منفعت‌طلبی آمریکا

در سال ۲۰۱۶، یک دادگاه موقت که بر اساس کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق دریا (UNCLOS) تشکیل شد، ادعاهای دریایی گسترده چین در دریای جنوبی را در پرونده ای که توسط فیلیپین مطرح شد، نادرست دانست. پکن که از شرکت در روند قانونی خودداری کرده بود، این حکم را رد کرد. چین ادعاهای خود را از جمله با تغییر محیط فیزیکی دوچندان کرد که مشهودترین آن، ساخت و نظامی کردن هفت جزیره مصنوعی در جزایر اسپراتلی بود.

تغییرات ایجاد شده در دریا توسط چین با استدلال های حقوقی جدیدی همراه است که به اهداف این کشور برای شکل دادن به نظم بین المللی در امتداد پیرامون خود اشاره دارد. ایجاد جزایر مصنوعی، محدوده آب‌های دریای چین را گسترش می‌دهد و ادعای مالکیت بر دیگر جزایر را در چارچوب قانون ممکن می‌کند.

به نظر کارشناسان سیاسی، چشم‌انداز کوتاه مدتی برای حل و فصل اختلافات حاکمیتی در دریای چین جنوبی وجود ندارد. در تئوری، این واقعیت نباید مانع از همکاری موقت میان مدعیان در مورد سازوکارهای ایجاد نظم در دریای جنوبی چین، از انجام تحقیقات علمی گرفته تا حفاظت مشترک از محیط زیست و تخصیص منابع آن شود. با این حال، واقعیت این است که عزم چین برای نشان دادن مالکیت بر بیشتر مساحت دریا، همراه با تقویت احساسات ملی‌گرایانه در کشورهای ساحلی و عدم اعتماد میان مدعیان، شکل گرفتن توافق را سخت می‌کند.

به نظر می‌رسد که آمریکا تسلط چین در دریای جنوبی چین را خطری بزرگ‌تر از چشم‌انداز درگیری می‌داند، در حالی که اقدامات چین نشان‌دهنده این نکته است که منافع این کشور در تأمین امنیت پیرامونی‌اش بر نگرانی‌های همسایگانش در مورد نحوه درک رفتار این کشور برتری دارد.

پکن و واشنگتن می خواهند خطرات درگیری را از طریق ایجاد یک نظم منطقه ای مبتنی بر قانون بین‌المللی مدیریت کنند. آمریکا باید کنوانسیون قانون دریا را تصویب کند و چین از کنوانسیون قانون دریا پیروی کند. طرفین باید اصطکاک را از طریق گفت‌وگوهای سطح بالا کاهش دهند، در مورد مکانیسم‌های مدیریت حادثه به توافق برسند و خطوط قرمز را ترسیم کنند.

۱۴ سال پیش، زیردریایی‌های آمریکا پکن را نشانه گرفتند

هفته گذشته رسانه نشنال اینترست در گزارشی درباره نبرد آمریکا و چین در دریا نوشت: در ژوئن ۲۰۱۰، نیروی دریایی ایالات متحده سه زیردریایی مجهز به موشک هدایت شونده کلاس اوهایو – یو اس اس میشیگان، یو اس اس اوهایو و یو اس اس فلوریدا – را در غرب اقیانوس آرام و اقیانوس هند با هدف قدرت‌نمایی به نمایش گذاشت.

این زیردریایی ها مجموعاً ۴۶۲ موشک کروز تاماهاوک حمل می کردند که بر قدرت زیاد آنها تأکید می‌کرد و نشان دهنده آمادگی و قدرت نظامی آمریکا در پاسخ به توانایی ها و قاطعیت رو به رشد چین بود.

تاماهاوک ها بردی معادل هزار مایل دارند و می توانند طیف متنوعی از ادوات دشمن را هدف قرار دهند. زیردریایی‌های آمریکایی بی‌صدا هستند و در هر نقطه از جهان به عمق می‌روند و نیروی دریایی آمریکا به ندرت به آن‌ها اجازه می‌دهد حتی برای مدت کوتاهی از آب خارج شوند.

دولت چین در آن زمان به ناوگان زیردریایی های موشکی آمریکا واکنش بیش از حدی نشان نداد اما بائودونگ وانگ، سخنگوی سفارت چین در سال ۲۰۱۰ گفت: در حال حاضر، کشورهای منطقه آسیا و اقیانوس آرام به دنبال تحقق آرزوی مشترک تحقق صلح، ثبات و امنیت منطقه ای هستند؛ تنها صلح، ثبات و امنیت و نه چیزی بیشتر یا مخالف آن.

در میان افزایش تنش‌ها میان آمریکا و چین، فیلیپین همکاری‌های خود را با دیگر همسایگان هند و اقیانوس آرام تقویت کرده است. مانیل قراردادهایی را برای افزایش دسترسی به پایگاه، آموزش تمرین مشترک و انتقال سلاح با واشنگتن امضا کرده است. در مارس ۲۰۲۴ (اسفند ۱۴۰۲)، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا تأیید کرد که معاهده دفاع متقابل این کشور با فیلیپین، همکاری نیروهای مسلح، کشتی‌های عمومی و هواپیماهای هر دو کشور در دریای جنوبی چین را شامل می‌شود. در همین حال، ژاپن نیز در سال‌های اخیر با فروش تجهیزات نظامی به فیلیپین و ویتنام برای بهبود ظرفیت امنیت دریایی، حضور خود را افزایش داده است.

نگرانی چین از افزایش دخالت بین‌المللی در دریای جنوبی

به گفته ناظران، پکن عمیقاً در مورد بین المللی شدن مناقشه دریای جنوبی چین نگران است. از سوی دیگر رویکرد مقامات بلندپایه این کشور برای طرح ادعاهای گسترده در مورد آب‌های غنی از منابع، نگرانی، انتقاد و حتی نارضایتی را برانگیخته است.

یکی از محققان ارشد آکادمی علوم اجتماعی چین (CASS) به شرط ناشناس ماندن گفت: مساله دریای چین جنوبی مدت‌هاست بین‌المللی شده و قطعاً این چیزی نیست که پکن دوست دارد ببیند اما این واقعیت جدیدی است که ما باید با آن زندگی کنیم.

وی افزود: مساله نگران‌کننده‌تر برای پکن این است که تعداد فزاینده‌ای از کشورها در آسیا، اروپا و فراتر از آن، نه تنها در ارائه استراتژی‌های هند-اقیانوس آرام بلکه در اعزام کشتی‌های جنگی به دریای جنوبی چین برای گشت‌زنی و رزمایش، از واشنگتن پیروی کرده‌اند.

به عنوان نقطه کانونی در تشدید خصومت آمریکا و چین، مناقشه دریای جنوبی چین به طور مداوم در نشست های گروه ۷، ناتو، چهار گانه (کواد) و دیگر گردهمایی‌های مختلف امنیتی بین المللی مطرح شده است.

به عقیده این محقق از دیدگاه چین، این فقط یک مناقشه دریایی نیست، بلکه مهمتر از آن بخشی از رقابت بین یک قدرت در حال ظهور و یک قدرت مستقر است.

ناتاشا کوهرت، مدرس ارشد صلح و امنیت بین‌المللی در کینگز کالج لندن، به تارنمای خبری روزنامه صبح جنوب چین گفت: وضعیت ناآرام در دریای چین جنوبی باید در چارچوب رویارویی آمریکا و چین به سبک جنگ سرد مورد بررسی قرار گیرد. چین به وضوح به آزمایش عزم و تعهد آمریکا در اقیانوس هند و اقیانوس آرام ادامه می دهد، به ویژه با توجه به اینکه واشنگتن تحت فشار اسرائیل و اوکراین است و برای انتخابات ریاست جمهوری اواخر سال جاری میلادی آماده می‌شود.