شکستن مرزهای دانش – ایرنا

سیدعرفان حسینی، سردبیر برنامه «امتداد» بوده و رامین پورمند، کارشناس- میزبان برنامه است و با اشراف کاملی که به موضوعات مختلف و متنوع مطرح شده در برنامه دارد، کارشناسان مهمان را در تعریف و تبیین سوژه‌های مورد بحث همراهی می‌کند. سوژه‌هایی که هم از تنوع موضوعی برخوردارند و هم دامنه‌شان آن چنان وسیع می‌شود که حوزه‌های مختلف را دربرمی‌گیرد.

به عنوان نمونه می‌توان به قسمت مربوط به جهان فانتزی «تالکین» اشاره کرد که متن و مسیر گفت‌وگو، حوزه‌های مختلف ادبیات، سینما، بازی‌های کامپیوتری و … را شامل و حتی پای علوم میان رشته‌ای نیز به ماجرا باز می‌شود. این برنامه‌ای است که از چگونه جاری شدن اندیشه‌های فلسفی در آثار نمایشی و حتی تبدیل شدن آن‌ها به باورهای عمومی سخن می‌گوید و مخاطب را به تفکر و تامل در علل و ریشه‌های برخی باورهای عامیانه دعوت می‌کند.

با این که گفت‌وگوهای برنامه اغلب در حوزه مباحث فلسفی است که شاید اغلب مخاطبان برنامه با آن مباحث بیگانه باشند، ولی دست اندرکاران «امتداد» با ساخت و نمایش میان برنامه‌هایی کاملا مرتبط با موضوعات مورد بحث، با یک تیر دو نشان می‌زنند. هم برنامه را از حالت صرفا گفت‌وگو، که ممکن است سطح بالا و خسته‌کننده به نظر آید، خارج می‌کنند، هم با نمایش آیتم‌هایی شامل بخش‌هایی از فیلم‌های سینمایی، مجموعه‌های تلویزیونی و تصاویر مستند آرشیوی که نریشن‌هایی تاثیرگذار دارند، آن را تکمیل می‌کنند و مخاطب را بطور کامل در جریان موضوع قرار می‌دهند.

مخاطبی که یقینا پس از تماشای این برنامه، دریچه‌های تازه‌ای به رویش گشوده می‌شود. دریچه‌هایی که وی را به سمت و سوی مطالعه، تحقیق و تماشا و تجربه وادی‌های تازه سوق می‌دهد. هرچند که این بار قدم گذاشتن در این مسیر با توجه به اطلاعات و آموزه‌های ارایه شده در این برنامه، آگاهانه و هوشیارانه بوده و احتمال انحراف مخاطب از مسیر اصلی به حداقل خواهد رسید.

در عین حال همه اپیزودهای برنامه شامل موضوعات فلسفی انتزاعی و سنگین نیست. به عنوان نمونه می‌توان به قسمتی که به «آلیس در سرزمین عجائب» رمان معروف لوئیس کارول پرداخته می‌شود، اشاره کرد. جایی که کارشناس میزبان به اتفاق همسرش، ضمن مرور تاریخچه اقتباس‌های سینمایی از این اثر، در فضایی صمیمانه، دنیای فانتزی رمان و فیلم‌های اقتباس شده از آن را تفسیر و تحلیل می‌کنند.

تحلیلی که البته نقد فیلم قلمداد نمی‌شود و در واقع نقد اندیشه‌های صاحب اثر است. این که چطور می‌شود کسی که استاد منطق و ریاضیات بوده، به یکی از مشهورترین فانتزی نویسان تمام دوران تبدیل می‌شود. به این ترتیب برنامه‌سازان «امتداد» موفق می‌شوند ضمن آموزش نکات و تزریق اطلاعات مدنظر، کیفیت برنامه را از جنبه‌های سرگرمی‌سازی و فرهنگ‌سازی نیز ارتقا ببخشند.

یکی از امتیازهای «امتداد» این است که به حوزه‌های ادبی و سینمایی محدود نمانده و به وادی‌های پُرطرفداری نظیر موسیقی، مد و لباس و حتی ورزش نیز ورود می‌کند. حوزه‌های مهمی که فرهنگ عامه به شدت متاثر از آنها است. در قسمت مربوط به موسیقی و گروه پینک فلوید، اگرچه در گفت‌وگوی میان مجری و کارشناس مهمان، تاریخچه موسیقی راک و سرنوشت بزرگان این عرصه به نوعی زیر ذره‌بین رفته اما در اصل به تاثیرات این سبک موسیقی در جوامع مختلف پرداخته شده است و اطلاعات مهم و با ارزشی در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد؛ مخاطبی که حالا خوب می‌داند باید از لایه ظاهری و فرمی موسیقی و سایر آثار هنری عامه پسند، گذر کرده و نکات کلیدی و مضامین اصلی را مورد توجه قرار دهد. مضامینی چون آن سخن نیچه که از زبان مجری و کارشناس برنامه نقل قول می‌شود که: از موسیقی باید برای لحظاتی «نبودن» استفاده کرد. موردی که نمودش را در موسیقی گروه پینک فلوید و همتایانش به وضوح می‌بینیم و در برنامه «امتداد» به خوبی کالبد شکافی می‌شود.

هنگام تماشای اپیزودهای مختلف برنامه «امتداد» مدام به این فکر می‌کنید که کاش ساخت و نمایش چنین برنامه‌هایی، سالها پیش از این مورد توجه برنامه‌سازان و مدیران تلویزیونی قرار می‌گرفت و روی آنتن می‌رفت. برنامه‌هایی که ضمن بیان و واکاوی اندیشه‌های فلسفی، به بررسی و تحلیل مصادیق بارز این اندیشه‌ها در آثار هنری و سایر عرصه‌های فرهنگ عامه پرداخته و در این مسیر، سطح دانش و تفکر مخاطب را ارتقاء ببخشند. خبر خوب اما این است که «امتداد» هنوز در ابتدای راه است و علاقه‌مندان می‌توانند نهایت استفاده را از سایر موضوعات مورد بحث ببرند.