شاخص حرفه‌ای‌بودن نشر کودک، تولیدات خلاق است

شهرام شفیعی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، با اعلام اینکه جشنواره یک رویداد فرهنگی- اجتماعی است، گفت: پیش از وقوع جشنواره نمی‌توان دربار آن قضاوت کرد. به خصوص وقتی جشنواره‌ای عنوان ملی دارد. ضرورت، اهمیت و میزان موفقیت این جشنواره را باید پس از برگزاری چند دوره بسنجیم.

باید همت خود را روی این بگذاریم که جشنواره با کیفیت برگزار شود و همراه با پرسش‌گری باشد

عضو هیات علمی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان ادامه داد: شاید بتوان گفت یکی از سنجه‌های تاثیرگذاری یک رویداد فرهنگی، تصور کردن جای خالی آن است. اینکه در نبود این رویداد، جای خالی آن دیده می‌شود یا نه. بنابر این باید همه همت خود را روی این بگذاریم که جشنواره با کیفیت بهتری برگزار شود و همراه با پرسش‌گری باشد.

دبیر چهاردهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری در سال ۱۳۸۹، با تاکید بر فعالیت بخش پژوهشی جشنواره، اعلام کرد: باید سعی کنیم جشنواره بخش مطالعاتی و پژوهشی نیز داشته باشد؛ این اتاق فکر در طول سال فعالیت کند و به تمام پرسش‌هایی که می‌توان خلق، ابداع و پاسخ آن را جست‌وجو کرد بپردازد. این بخش می‌تواند درباره مسائل مربوط به کتاب، مسائل مربوط به امر کودکی، مسائل مربوط به تولید و توزیع کتاب و مسائل مربوط به رقابت به بررسی‌های جدی بپردازد.

مباحث جلسات داوری را فنی و غیرجانب‌گرایانه دیدم

چیزی که در جشنواره‌های ایران دیدم نوعی دقت، بی‌طرفی و عدم سفارش‌پذیری در جشنواره‌های خصوصی و دولتی استشفیعی با طرح این سوال که «فهم جامعه از رقابت چیست و رقابت چگونه تعریف می‌شود؟» بیان کرد: رقابت را چگونه کنترل می‌کنیم که «هدف برگزاری جشنواره» نشود؟ کدام وجوه غیررقابتی را می‌توانیم برای جشنواره تعریف کنیم تا ضمن اینکه افراد از جشنواره برخوردار می‌شوند و از آن استفاده می‌کنند، بتوانند منطبق با سلیقه خودشان رفتار کنند. شاید کسانی مایل به رقابت نباشند. آن‌ها نیز باید در این ویداد فرهنگی، جایی داشته باشند.

نویسنده مجموعه «قصه های من و بچه هام» درباره نحوه برگزاری جشنواره در ایران توضیح داد: با وجود اینکه تعداد دفعاتی که در این نوع برنامه‌ها شرکت کرده‌ام به نسبت دوستان دیگر زیاد نیست، چیزی که در جشنواره‌های ایران دیدم نوعی دقت، سلامت و بی‌طرفی و نوعی عدم سفارش‌پذیری در جشنواره‌های خصوصی و دولتی است. ندیدم داوران برای حفظ منافع گروهی تلاش کنند؛ اما به هر حال سلیقه‌ها در نتیجه موثرند و وجود نگاه‌های متنوع، سلامت کار را تقویت می‌کند.

به گفته او حوزه کتاب کودک و نوجوان از دیدگاه‌های جانب‌دارانه پاک است. داروان در این حوزه بیشتر درباره مسائل فنی و مخاطب کتاب گفت‌وگو می‌کنند. در این حوزه دغدغه فعالان این است که این کتاب‌ها برای کودکان ارزشمند و مفید باشد و لذت خواندن در آن رعایت و گنجانده شده باشد.

معیارهای داوری به تنوع رشته‌های و گروه‌های مختلف است

شفیعی با اشاره به اینکه در هیات علمی و گروه داوری «کلیات» نخستین دوره جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان حضور دارد، ادامه داد: در جلساتی مباحث فنی مربوط به کتاب مورد بررسی قرار گرفت و مواردی مطرح شد که در هر گروه دیگر با هر میزبانی، با چند درصد اختلاف ناچیز همان مباحث مطرح می‌شد و این سلامت کار را نشان می‌دهد.

معیارها مانند زیبایی‌شناسی، ساختار، روش، ادبیات و نثر کتاب‌پردازی مباحث بین رشته‌های مختلف مشترک است

عضو هیات علمی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان درباره عملکرد داوران این جشنواره توضیح داد: پیش‌نویسی از معیارهای داوری در رشته‌های مختلف آماده، ‌فرم‌ها در هیات علمی بازنویسی شد و در اختیار داوران قرار گرفت؛ تا مبنای اولیه داوران باشد، بدون اینکه بخواهد دست و پای داوران را ببندد. بنابراین معیارهای داوری به تنوع رشته‌های و گروه‌های مختلف که کتاب‌ها در آنها بررسی می‌گیرد، بوده است.

وی افزود: بعضی معیارها مانند زیبایی‌شناسی، ساختار، روش، ادبیات و نثر کتاب‌پردازی مباحث بین رشته‌های مختلف مشترک است.

نویسنده «پادشاه بی تربیت ها» با بیان اینکه ممکن است هر داوری گرایش و سلیقه‌ای داشته باشد، افزود: از سلیقه داوران نمی‌توان به طور کامل اجتناب کرد. البته من در جبهه غیررقابتی معرفی کتاب کار و فکر می‌کنم. برای کتاب‌ها بیشتر باید کار کنیم. رقابت در درجه اول اهمیت قرار ندارد.

رشته کلیات امر اجتماعی و کاری گروهی است

شفیعی با اشاره به اینکه احتمال دارد جشنواره ملی ادبیات کودک و نوجوان در بخش کودک و نوجوان جایگزین کتاب سال باشد، ادامه داد: در جشنواره کتاب سال خروجی این بخش مطرح خواهدشد. به نظرم مهم محتوای جشنواره است که در آن مصالح مخاطب، تنوع تولیدها و نیاز به تنوع تولید مورد توجه قرار بگیرد. باید کاری کنیم تا جشنواره‌هایمان قصه و شعر زده نباشند.

هنوز صنعت نشر همه نیازهای کودکان را برای خودش فهرست نکرده است

این نویسنده کتاب کودک با تاکید بر اینکه فضای نگاه در کتاب کودک و نوجوان در مطبوعات، جشنواره و انتشارات محدود به شعر و قصه می‌شود، گفت: البته رشته‌های دیگر را هم داریم، اما هنوز نتوانستیم شرایط تولید را در آن‌ها تامین کنیم؛ یعنی بیشتر آثار اقتباسی و ترجمه است. هنوز صنعت نشر همه نیازهای کودکان را برای خودش فهرست نکرده است.

به گفته داور یکی از دوره‌های کتاب سال جمهوری اسلامی، یکی از علامت‌های حرفه‌ای بودن نشر کودک و نوجوان در هر کشور، مبحث کلیات است. شعر و داستان جنبه‌های تجربی شخصی و آوانگارد دارند، برای فهم اینکه نشر یک کشور در حوزه کودک، به شکل حرفه‌ای کار می‌کند، باید بررسی شود در حیطه کلیات چه اقداماتی انجام گرفته است.

شفیعی توضیح داد: کلیات یعنی همه کتاب‌هایی که به مباحث کلی مانند هنر، تاریخ، جغرافیا، علوم فلسفه، رشته‌های مختلف علوم انسانی، دانشنامه‌ها و … می‌پردازند. صنعت نشر کتاب کودک و نوجوان زمانی که به کلیات می‌رسد یکی از سنجه‌های مهم خلاقیت در کتاب کودک است. رشته «کلیات» امر اجتماعی و کاری گروهی است، هنرِ در کنار هم و به صورت جمعی تولیدکردن را نشان می‌دهد که در این دوره تولیدهای خوبی دیدم.