طوبی؛ روایتی زنانه از قصه آدم‌ها

«طوبی» حامل روایتی متفاوت و دلنشین است که از پیش از انقلاب اسلامی شروع می شود و تا دهه هشتاد ادامه دارد. داستان در دو کشور ایران و عراق می گذرد و فیلمبرداری بخش عراق آن در عمارتی ماندگار در ۲۷۰۰ مترمربع در شهرک غزالی انجام شد.

بازیگرانی نظیر فرهاد آییش، هومن برق نورد، رحیم نوروزی، فریبا متخصص، سودابه بیضایی، امین زندگانی و رامین راستاد در این سریال نقش آفرینی می کنند.

شبنم قربانی برنده سیمرغ بلورین نقش مکمل زن از جشنواره فیلم فجر در این سریال، نقش طوبی را بازی می کند. قربانی، بازیگری را با تئاتر آغاز کرد و اولین تجربه تصویری او در سریال «لحظه گرگ و میش» به کارگردانی همایون اسعدیان بود.

سید حسین امیرجهانی، نویسندگی این سریال را با اقتباسی از کتاب «اربعین طوبی» نوشته سید محسن امامیان انتشارات کتاب جمکران برعهده داشته است که سابقه نگارش نجلا را در کارنامه خود دارد. محتوای این کتاب که برگزیده «جایزه جهانی اربعین» بود درباره روایتی زنانه از تاریخ معاصر ایران و عراق است که مقاطع تاریخی مهمی نظیر کودتای ۲۸ مرداد، پیروزی انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی میان ایران و عراق و قدرت گرفتن داعش در عراق را در بردارد.

طوبی پیرزنی شیعه، ایرانی الاصل و اهل بصره بوده است. او در نوجوانی، پدرش را در کودتای مرداد ۱۳۳۲ از دست می دهد و به ناچار به عنوان همسر دوم به ازدواج تاجری عراقی در می آید که باید با هوویی بداخلاق زندگی را به سر برد.

او ترجیح می دهد به جای حواشی به تربیت فرزندانش فکر کند تا اینکه در عراق نیز حزب بعث بر سر کار می آید. مدتی پس از آن جنگ میان ایران و عراق رخ می‌دهد و طوبی که پیوندهای عمیقی با عراق دارد، از این جنگ از نظر روحی آسیب می بیند.

این بار، نویسندگان طوبی، قصد دارند روایت جنگ تحمیلی را از زبان یک زن شیعی عراق ایرانی تبار روایت کنند. تحولات این مجموعه تلویزیونی تا زمان حمله داعش به عراق و آواره شدن مردم بخش‌هایی از این کشور است. طوبی بعد از سال‌ها بی خبری از فرزند مفقودالاثرش حسن، تصمیم میگیرد پای پیاده به کربلا برود و از امام حسین کسب تکلیف کند.

طوبی زندگی پر فراز و نشیبش را برای نوه‌هایش در حین پیاده روی اربعین روایت می کند. داستان طوبی در کتاب «اربعین طوبی» در چهل گام نوشته شده است و نویسنده فیلمنامه، برداشت‌هایی از این چهل گام را در این مجموعه تلویزیونی آورده است.

سریال طوبی، با روایت ماجرای زندگی این شیرزن ایرانی قصد دارد به مسائلی نظیر محبت اهل بیت (ع)، جایگاه خانواده در ایران و عراق، سبک زندگی اسلامی و نگاهی متفاوت به تاریخ معاصر، اشتراکات فرهنگی ایران و عراق را برجسته سازی کند و مصداق بزرگ این فرهنگ مشترک در پیاده‌روی اربعین قابل مشاهده است.

این آیین و مراسم دینی، به عنوان مقدمه ای برای تجمیع قلوب شیعیان و آماده سازی مقدمات ظهور امام زمان(عج) در ادبیات فقهی سیاسی شیعیان اثنی عشری شناخته می شود. به اعتقاد منتقدین، در سریال طوبی، این ظرفیت فرهنگی به خوبی بازنمایی شده است.

یکی دیگر از اشتراکات اجتماعی مردم عراق و ایران که در این مجموعه تلویزیونی، مخاطب آن را درک می کند، درد و رنج مشترک مردم عراق و ایران از نظام سرکوبگر بعث و ساواک بوده است که ترفندها و روش‌های مشترکی برای شکنجه و آزار و اذیت مردم داشته اند. همین اشتراکات مردم ایران و عراق موجب پیوندهای عمیق و ناگسستنی میان دو ملت شده است.

یکی از مهم ترین نقاط قوت طوبی، کارگردانی سعید سلطانی است که در کارنامه اش سریال‌هایی مثل «سه گانه ستایش» و «پس از باران» را دارد که سند دغدغه‌های این کارگردان و تمرکز بر روایت‌های زنانه از تاریخ اجتماعی ایران معاصر است. سلطانی، متولد دوم فرودین ۱۳۳۳ الیگودرز است که این بار با سریال طوبی، یک درد دیگر از زنان جامعه و این بار فراتر از مرزهای ایران را به تصویر می کشد و این بار سریال سلطانی با حال و هوای محرم و صفر سازگار است.

سید حامد حسینی نیز تهیه کنندگی این سریال را بر عهده دارد. او در کارنامه خود مجموعه «آتش در گلستان» را تهیه کرده است.