اربعین؛ همایشی عظیم برای ترویج مهدویت

حجت‌الاسلام سید محمد فاضلیان، دانش پژوه سطح 4 مهدویت در همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: در طول تاریخ اسلام اتفاقاتی همانند غدیر، عاشورا و غیبت امام زمان(عج)، رخ داده که هر کدام از این حوادث به نحوی در جوامع اسلامی و در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان، مخصوصاً شیعیان تأثیرگذار بوده و بر اساس این مؤلفه‌ها، زندگی فرهنگی و دینی باورمندان اسلامی و شیعی سامان گرفته است.

اربعین یکی از مؤلفه‌های مهمی است که در طول تاریخ به وقوع پیوسته و شیعیان با پای پیاده به سوی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا(ع) و برای رسیدن به آن نگاه متعالی دینی حرکت کرده‌اند و آن را هر ساله ادامه داده‌اند، به طور کلی می‌توان گفت مهدویت و اربعین به نحوی نسبت به یکدیگر تعامل دو سویه دارند. به این صورت که هم مهدویت در اربعین تأثیرگذار است و برای تکامل آن نقش ایفا می‌کند و هم اربعین در زمینه‌سازی ظهور حضرت مهدی(عج) نقش آفرین است. پس این مقولات مهم همانند اربعین، ظهور، انتظار، زمینه‌سازی و این قبیل مباحث باید بررسی علمی شده و نسبت تعاملی آنها روشن شود. 

در روایتی از حضرت امام صادق(ع) آمده که نسبت به کسانی‌ که در مسیر پیاده‌روی زیارت مرقد سیدالشهدا(ع) قرار می‌گیرند فرموده‌اند «کسانی‌که به قصد زیارت سیدالشهدا(ع)در این مسیر قرار می‌گیرند هر قدمی که برمی‌دارند برای آنها ثواب نوشته می‌شود و این کار باعث از بین رفتن گناه و معصیت و ترفیع درجه برای زائر است. خداوند مَلِکی را بر این زائری که قصد کرده به زیارت برود قرار می‌دهد و این ملک ثواب‌ها را یادداشت و وقتی زیارت تمام شد خطاب به وی گفته می‌شود برو که تو بخشیده شده‌ای و دیگر گناهی نداری.» 

امام حسن عسکری(ع) نیز وقتی به بیان شاخصه‌های مؤمن اشاره می‌کند، می‌فرماید «مؤمن پنج خصلت دارد که شامل نمازهای یومیه، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، سر بر سجده گذاشتن و بلند گفتن بسم الله در نماز است.»  

این دو روایت بیانگر این مطلب است که زائرین اهل بیت علیهم‌السلام هم جزء مومنین و هم دارای درجات عالی هستند و هم اینکه گناهان آنها محو و بر ثوابشان افزوده می‌شود. این جایگاه مهم زیارت اربعین و همچنین پیاده‌روی در این مسیر است. در طول تاریخ، پیاده‌روی به سوی مرقد سیدالشهدا(ع) را داشته‌ایم و اولین کسی که این حرکت را آغاز کرد جابر بن عبدالله انصاری در سال ۶۱ هجری قمری بوده است. 

مقام معظم رهبری نیز درباره راهپیمایی اربعین فرموده‌اند «این راهپیمایی می‌تواند زمینه‌ساز تحقق نهایی هدف امت اسلامی، یعنی تشکیل تمدن عظیم و نوین اسلامی باشد و بر همین اساس باید پیوندهای مستحکم میان مسلمانان اعم از شیعه و سنی و سایر اقوام ایجاد شود.» یکی از مواردی که در میان مردم و خواص خلط مبحث می‌شود، ظهور و قیام است. بسیار دیده می‌شود که ظهور و قیام در کنار هم یکسان پنداشته می‌شوند، اما این دو متفاوت هستند. در روایتی از امام صادق(ع) آمده که آن حضرت نیز به دوگانگی ظهور و قیام اشاره کرده‌اند.

اربعین را می‌توان جزو شرایط ظهور دانست نه نشانه‌های ظهور و همچنین نباید این شبهه پیش بیاید که وقتی شرایط ظهور را تحقق بخشیدیم، بگوییم حتما ظهور رخ می‌دهد. شرایط ظهور نصابی دارد که ما نصاب آن را نمی‌دانیم به همین دلیل دقیقا زمان رخداد ظهور را نمی‌توانیم پیش‌بینی ‌کنیم لذا گفته شده کسانی که برای ظهور زمان تعیین می‌کنند، کذاب هستند.

به طور کلی برای ظهور سه شرط توسط بزرگان دینی ما همانند شیخ صدوق، شیخ طوسی، سید مرتضی و شیخ مفید بیان شده است، از جمله شیخ طوسی بیان می‌کند «ظهور در یک مثلث سه ضلعی قابل تحقق است که یکی از اضلاع آن اراده حق تعالی است. دومین ضلع، اراده امام زمان(عج) و سومین آن، اراده و آمادگی مردم است.» بنابراین وظیفه ما این است که به سوی آمادگی گام برداریم و شرایط ظهور را فراهم کنیم، چراکه مردم در اجرایی شدن ظهور نقش مهمی بر عهده دارند.

نکته بعدی این است که اربعین می تواند زمینه‌ساز ظهور باشد، همچنانکه روایات متعددی زمینه‌سازی ظهور را از جایگاه مردم تعریف کرده و آنها را مسئول دانسته که آستین را  بالا زده و در این مسیر قرار گیرند. هر کسی غیبت را رقم زده باید ظهور را رقم بزند، مسئله غیبت، اراده خدا یا امام معصوم نبوده، بلکه غیبت در فضا و تنگنای بی‌مهری و بی‌توجهی مردم به امام معصوم رخ داده است بنابراین خود مردم هم باید باعث ظهور امام غایب شوند، که اربعین یکی از مصادیق بارز توجه و مودت به امام معصوم است و یکی از اهداف حضرت که برپایی حکومت الهی و انتقام خون مظلومان عالم است مطابق با شعار و هدف اربعین است.  

بنابراین بین اربعین و زمینه‌سازی ظهور تعامل و ارتباط دو سویه وجود دارد، یعنی هم اربعین عامل ترویج و اشاعه مهدویت و انتظار می‌شود و هم زمینه‌سازی ظهور به نحوی ترویج اربعین است.

انتهای پیام