جهان تصویر می‌تواند آغازگر فرهنگ‌سازی شود

صابر شیخ‌رضایی دبیر بخش گرافیک جشنواره فرهنگ هنری اتقان در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره ظرفیت حوزه تصویرسازی و پوستر در پرداخت هنری به موضوع فرهنگ کار تشریح کرد: جهان تصویر در میدان فهم مخاطب، در وهله ابتدایی به دلیل استفاده از زبان عام تصویر و عدم محدودیت‌های کاربردی در تنوع زبان‌ها، ارتباط سریع‌تری با مخاطبان در جایگاه‌های اجتماعی و سنین و سطح دانش گوناگون برقرار می‌کند.

وی افزود: زبان گرافیک با برخورداری از ظرفیت جاذبه‌های بصری و استفاده از نشانِگان جهانی و قراردادی در برخی موضوعات، بهره بیشتری از سهم ارتباطی دارد. این زبان، تصویری مشترک جهانی، با طعم و رنگ و دریافت‌هایی از تاریخ هر نقطه و قوم و ملت، سنت‌های تصویری، عقاید و اندیشه‌ها که در جغرافیاهای متفاوت پراکنده شده‌اند، باعث شکل‌گیری سبک‌ها و مکاتب تصویری مختلف در بیان‌های فرمی و محتوایی آثار تصویری و گرافیک شده است.

شیخ‌رضایی در ادامه تاکید کرد: در جهان مدرن مفاهیم بسیاری در حیطه‌های گوناگون «آیکونیزه» شده‌اند و این ساده‌سازی تصویری بر کارکردهای آنها نیز تاثیر مستقیم داشته که مثلاً با ایجاد قراردادهای تصویری، مفاهیم متعددی طبقه‌بندی و کاربردی شده مثل علائم راهنمایی و رانندگی، علائم هواشناسی، علائم بهداشتی، علائم جهان ارتباطات و بازارهای سرمایه و آموزش و … که در زندگی روزمره ما نقش حیاتی و جدایی‌ناپذیر دارند.

وی گفت: این فرصت ویژه در مواردی نیز به تهدید منجر می‌شود از آنجا که، در جهان پسامدرن و سرعت روزافزون زندگی‌ها، مخاطب فرصت کمتری را به تأمل و ادراک و تحلیل نشانگان تصویری اختصاص می‌دهد و از این زاویه بازنمایش مفاهیم پیچیده‌تر مثل مضامین مفهومی و اخلاقی و اندیشه‌گرا با زبان اختصاری گرافیک، خطر امکان تقلیل و تنزل سطح موضوعات والا و قربانی شدن پای محدودیت‌های بصری را هموار می‌کند.

وی ادامه داد: موضوع وزین فرهنگ و اخلاق کار و تلاش نیز در همین زمره است و نیازمند وسعت دید طراحان و مواجهه خلاقانه برای نمایش زوایای متعدد این سرفصل‌ها است.

دبیر بخش گرافیک جشنواره فرهنگ هنری اتقان درباره میزان مشارکت و جلب توجه هنرمندان بر موضوع کار بیان کرد: ما این سال‌ها بر خلاف دهه هشتاد و حضور مشتاقانه نسل جوان و دانشجو در رقابت‌های هنری، به دلایلی در دوره افول جشنواره‌های فرهنگی و هنری هستیم و از آنجا که موضوع خاص و دشوار این جشنواره به شکلی نبوده که آثار از پیش طراحی شده فراوانی در آرشیو هنرمندان باشد، با این وجود رویداد توانست همراهانی داشته باشد که با قلم‌های تصویری متفاوت به این موضوعات بپردازند.

وی اظهار کرد: در این سالها آثار زیادی درباره کار و کارگر و حمایت از محصول و صنعت ایرانی طراحی شده، ولی سهم آثار با موضوع فرهنگ و ارزش‌های ذاتی و اخلاقی کار بسیار محدود و کم تعدد بوده و این موضوعات نیازمند توجه بیشتر و اختصاص جلسات تبیینی محتوایی و کارگاه‌های خلق اثر برای هنرمندان است. با این تفاصیل، استقبال مناسبی از سمت هنرمندان بوده ولی با سطح مطلوب جشنواره‌ها فاصله داشت.

وی افزود: در این رویداد حدود دویست اثر در شاخه گرافیک و طراحی پوستر به دبیرخانه رسید که صد و هفتاد اثر واجد شرایط در جلسه داوری ارائه شدند و نمایشگاهی هم از آثار منتخب برگزار می‌شود و امید است که آثار پس از نمایش در گالری‌ها، در فضاهای عمومی شهری نیز به نمایش گذاشته شوند.

شیخ‌رضایی همچنین بیان کرد: در بخش گرافیک، طیف سنی وسیعی را شاهد بودیم از هنرمندان پیشکسوت متولد دهه سی و چهل تا دهه شصتی‌ها و حتی دهه هشتادی‌ها و این توجه و حضور مبتدی‌ها و حرفه‌ای‌ها را کنار هم باید قدرشناسی کرد و نشان‌دهنده اهمیت موضوع در فضای جامعه هنری دانست.

وی درباره تاثیر حوزه گرافیک در فرهنگ‌سازی کار گفت: فرهنگ‌سازی در هر موضوعی به موارد متعدد و صرف زمان و هزینه‌ی بسیار وابسته است، ولی نمایش محیطی آثار شاخه‌های تجسمی (پوستر و عکس و کارتون) امکان همراهی بهتری برای مخاطب عام ایجاد می‌کند و می‌تواند به عنوان آغازگر یک جریان فرهنگی و ایجاد تلنگر ذهنی موثر مخصوصا بر آینده‌سازان جامعه و نسل نوجوان باشد.

دبیر بخش گرافیک جشنواره فرهنگ هنری اتقان تاکید کرد: طبیعتاً نمایش مستمر آثار در مراکز متعدد و پرتردد اجتماعی و مورد رجوع مردم مثل ایستگاه‌های حمل و نقل شهری، مراکز آموزشی، ورزشی، قضایی، درمانی، بانک‌ها و مراکز جامعه کارگری مثل تولیدی‌ها و کارخانه‌های صنعتی اثر مناسب‌تری بر اندیشه و تغییر رفتار مخاطبان دارد.

وی درباره نقش گرافیک در رفع معضلات حوزه کار اظهار کرد: اگر با واقع‌بینی بخواهم پاسخ بدهم باید گفت که صرف بدعت و نو بودن یک موضوع در حیطه گرافیک نمی‌توان به اثربخشی و تاثیر مستقیم آن امیدوار بود، آثار تجسمی از جمله پوستر به پیوست‌های متعدد فرهنگی هنری نیازمند هستند که با گذر از سال‌ها می‌توان به تاثیر مثبت آن امیدوار بود، برای مثال پیش از انقلاب اسلامی ایران تا همین لحظه، آثار متعدد سینمایی درباره معضل اعتیاد ساخته و تولید و در سطح وسیع سینما و تلویزیون بارها پخش شده‌اند، ولی همچنان معضلات آن موضوع، رفع نشده‌ و کنار کارهای اساسی، نیازمند توجه فرهنگی-هنری هستند.

شیخ‌رضایی افزود: با همین مثال و با در نظر گرفتن این نکته که رسانه‌های نمایشی امکانات وسیع‌تری از نظر زمان مواجهه مخاطب با اثر هنری، درگیر شدن احساسات و عواطف و جذابیت‌های حرکت و صدا و موسیقی که در این آثار وجود دارد و از این ظرفیت‌های متعدد، فقط یک جاذبه گرافیک دوبعدی و نهایتا نمایش محیطی در اختیار رسانه پوستر است. به هر روی هنر گرافیک با بضاعت‌های ذاتی و سهولت نسبی نشر و نمایش، می‌تواند با ظرافت در راستای خدمت به رشد و تعالی سلامت اخلاقی جامعه و توسعه مفاهیم انسانی و دینی، گام بردارد.