میراث داری البرزی ها به سبک جدید برای صیانت از آثار تاریخی

به گزارش ایرنا، تمدن زندگی بشری در استان البرز به بیش از ۹ هزار سال برمی گردد که آثاربرجای مانده از این دوره مانند آنچه خشت دست ساز بشر درتپه ازبکی نظرآباد نبوغ فکری و عظمت تاریخ این خطه را نشان می دهد.

خشت و سیمان ۹ هزار ساله تپه تاریخی ازبکی که نمونه آن در سازمان ملل متحد نگهداری می شود حکایت از درخشش معماری و فنون ساخت بناها در ایران باستان است که اینک به مدد کاووش های دیرینه شناسان یکی پس از دیگری سرخاک بیرون می آورند.

گوشه گوشه البرز که امروز به سبب مهاجرت و سکنی گزینی اقوام به نام “ایران کوچک” شناخته می شود از هر دوره تاریخی نشانی دارد که در جای خود نیازمند بررسی کارشناسانه و اهمیت دیرینگی آنها است.

آنچه موضوع این گزارش است ، احیا، حفظ و نگهداری آثار تاریخی است که با بودجه محدود دولت نمی توان آن را کامل و جامع ادا کرد و حق نیاکان این سرزمین را به جای آورد.

مشارکت قانونمند

آثار برجای مانده از تاریخ و نیاکان خواه ناخواه براثر حوادث طبیعی و در پاره ای موارد دخل و تصرف های غیر قانونی دچار تخریب ، ویرانی و آسیب جدی می شوند که دراین میان باید برای نجات این آثار و معرفی سیمای تاریخی این مرز و بوم به آیندگان به شکل قانونی چاره جویی کرد، اقداماتی که در سرپا نگه داشتن آثار و در کنار آن رونق گردشگری می تواند ۲ هدف غایی به شمار رود.

در این میان برون سپاری ها باید به گونه ای مدیریت شود که هیچ فرد یا تشکل خاصی خود را مدعی و محق مالکیت از میراث گرانبهای تاریخ ایران زمین نشناسد اما تعلق خاطر به داشته های خدادادی و فرهنگی این مرز وبوم را در اذهان تعمیق بخشد.

البرز پیشگام در برون سپاری صیانت

بسیاری از آثار تاریخی البرز همچون بخشی از آثار باستانی سایر مناطق کشور در طول تاریخ براثر فعل و انفعالات جوی و یا دخل وتصرف های انسانی دستخوش تخریب و آسیب جدی شده که نمونه آنها پل تاریخی خاتون بر روی رودخانه کرج یا حمام های تاریخی استان البرز است.

این آثار و بیشتر طی سالهای متمادی دستخوش آسیب و تخریب شده و گاهی مرمت های ناقص یا مراقبت های مقطعی نتوانسته آنها را در برابر حوادث نجات دهد و در نتیجه جسم خاکی یا آجری آنها روز به روز کم رمق تر و توان ایستادن آنها رو به تحلیل رفته است.

در این میان کاخ تاریخی شهرستانک کرج نمونه ای از این آثار است که توسط ناصرالدین شاه قاچار در یک منطقه خوش آب و هوا بنا شده و در مقطعی از روزگار توسط کوهنوردان به عنوان یک مکان اقامتی موقتی مراقبت و نگهداری شده است.

این اثر تاریخی ارزشمند که چشم اندازهای طبیعی و تاریخی آن فراوان و تکیه گاهی برای رونق گردشگری است در این سالها توسط وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی به بخش خصوصی سپرده شد تا ضمن احیای کامل بنای تاریخی ، یک مجموعه گردشگری ، اقامتی ، تفریحی و دیدنی از دل آن بیرون آید.

اینک حدود ۲ سالی است که بخش خصوصی توان خود را به کار گرفته تا یک مجموعه گردشگری در سایه یک اثر تاریخی پدید آورد و با احیای این بنا، خون تازه ای در تاریخ البرز به جریان بیافتد.

این اقدام ، بنا به گفته برخی کارشناسان میراث فرهنگی می تواند سرآغازی برای مشارکت مردم و بخش خصوصی در احیای آثار تاریخی و رونق گردشگری باشد.

بخوانیم از مدیرکل میراث البرز

مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز در این خصوص می گوید: طرح تبدیل کاخ تاریخی ناصری شهرستانک کرج با مشارکت بخش خصوصی به اقامتگاه گردشگران به عنوان یک حرکت جدید در این استان کلید خورد.

رحیم خاکی در ادامه گفت که اکنون مرمت کاخ تاریخی ناصری با ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی به خوبی پیش می رود که ایجاد امکانات رفاهی ، اقامتی و تفریحی نیز به داشته های آن افزوده شده است.

وی ادامه داد: بخش خصوصی در کنار مرمت کاخ تاریخی ناصری ، ایجاد هتل مجهز به امکانات روز نیز در این مجموعه پیش بینی کرده است؛ قرار است یکی از بزرگترین و مجهزترین بوتیک هتل‌های کشور در این مجموعه تاریخی راه اندازی شود.

“بوتیک هتل به آن دسته از هتل‌ها گفته می‌شود که به خاطر سبک هنری و معماری خاص دارای شهرت هستند که به طور معمول زیربنای این نوع هتل ها به نسبت سایر هتل ها کوچکتر است اما سبک هنری و زیبایی بنا در بوتیک هتل منحصر به فرد است.”

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی‌ استان البرز گفت : براساس برنامه ریزی مجموعه کاخ ناصری و امکانات رفاهی ، تفریحی و اقامتی آن تا پایان امسال به بهره برداری می رسد؛ قرار است این مجموعه با کاربری اقامتی بومگردی، پذیرایی و تفریحی به‌ یکی از اقامتگاه های منحصر به فرد و تاریخی کشور تبدیل شود.

وی با اشاره به پیگیری مشکلات زیرساختی این مجموعه گفت: طبق دستور ویژه استاندار البرز، تامین گاز، آب ، برق ، تلفن و سایر نیازهای کاخ تاریخی ناصری با مشارکت دستگاه های اجرایی در دست اقدام قرار دارد.

کاخ شهرستانک یا عمارت ناصرالدین شاه، مربوط به دورهٔ قاجار در۳۰ کیلومتری شمال شرقی کرج و در نزدیکی جاده کرج – چالوس واقع شده است.

این کاخ با دستور ناصرالدین شاه قاجار تا سال ۱۲۹۵ قمری در شهرستانک کرج ساخته شد و پس از سقوط قاجاریه تا سال ۱۳۴۸ مورد بی توجهی قرار گرفت و رو به ویرانی نهاد، اما سال ها بعد با تصمیم فدراسیون کوهنوردی برای اقامت موقت کوهنوردان مرمت شد.

کاخ شهرستانک در ۱۶ شهریور ۱۳۷۶ با شماره ۱۹۲۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مرمت آثار شاخص تاریخی البرز

مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز با بیان اینکه طی سه سال گذشته تاکنون پروژه های متعدد مرمتی برای بناهای تاریخی این استان در دست اقدام قرار گرفته است ، گفت : اکنون مرمت بناهای شاخص البرز مانند کاخ تاریخی ناصری شهرستانک و پل خاتون کرج در حال تکمیل است؛ مرمت کاخ تاریخی ناصری در شهرستانک نقطه عطفی در گردشگری روستایی منطقه محسوب می شود.

خاکی بیان کرد: تکمیل مرمت این بنای تاریخی و شکل گیری شبکه ای از زیرساخت های خرد و متوسط گردشگری در روستای شهرستانک می‌تواند به عنوان یک پدیده و نقطه عطفی در گردشگری روستایی استان باشد؛ پروژه کاخ شهرستانک مشکلات زیادی از لحاظ زیرساختی داشت که با ورود استاندار البرز، پیگیری‌های مدیران استانی و مشارکت بهره بردار بخش خصوصی رویداد خوبی رقم خورد.

فعال سازی ۲۰ کارگاه مرمتی البرز

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی البرز با بیان اینکه حدود ۲۰ کارگاه مرمتی در استان فعال البرز است، اظهار کرد: مرمت کاخ تاریخی گچسر کرج پس از سال‌ها در حال انجام و تکمیل است.

وی افزود: پیشرفت مرمت پل تاریخی خاتون کرج به بالای ۷۰ درصد رسیده و از نقطه بحران گذشته و تا پایان سال جاری به اتمام می‌رسد؛ عملیات مطالعات و مرمت قلعه تاریخی صمصام البرز نیز شروع شده است.

خاکی با اشاره به اینکه کارگاه مرمت بقعه متبرکه امامزاده سلیمان (ع) اشتهارد امسال با بودجه ۵۰ میلیارد ریالی فعال شده است،گفت: مرمت و احیا گنبدخانه این بقعه بر اساس نقشه ثبتی تاریخی در حال انجام است و از محل اعتبارات سال ۱۴۰۳ حدود ۷۰ میلیارد ریال به آن اختصاص یافته است.

ضرورت کاهش موانع اداری برای افزایش مشارکت بخش خصوصی

مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی البرز با اشاره به اینکه روند صدور موافقت اصولی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های گردشگری البرز از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی استان رشد خوبی داشته است، اظهار کرد: کاهش موانع اداری و کمک سایر ادارات خدمات رسان و استعلام دهنده از جمله آب، برق، گاز، راه، منابع طبیعی و امثال آن برای اجرایی شدن موافقت‌های اصولی طرح‌های گردشگری می‌تواند مشوق و انگیزه ای برای سرمایه گذاران باشد.

خاکی گفت : کندی سرعت صدور استعلام ها و مداخلات زیاد باعث کوچ سرمایه گذاران از استان می‌شود در حالی که سرمایه گذاری بخش خصوص نجات بخش حوزه اشتغال و اقتصاد پایدار در استان است.

وی بیان کرد: بسیاری از پروژه‌های گردشگری منتظر تخصیص وام‌های مصوب هستند که در این زمینه همکاری بانک‌های عامل بسیار موثر است.

خاکی ، دهکده گردشگری سلامت البرز واقع در در منطقه خوش آب وهوای برغان را یکی از پروژه‌های خوب گردشگری استان دانست که به تکمیل زیرساخت‌ها کمک می‌کند و حمایت دستگاه‌های استانی را از چنین پروژه هایی ضروری دانست .

پیگیری انتقال مالکیت کاخ تاریخی مروارید

خاکی با اشاره به اینکه در استان البرز پیگیری‌های جدی برای انتقال مالکیت کاخ‌ تاریخی مروارید در ازای زمین معوض وجود دارد، گفت: انتقال مالکیت این کاخ به میراث‌فرهنگی در ازای زمین معوض در سفر رییس جمهور شهید به تصویب رسید و ابلاغ معاون اول وقت رییس جمهور را نیز دریافت کرد اما متأسفانه با موانعی از سوی یکی از مدیران میانی وزارت راه و شهرسازی مواجه شده است که پیگیری‌ها ادامه دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی البرز تاکید کرد: تلاش ها بر این است تا با مشارکت بخش خصوصی نسبت به احیای بخشی از آثار تاریخی و گردشگری استان اقدام شود و این استان از گذرگاه مسافران به مقصد گردشگری تبدیل شود.

البرز ۵۵۰ اثر تاریخی و طبیعی دارد که ۳۳۰ اثر آنها ثبت ملی شده است.