نمایش کامل ترین نسخه خطی کلیات حافظ شیرازی

محمدامین سلطان القرایی روز سه شنبه با حضور در خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز آذربایجان شرقی و در گفت‌وگو با ایرنا، در خصوص ویژگی‌های این کلیات حافظ شیرازی، اظهار کرد: این نسخه خطی نفیس در قطع ۱۱در ۱۸.۵ سانتی متر و ۴۴۰ صفحه و ۶ هزار بیت با جلد روغنی (رویه‌های بیرون و درون) گل و بوته و تجلید مجلد یافته در خود جای داده است.

وی افزود: این نسخه به همت کاتب «مقصود ابن جمشید» در سال ۱۰۰۷ قمری تحریر یافته است.

وی با بیان اینکه کامل ترین نسخه خطی کلیات حافظ علاوه بر غزلیات، آثار دیگری را در خود جای داده است، اظهار کرد: در ابتدای این نسخه که ورقی از اول آن از بین رفته است، مقدمه جامع دیوان حافظ وجود دارد که بسیاری آن را به «شمس الدین محمد گلندام» منتسب می‌دانند.

سلطان القرایی گفت: پس از این مقدمه و در آغاز نسخه خطّی نیز بخش‌هایی چون قصائد، مسدسی در مدح امام رضا، ترجیع بند، ترکیب بند، مدح سلاطین و صاحب منصبان زمان خود و مخمسی در آخر آن‌ها آمده و سپس مشروح غزلیات شاعر تحریر یافته است.

وی ادامه داد: پس از نگارش مشروح غزلیات، قطعات، مثنوی‌ها و رباعیات تحریر یافته و در پایان نیز رقم و اختتامیه کاتب مقصود ابن جمشید نقش بسته است.

وی اظهار کرد: این نسخه خطی ارزشمند به صورت بسیار استادانه‌ای متن و حاشیه شده است و ۲ سرلوح بسیار ظریف و لطیف، نخست در ابتدای بخش قصائد و سپس در آغاز بخش غزلیات خود نمایی می‌کند.

این پژوهشگر که حدود ۶ ماه طول کشیده تا بر روی این نسخه خطی مطالعه کند، گفت: تمامی صفحات آن مجدول به زر، لاجورد و کمند مشکی، رکابه دار و بین اشعار و غزلیات مذهب به نقش برگ و بوته هستند.

وی افزود: غزلیات حافظ در نسخ دیگر ۴۹۵ غزل دارد که در این نسخه حدود ۵۵ مورد بیشتر و شامل ۵۵۰ غزل است؛ هم‌چنین قصاید این نسخه نیز سه مورد بیشتر از سایر نسخ بوده و شامل هشت مورد می‌شود.

وی ادامه داد: ترجیع بندی که در این نسخه وجود دارد در هیچ یک از نسخ دیگر دیده نمی‌شود و هم‌چنین مقطعات آن ۳۰ مورد و بخش مثنوی نیز سه مورد بیشتر از سایر نسخ است.

سلطان القرایی گفت: رباعیات حافظ تا به امروز بین ۴۲ تا ۴۵ مورد شناخته شده بود اما در نسخه کامل آن ۸۸ رباعی وجود دارد که در نهایت می‌توان گفت کامل ترین نسخه موجود در جهان کلیات حافظ شیرازی، نسخه موجود در کتابخانه سلطان القرایی است.

وی با اشاره به یک نسخه نفیس دیگر که در کتابخانه سلطان القرایی وجود دارد، اظهار کرد: نسخه صدکلام امام علی(ع) که به دستور حکومت آن زمان (ابتدای دوران شاه اسماعیل صفویه) نگاشته شده است، در این کتابخانه وجود دارد.

وی ادامه داد: اغلب کتاب‌های سلطان القرایی شامل ۱۷۹ عنوان کتاب به کتابخانه مجلس شورای اسلامی اهدا شده و ۲۴۳ عنوان کتاب نیز توسط مجلس خریداری شده است.

این پژوهشگر اظهار کرد: کامل ترین نسخه کلیات حافظ را در سومین سال فقدان بانو ناهید خواجه نصیری، نوه دختری جعفر سلطان القرایی پرده برداری شد زیرا این دختر خانه پدربزرگ خود را که تاریخ ۲۰۰ ساله ادب و هنر تبریز و آذربایجان و حتی ایران را در سینه دارد به همت میراث فرهنگی استان در خرداد ماه سال ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود در اسفند ماه ۱۳۸۷ به این اداره واگذار کرد.

وی افزود: پس از تعمیر و تجهیز این خانه قرار بود تا به عنوان مرکز تبریز پژوهی فعالیت داشته باشد اما امروز با گذشت ۳۶ سال از وفات علامه جعفر سلطان‌ القرایی هنوز متعلقات آن تملیک نشده و اقدامات جانبی آن نیز پایان نیافته است که امیدواریم با آزاد سازی محوطه و متعلقات آن خانه و اتمام اقدامات جانبی به شکل آبرومند، خانه سلطان‌القرایی به عنوان تاریخ مکتوم ۲۰۰ ساله تبریز پذیرای ارباب علم و فرهنگ و ادب باشد.

محمدامین سلطان القرایی متولد ۱۳۳۴ شمسی و برادرزاده حاج میرزا جعفر سلطان القرایی کتاب‌شناس، مصحّح، خطّاط و نقاش تبریزی است که عضو کمیسیون خرید نسخه‌های خطی در کتابخانۀ مجلس شورای ملی و کتابخانه ملی سنا نیز بوده است، البته ۱۷۹ نسخه از کتاب های کتابخانه ایشان به کتابخانه مجلس شورای اسلامی اهدا شده است.

خواجه شمس‌الدین محمد، شاعر قرن هشتم است که بانام حافظ شناخته می‌شود.

این شاعر فارسی‌زبان قرن هشتم هجری در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمد و در سال ۷۹۲ هجری قمری در همین شهر درگذشت.