نجات سینمای ایران فقط با برقراری عدالت ممکن می‌شود + صوت

21 شهریور هر سال مصادف با روز ملی سینماست که امسال با وجود مشکلات کوچک و بزرگی که به نقل از اهالی سینما به گوش می‌رسد با برنامه‌های متعددی که تدارک دیده شده به صورت هفته سینما در آمده است. این در حالی است که به دلیل استیلای سینمای عامه‌پسند و سطحی بر چرخه اکران و تولید برخی از سینماگران که سابقه خوبی دارند خانه‌نشین شده و مجالی برای تولید پیدا نمی‌کنند.

به مناسبت این رویداد با ابراهیم فروزش؛ کارگردان باسابقه و فرهنگی کشور در ایکنا به گفت‌وگو نشسته‌ایم. کارگردانی که دومین ساخته وی با نام «خمره» علاوه بر دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر در سال 1370، برای اولین بار جایزه یوزپلنگ طلایی جشنواره لوکارنو را برای کشور به ارمغان آورد و از زمان ساخت آخرین فیلمش در سال 1390 دیگر فیلمی در سینما نساخته است.

ایکنا – 21 شهریور، روز ملی سینما نامگذاری شده است. به بهانه این مناسبت می‌خواهیم ارزیابی اجمالی از سینمای امروز کشورمان داشته باشیم. در آغاز نظرتان را راجع به لزوم این مناسبت تقویمی بفرمایید.

روز ملی سینما، باید ما را به یاد گذشته بیندازد. در این یادآوری باید بینیم از ابتدای پیدایش سینما چه اتفاقاتی رخ‌ داده است تا امروز شاهد هنر هفتم به شکلی فعلی‌ باشیم. وقتی قرار است پیرامون سینما و آنچه بر آن گذشته تحقیق کنیم تنها نباید یک شکل خاص از هنر هفتم را مد نظر قرار دهیم بلکه از سینمای دولتی گرفته تا سینمای مستقل و خصوصی در دایره این ارزیابی باشد. سینمای ملی چیزی جدا از تمامی سینما نیست پس نباید به بهانه دولتی بودن، بخش مهمی از هنر هفتم نادیده گرفته شود. با این توضیح من نامگذاری روزی از سال را به نام سینما گرامی می‌دارم. چون این نامگذاری به ما یادآوری می‌کند سینما فراتر از هر دسته‌بندی بوده و به همه مردم تعلق دارد.

ایکنا – همان‌گونه که بیان کردید این نامگذاری به‌خودی‌خود اتفاقی مطلوب محسوب می‌شود اما آیا این قبیل مناسبت‌ها تأثیر کمی و کیفی هم دارند؟ آیا سبب تغییر وضعیت در عوامل سینما می‌شود؟

اینکه توقع داشته باشیم به‌واسطه یک نامگذاری هرساله شاهد تغییر وضعیت در بخش‌های مختلف باشد به نظرم اتفاقی منطقی به نظر نمی‌رسد به‌ویژه که متأسفانه بسیاری از اهالی سینما درگیر مشکلات عدیده شده‌اند. برای حل مشکلات مختلفی که وجود دارد من نمی‌توانم سیاست‌گذاری مشخص کنم بلکه تنها نظر خود را بیان می‌کنم. سینما برای بازگشت به روزهای خوب گذشته باید این امکان را فراهم آورد تا همه اهالی سینما امکان کار کردن داشته باشند زیرا اشتغال در این حوزه تأثیرات بسیار خوبی را به همراه خواهد داشت و بیکاری هم به همان اندازه باعث اتفاقات ناخوشایند در زندگی اهالی سینما خواهد شد. نکته دیگر اینکه به سینما اجازه دهیم تا آیینه زندگی جامعه باشد حتی اگر کار تولیدی شکلی انتقادی داشته باشد.

ایکنا – درباره وضعیت اشتغال در سینما سخن گفتید. سینمای فعلی تنها محلی شده که در آن سینماگرانی که کار کمدی می‌کنند امکان کار کردن داشته باشند بنابراین دیگر اهالی سینما یا خانه‌نشین شده‌اند یا اینکه مجبور می‌شوند فیلم طنز بسازند.  پیرامون این موضوع نظر خود را بیان کنید.

اگر فیلم‌های اجتماعی و جدی فروش آنچنانی ندارند دلیلش را نباید در بی‌مخاطب بودن این قبیل آثار جستجو کرد بلکه ساختار کار باعث به وجود آمدن چنین وضعیتی می‌شود. بی‌کیفیتی موجود در برخی کارهای جدی هم ربطی به دانش فیلمسازان ندارد چون فیلمسازان جوان و باتجربه بسیار خبره‌ای داریم که هر یک قادرند بانی یک اتفاق خوب در سینما باشند اما موضوع اینجاست که فضای لازم در اختیار فیلمساز قرار نمی‌گیرد وگرنه هرگاه این خطوط و محدودیت‌ها از بین رفته، شاهد بوده‌ایم مردم از کارهای جدی هم استقبال کرده‌اند.

به‌شخصه درباره وضعیت تولید چندان اطلاعات دقیقی در اختیار ندارم زیرا چندین سال است فرصت فیلمسازی پیدا نکرده‌ام. درباره دور بودنم هم باید بگویم که این امر کاملاً به بازگشت سرمایه تولید فیلم برمی‌گردد. من سرمایه‌دار را مقصر نمی‌دانم چون او حق دارد نگران بازگشت سرمایه خود باشد اما من در سینما در پی بیان حرف‌هایی هستم که شاید به مذاق عده‌ای خوش نیاید برای همین هم سرمایه‌گذار کمتری به سمت این قبیل سینماگران روی خوش، نشان می‌دهند.

ایکنا- مشکل دیگری که از آن به عنوان نابرابری می‌توان نام برد به وام‌هایی برمی‌گردد که فارابی به سینماگران برای ساخت فیلم می‌دهد. این وام‌ها عموماً به افرادی خاص تعلق می‌گیرد و برای همه سینماگران امکان دریافت آن فراهم نیست. آسیب‌های این مسئله را بیان کنید.

گلایه‌ام برای برخی نابرابری‌ها برای خودم نیست چون به‌شخصه گلایه‌ای ندارم. من کار خود را کرده‌ام و فیلم‌هایی هم که می‌خواستم، ساخته‌ام. حرف من درباره سینماگران جوانی است که استعداد بالا دارند اما هیچ‌گاه فرصت لازم برای ساخت در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد. هنر از دل جامعه‌ای برمی‌خیزد که در آن زندگی می‌کنیم. برای همین دسته‌بندی خودی یا ناخودی به‌هیچ‌وجه در سینما اتفاقات خوبی را رقم نخواهد زد و تنها موجب بیکاری بخش مهمی از اهالی سینما خواهد شد.

ایکنا – درباره تقدیر از پیشکسوتان که حرف می‌زدید یاد برخی سلبریتی‌ها افتادم که بدون لیاقت به جایگاهی رسیده‌اند که شایسته آنها نیستند. منظور اینکه نه درس آن حوزه را خوانده نه اینکه خاک صحنه خورده‌اند و برای آن زحمتی کشیده باشند تنها زیبایی ظاهری باعث معروفیت آنها شده است. درباره چنین افرادی نظر خود را بیان کنید.

هنر سینما بسیار غنی است پس افرادی که در آن فعال هستند هم باید چنین غنایی را داشته باشند. حضور افراد سطحی در سینما روی کیفیت کارها تأثیر گذاشته و دور بودن افراد بالیاقت را در پی خواهد داشت. البته کتمان نمی‌کنم در همه دنیا ممکن است برخی سلبریتی‌ها تنها بر اساس ظاهر شهره شده باشند اما این قانون کلی نیست چون در کنار چنین افرادی امکان برای دیده شدن افراد بالیاقت آنگونه که لازم است فراهم نیست. این موضوع را باید جدی گرفت و پیرامون آن اندیشه کرد.

بخشی از سلبریتی‌سازی‌ها از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد. چون وقتی افرادی در کانون توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرند ناخودآگاه بیشتر در معرض دید هستند پس اگر شما از برخی سلبریتی‌های بی‌کیفیت سخن می‌گویید به عواملی که چنین امری را باعث شده‌اند هم توجه داشته باشید. درباره سلبریتی‌ها باید این نکته را متذکر شوم که در حوزه بازیگری ما جوانان بااستعدادی چون نوید محمدزاده، شهاب حسینی و… را داریم که شایسته آنچه به دست آورده‌اند، هستند. 

ایکنا – بحث دیگر موضوع آموزش در سینما است. در سال‌های اخیر مؤسسات و کلاس‌های مختلف آموزش بازیگری، کارگردانی و دیگر بخش‌های فنی سینما راه‌اندازی شده، آیا این مراکز در نهایت منجر به اتفاق خوشایندی در سینما خواهند شد؟

آموزش به هر طریقی اتفاقی خوشایند محسوب می‌شود چون اینکه جوانان علاقه‌مند بتوانند در کلاس‌های مربوطه حضور یافته و سینما را به شکلی اصولی یاد بگیرند تأثیرش به انحای مختلف مشاهده خواهد شد که یکی از آنها کیفیت فنی آثار است. همچنین این کلاس‌ها مانند غربال عمل می‌کند چون تنها افرادی که عشقشان به سینما گذرا نیست کلاس‌ها را پشت سر گذاشته و آماده ورود به هنر هفتم می‌شوند.

ایکنا – یکی از رسوم رایج در روز سینما، گرامیداشت پیشکسوتان سینما است. این تقدیرها نیز بیشتر معطوف به هنرمندانی است که یا از دنیا رفته‌اند یا اینکه دیگر فعال نیستند درحالی‌که می‌توان از سینماگرانی فعال هستند هم تجلیل کرد. ارزیابی خود را از این موضوع بیان کنید.

تکریم‌ها عموماً در جایی رخ می‌دهد که دولتی هستند. حال این مرکز می‌تواند بنیاد سینمایی فارابی باشد یا حوزه هنری یا دیگر مراکزی که در این رابطه فعال هستند اما نکته‌ای که اهمیت دارد برداشت اشتباهی است که ما از تکریم داریم. تجلیل از پیشکسوتان و بزرگان اتفاق خوبی است که در همه حالت پسندیده است اما صرف دادن یک جایزه در مراسمی خاص تکریم نیست بلکه وقتی ما به سینماگری اجازه و امکان فیلمسازی می‌دهیم در حقیقت از او تقدیر کرده‌ایم.

متأسفانه این امر به شکل مطلوبی در کشور ما رخ نمی‌دهد چون سینماگری سال‌ها در امکان فعالیت برایش فراهم نبوده اما ما می‌خواهیم با دادن یک جایزه و لوح تقدیر این کم‌کاری را جبران کنیم. این اتفاق قابل انجام نیست و فایده‌ای ندارد.

گفت‌وگو از؛ داوود کنشلو

انتهای پیام