تصفیه‌خانه فاضلاب شیروان در منجلاب بلاتکلیفی

به گزارش ایرنا، حفاظت از منابع موجود آب و در عین حال راهکارهای تامین نیاز بخش‌های خانگی، کشاورزی و صنعت در سال‌های اخیر به موضوعی بسیار جدی در شهرهای خراسان شمالی بدل شده است.

خراسان شمالی به دلیل استواری اقتصادش بر پایه کشاورزی از حدود یک دهه قبل با چالش آب مواجه شد و شمار قابل توجهی از منابع آبی فصلی و دائمی آن خشکید.

گرچه تاکنون رویکردهایی نیز برای تغییر سطح اتکای اقتصاد خراسان شمالی از کشاورزی به صنعت گردشگری و مشاغل کم آب بر مطرح شد اما به دلایل مختلف سرانجامی نداشت و روز به روز به نگرانی ها در این بخش شدت بخشید.

براساس برخی آمارها اکنون ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات ها کاهش یافته، حدود ۲۰۰ روستا در استان تنش آبی دارد و هشت دشت از ۱۱ دشت خراسان شمالی نیز در زمره دشت های بحرانی قرار گرفته است.

یکی از رویکردهای عاقلانه برای بریدن بند ناف صنایعی مختلف نظیر نیروگاه سیکل ترکیبی، سیمان و پتروشیمی از منابع زیرزمینی، استفاده از آب خاکستری یا پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب است که با این نگاه عملیات اجرایی طرح ساخت تصفیه خانه شیروان از سال ۹۵ با سرمایه گذاری بخش خصوصی در این خطه آغاز و بیش از ۱۰ هزار میلیادر ریال برای آن هزینه شد.

این تصفیه خانه با هدف حفاظت از آب های زیر زمینی، تامین آب صنایع، حفظ محیط زیست، ارتقای بهداشت عمومی، و تولید کود طبیعی بهره برداری شد اما با وجود تکمیل شدن همچنان بهره برداری از آن در هاله ای از ابهام است و موجب سرخوردگی سرمایه گذار این طرح زیست محیطی شده است.

هزینه ۱۰ هزار میلیارد ریالی برای ساخت تصفیه‌خانه

سرمایه گذار این طرح با بیان اینکه عملیات عمرانی و تجهیز دستگاه های تصفیه خانه فاضلاب شیروان به پایان رسیده است، گفت: با ارسال نامه های رسمی به اداره کل آب و فاضلاب خراسان شمالی اعلام شده این طرح آماده بهره برداری است اما همچنان به دلیل مشکلات زیرساختی که از سوی سرمایه پذیر وجود دارد این طرح بلاتکلیف مانده است.

به گفته مسعود بناری و تایید مدیر عامل اسبق آب و فاضلاب خراسان‌شمالی، تاکنون به قیمت روز ۱۰ هزار میلیارد ریال برای اجرا و ساخت تصفیه خانه فاضلاب این شهر ۸۵ هزار نفری استان هزینه شده است

وی ادامه داد: عملیات اجرایی طرح تصفیه خانه فاضلاب شیروان از سال ٩۴ با سرمایه گذاری بخش خصوصی (هلدینگ شایگان) آغاز شد و از اردیبهشت ١۴٠٣ آماده بهره برداری است.

بناری تصریح کرد: ظرفیت تصفیه در چهار سال اول بهره‌برداری این طرح ۶ هزار مترمکعب در شبانه‌روز و از سال چهارم به بعد ۱۲ هزار مترمکعب افزایش می‌یابد و همچنین ظرفیت این تصفیه خانه در افق سال ۱۴۱۵ نیز تا ۲۴ هزار مترمکعب در شبانه‌روز قابل افزایش است.

وی با اشاره به اینکه این طرح در صورت بهره برداری حداقل برای ٢۴ نفر بصورت مستقیم اشتغالزایی می کند، خاطرنشان کرد: با توجه به کم آبی های شدیدی که در این منطقه وجود دارد، آب خروجی از تصفیه خانه می‌تواند در زمینه صنعت و کشاورزی مورد استفاده مجدد قرار گیرد.

ضمانت نامه تجهیزات در حال اتمام است

بناری با گلایه از عدم تعیین تکلیف طرح توسط سرمایه پذیر(اداره آب و فاضلاب استان)، گفت: با توجه به روند فعلی و عدم بهره برداری از طرح، ضمانت نامه دستگاه ها رو به اتمام است و این امر بعدها طرح را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.

وی ادامه داد: متاسفانه هر زمان مسوولی جهت بازدید از طرح می آید با تزریق آب از چاه های مسیر، ورودی فاضلاب به تصفیه خانه را زیاد نشان می دهند.

مدیرعامل شهرساز شایگان گفت: برخی از مدیران مربوطه گزارش های خلاف واقع به مسوولان استانی ارایه می دهند که بنده اعلام می‌کنم در هر فرصتی آماده همکاری برای بازدید میدانی و رفع شبهات هستم.

عدم پایبندی آب و فاضلاب به تعهدات

بناری در ادامه با انتقاد از اداره کل آب وفاضلاب استان در خصوص اجرای شبکه و واگذاری اشتراک و تحویل حداقل ٧٠ لیتر در ثانیه فاضلاب در ورودی تصفیه خانه، گفت: حداقل ورودی فاضلاب به تصفیه خانه باید ٣٠ لیتر در ثانیه باشد تا دستگاه ها قادر به فعالیت باشند اما در حال حاضر با این حجم سرمایه گذاری طرح تنها ۲ لیتر در ثانیه فاضلاب در ورودی تصفیه خانه تحویل می شود.

وی تصریح کرد: در واقع امکان هیچگونه تصفیه ای وجود ندارد و فاضلاب مجدد به رودخانه بیرون از طرح هدایت می شود که خطرات جدی برای محیط زیست و کشاورزان دارد.

بناری خاطرنشان کرد: این شرکت با وجود بسیاری از بدقولی ها به تعهدات خود عمل کرد و اکنون اداره کل آب و فاضلاب استان به عنوان سرمایه پذیر با توجه به اینکه در اجرای شبکه و واگذاری انشعابات بسیار عقب تر از برنامه پیش بینی شده است از تحویل گرفتن طرح خودداری می‌کند.

وی ادامه داد: براساس قرارداد در صورت عدم تحویل میزان مشخص فاضلاب در ورودی طرح باید خسارت پرداخت کند.

مدیرعامل شهرساز شایگان گفت: این شرکت با صرف هزینه بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریالی همچنان معطل و بلاتکلیف مانده است.

بی ثباتی مدیریتی از موانع حضور سرمایه گذاران

وی بی‌ثباتی مدیریتی در آب و فاضلاب استان را از موانع اصلی حضور فعال بخش خصوصی مطرح کرد و گفت: این امر مهم باعث شده آسیب‌های جدی و گاهی جبران ناپذیری به توسعه و پیشرفت هر منطقه و کشوری وارد شود چرا که به عنوان مثال این شرکت از زمان آغاز فعالیت در سال ١٣٩۴ تاکنون شاهد حضور و تغییر چهار مدیرعامل با دیدگاه‌ها و نظرات مختلف بوده است.

وی ادامه داد: این تغییر مداوم مدیریت ها در طرح تصفیه خانه فاضلاب شیروان باعث افزایش هزینه‌های ناشی از اتخاذ تصمیمات مبتنی بر آزمون و خطا شده است.

بناری گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۲ تمام مجوزهای قانونی واگذاری و فروش پساب مطابق با تبصره هشت، وزارت نیرو را ملزم می دارد از طریق استفاده حداکثری از پساب برداشتی و همچنین آب دریا، آب صنایع را تامین کند.

مدیرعامل شهرساز شایگان افزود: این شرکت به عنوان اولین سرمایه‌گذار وزارت نیرو در تبصره ماده ۵۶ با بهره گیری از تجربیات ارزشمند خود در اجرای شبکه های فاضلاب در سراسر کشور به منظور رفع عقب ماندگی تکمیل شبکه و نصب انشعابات شهر شیروان در مناقصه‌ای که توسط شرکت آب و فاضلاب در سال ۹۹ جهت تکمیل کلیه خطوط و اجرای کامل انشعابات به صورت فاینانس داخلی برگزار شد با اختلاف برنده مناقصه شد.

وی ادامه داد: پیرو آن مقرر شد پس از اجرای کلیه مراحل، شرکت آب و فاضلاب در دوره پنج ساله و با سود ۲۰ درصد نسبت به تسویه حساب با این سرمایه‌گذار اقدام کند اما متأسفانه به دلایل نامعلوم و با نگرشی سطحی گرایانه قرارداد مذکور توسط شرکت آب و فاضلاب استان اجرایی نشد.

نهادهای نظارتی ورود کنند

مدیرعامل شرکت شهرساز شایگان گفت: اکنون علاوه بر اینکه تکمیل این طرح منابع چند ۱۰ برابری و زمان چند ساله نیاز دارد باعث از دست رفتن فرصت بزرگ کسب درآمد از فروش پساب نیز شده است که لازمه ورود نهادهای نظارتی در این امر است زیراکه نمونه بارزی از تضییع حقوق بیت المال است.

وی ادامه داد: شتاب بخشیدن به روند رشد اقتصادی در کشور مستلزم کاهش سطح حضور دولت در فعالیت‌های غیر حاکمیتی است که باید در چهارچوب سرمایه گذار بخش خصوصی تعریف شود که این امر مدیرانی معتقد بر خصوصی سازی و تکریم سرمایه‌گذاران را می‌ خواهد.

بناری تصریح کرد: بالاتکلیفی این چنین طرح هایی باعث عدم رغبت سرمایه گذاران و فرار آنها از بازار مذکور و هجوم به بازارهای غیرمولد خواهد شد.

تماس خبرنگار ایرنا با روابط عمومی اداره کل آب و فاضلاب خراسان شمالی در خصوص چرایی این موضوع بی نتیجه ماند.

شیروان به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان شمالی در ۶۰ کیلومتری شرق بجنورد قرار دارد.

۳۵۸ هزار و ۲۹۸ مشترک آب و فاضلاب در سطح استان از خدمات این شرکت بهره مند هستند.

خراسان شمالی در منطقه خشک و نیمه خشک ایران قرار گرفته است که علاوه بر این موضوع در دهه های اخیر وقوع پدیده تغییر اقلیم، یکی از عوامل تاثیرگذار بر منابع آبی این استان بوده است.