نقص شنوایی؛ معلولیت پنهان کودکان

گروه جامعه ایرنا – آمارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می‌دهد، جمعیت موالید کشور در سال گذشته حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده است و براساس غربالگری‌هایی که در سطح کشور انجام می‌شود، حدود ۳.۷ در هر هزار تولد به کم‌شنوایی مبتلا هستند.

کم‌شنوایی مادرزادی و عوامل ژنتیکی مانند ازدواج‌های فامیلی در ۵۰ تا ۶۰ درصد از موارد در ابتلا به کم‌شنوایی نقش‌ دارد و تاثیر بیماری‌های عفونی در دوران نوزادی مانند سرخک، سرخجه، سندروم تورچ، زایمان سخت و اتفاقات دوران بارداری نیز به میزان ۴۰ تا ۴۵ درصد بر ابتلای موالید به کم‌شنوایی اثرگذار است.

دوم تا هشتم مهر به عنوان هفته جهانی ناشنوایان نامگذاری شده و هدف سازمان بهداشت جهانی از «هفته جهانی ناشنوایان» آن است که ناشنوایی و کم‌شنوایی در کانون توجه قرار گیرد.

محمد فرهادی عضو هیات علمی گروه گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پیشگیری از کم شنوایی و اقدامات مراقبتی مربوط به آن برای ارتقای سلامت عمومی جامعه و کاهش هزینه‌های بهداشتی در کشورها نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر روز به روز توجه بیشتری به موضوع کشف به موقع کم شنوایی در دوران نوزادای و مراقبت های مربوط به معطوف شده است.

وی اظهار داشت: نقص شنوایی یکی از اصلی‌ترین عوامل ناتوانی و معلولیت نوزادان در سراسر جهان است و عوارض کوتاه مدت و بلند مدتی در زمینه‌های مختلف رشد کودک از جمله زبان، فعالیت‌های فیزیکی، قوه درک یا شناخت و نیز مهارت‌های ذهنی اجتماعی به همراه دارد و در ادامه بر سطح تحصیلات و مهارت‌های شغلی افراد نیز اثر منفی دارد.

عضو هیات علمی گروه گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: حداقل یک سوم کودکان مبتلا به نقص شنوایی در آینده مبتلا به نقص رشد سیستم عصبی خواهند شد.

فرهادی اضافه کرد: عوامل خطر ابتلا به نقص شنوایی بسیار متعدد است و مهمترین آنها شامل عوامل ژنتیکی و بروز جهش‌های ژنی و ازدواج‌های فامیلی، بیماری‌های عفونی در دوران بارداری، داروهای اتوتوکسیک، صدمات وارده حین زایمان، زردی نوزادی و عفونت گوش و اصوات صدمه زا و مخرب است.

حداقل یک سوم کودکان مبتلا به نقص شنوایی در آینده مبتلا به نقص رشد سیستم عصبی خواهند شد.

به گفته وی، در جوامع مختلف به دلایلی نظیر فقدان نمود ظاهری آن در کودک، ناآشنا بودن خانواده‌ها با علائم اولیه، عدم اطلاع از مراکز خدماتی موجود همچنین دانش ناکافی متخصصان درباره میزان شیوع کم‌شنوایی و عوارض بسیار جدی آن با تاخیر بسیار زیاد شناسایی می‌شود و اثرات بسیار منفی بر رشد گفتار، زبان و شناخت بر جای می‌گذارد.

فرهادی تصریح کرد: نتایج تحقیقات حاکی از آن است که برنامه‌های غربالگری، موثرترین راه برای شناسایی زودهنگام ابتلا به نقص شنوایی در میان نوزادان است و باعث ارتقای رشد آنها می‌شود. برای مثال، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که نوزادانی که نقص شنوایی آنها قبل از ۶ ماهگی تشخیص داده شده، دارای توانمندی‌های بیشتری نسبت به کودکانی هستند که نقص شنوایی آنها دیرتر تشخیص داده می‌شود. مداخله درمانی به موقع در نوزاد امکان توسعه مهارت‌های زبانی و نیز شناختی را ایجاد می‌کند. شیوع بالای کم شنوایی نوزادان از یک طرف و امکان تشخیص به موقع و درمان آنان از سوی دیگر موید اهمیت برنامه‌های ملی غربالگری است.

حدود ۲۷۸ میلیون نفر در سراسر جهان با کم شنوایی ناتوان کننده(کم شنوایی متوسط یا بیشتر در گوش بهتر) به سر می‌برند.وی ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷ کشورهای مختلف را به ارائه برنامه‌های راهبردی و اقدامات لازم برای پیشگیری و کنترل کم شنوایی و افزایش بار ناشی از آن ملزم کرده است. این نهاد بین المللی در سال ۲۰۰۵ گزارشی ارائه کرد که حدود ۲۷۸ میلیون نفر در سراسر جهان در کم شنوایی ناتوان کننده (کم شنوایی متوسط یا بیشتر در گوش بهتر) به سر می‌برند.

این استاد دانشگاه گفت: گزارش‌های بعدی سازمان جهانی بهداشت نشان دهنده افزایش آمار کم شنوایی ناتوان کننده به میزان ۳۶۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ و ۴۶۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ در جهان بوده است. حداقل دو سوم این افراد در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند و طبق این آمار، تعداد بالاتری از افراد دارای کم شنوایی ملایم و سایر بیماری‌های گوش هستند و وضعیت حاضر می‌تواند منجر به بروز مشکلات عدیده و دراز مدت و در نهایت تهدیدکننده زندگی این انسان‌ها باشد.

فرهادی افزود: همچنین کم شنوایی می‌تواند باعث بروز اثرات مخربی بر توانایی برقراری ارتباط افراد با یکدیگر، تحصیل دانش، یافتن و حفظ شغل و ارتباطات اجتماعی و در نهایت برچسب کم شنوا خوردن افراد شود. کم شنوایی و مشکلات متعاقب آن بار اقتصادی زیادی بر جوامع تحمیل می‌کند.

وی اظهار داشت: در کشورهای در حال توسعه برنامه‌های اندکی درباره پیشگیری و درمان بیماری‌های گوش و کمک به افراد کم شنوا وجود دارد و در بسیاری از این کشورها مراقبان بهداشتی، آموزش اندکی برای اجرای این برنامه‌ها دیده‌اند. برخی از موثرترین و مقرون به صرفه‌ترین مداخلات در قبال اختلالات گوش و شنوایی می‌تواند توسط مراقبان سلامت یا بهورزان آموزش دیده در سطوح اولیه اجرا شود. اگر این مداخلات در مقیاس کشوری به کار روند، تاثیرات بسیار زیادی بر کاهش بار بیماری‌های گوش و کم شنوایی خواهند داشت.

فرهادی ادامه داد: مراقبت سلامت اولیه شامل مراقبت‌های ضروری است که به وسیله افراد، خانواده‌ها و ابزارهای قابل قبول در جوامع از طریق مشارکت کامل آنها و با هزینه‌ای که جامعه و کشور می‌تواند از پس آن برآید، به طور جهانی در دسترس همگان قرار می‌گیرد. مراقبت‌های بهداشتی اولیه بخش اساسی سیستم سلامت یک کشور را تشکیل می‌دهد که هسته سیستم سلامت و پیشرفت کلی اجتماعی و اقتصادی یک جامعه است.

وی تصریح کرد: پیشگیری اولیه شامل فعالیت‌هایی است که به منظور حفظ سلامتی افراد سالم و جلوگیری از بروز معلولیت در آنها صورت می‌گیرد و ارتقای سطح آگاهی عمومی درباره علل و عوامل معلولیت و راه‌های پیشگیری از آن از طریق راه‌های مختلف آگاه‌سازی قابل پیگیری است؛ بنابراین مقصود از پیشگیری اولیه پیشگیری قبل از ایجاد معلولیت با کنترل علل و عوامل خطر است.

فرهادی درباره پیشگیری ثانویه گفت: این نوع پیشگیری شامل فعالیت‌هایی است که به منظور کاهش پیامدهای شدیدتر معلولیت از طریق تشخیص به‌موقع و درمان انجام می‌پذیرد و به صورت راه‌های موجود برای تشخیص زود هنگام و به‌موقع معلولیت، مداخله موثر و قاطع برای پیشگیری از بروز معلولیت و عوارض ناشی از آن در سطح فردی و اجتماعی است.