انتخاب گرجی‌ها میان استقلال و غرب‌گرایی

روز شنبه ۲۶ اکتبر (۵ آبان ۱۴۰۳)، انتخابات پارلمانی در گرجستان به پایان رسید که بر اساس نتایج اولیه، حزب «رویای گرجستان» که ۱۲ سال است بر این کشور حکومت می‌کند،خطر شورش و اعتراضات بیش از هر زمان دیگری است زیرا انتخابات نه تنها منعکس کننده اختلافات داخلی است، بلکه در پس زمینه رویارویی روسیه و کشورهای غربی برگزار شد برای چهارمین دوره پیاپی سکان اداره کشور را به دست گرفت.
مخالفان حزب حاکم از به رسمیت شناختن نتایج انتخابات خودداری کردند و اعلام کردند که دست به اعتراضات گسترده‌ای خواهند زد. خطر شورش و اعتراضات بیش از هر زمان دیگری است زیرا انتخابات نه تنها منعکس کننده اختلافات داخلی است، بلکه در پس زمینه رویارویی روسیه و کشورهای غربی برگزار شد.

نمایندگان رویای گرجستان وعده داده‌اند که در صورت پیروزی بر توسعه داخلی، حاکمیت و بهبود روابط با روسیه تکیه خواهند کرد. «ایراکلی کوباخیدزه» نخست وزیر گرجستان، بتازگی حتی از ساکنان آبخازیا و اوستیای جنوبی درخواست کرد تا در یک «دولت واحد» زندگی کنند و اعلام کرد که کشور نیاز به «بازسازی پل های تخریب شده» دارد.
از سوی دیگر مخالفان این حزب، از جمله «سالومه زورابیشویلی» رئیس جمهور گرجستان، رویا را به داشتن روابط با روسیه متهم می‌کنند و وعده داده‌اند که این کشور را به مسیر ادغام به اتحادیه اروپا و عضویت در ناتو بازگردانند. در مورد آنچه که از انتخابات پارلمانی در گرجستان به یادگار مانده است، زیرا ممکن است به اعتراضات گسترده ختم شود و در آینده نزدیک چه چیزی در انتظار کشور است.

کدام احزاب برای پیروزی در انتخابات پارلمانی مبارزه کردند؟

انتخابات پارلمان گرجستان برای اولین بار در تاریخ بر اساس سیستم تناسبی برگزار شد، ۱۵۰ کرسی پارلمان بین احزاب‌ سیاسی به نسبت تعداد آرای داده شده به آن‌ها تقسیم بندی شد. در مجموع، کمیسیون مرکزی انتخابات گرجستان به ۱۸ حزب اجازه حضور در انتخابات را داد که شرط ورود به مجلس کسب حداقل پنج درصد از کل آرا بود.

اما بر اساس نتایج اعلام شده فقط پنج حزب سیاسی اجازه ورود به مجلس قانونگذاری گرجستان را دارند – حزب رویای گرجستان که این انتخابات چهارمین حضور آنان از زمان روی کار آمدن است همچنین احزاب مخالفی همچون «اتحاد – جنبش ملی» (که توسط رئیس جمهور سابق میخائیل ساکاشویلی تأسیس شد)، «گرجستان قوی»، «گاخاریا برای گرجستان» و «ائتلاف تغییر» موفق به راهیابی به مجلس گرجستان شدند.

نتایج شمارش اولیه آرا چه می گوید؟

پس از شمارش نتایج ۹۹ درصد از حوزه‌های رای‌گیری، رویای گرجستان یعنی حزب حاکم با کسب ۵۴/۸ درصد آرا همچنان پیشتاز نتایج انتخابات در این کشور است.

چهار حزب اپوزیسیون در مجموع ۳۷.۳۳ درصد آرا را به دست آوردند که از این میان «ائتلاف برای تغییر» – ۸۲/۱۰ درصد، «جنبش ملی متحد» – ۱۲/۱۰ درصد، «گرجستان قوی» و «گاخاریا برای گرجستان» – ۷۸/۸ و ۷۶/۷ درصد آرا به دست آوردند. دیگر احزاب سیاسی باقی مانده نتوانستند حدنصاب ۵ درصد آرا را برای ورود به مجلس بدست آورند که البته برخی از این احزاب به احتمال بسیار بالا با دیگر احزاب ائتلاف کنند.

مقام‌های دولتی و رهبران مخالفان در مورد نتایج انتخابات چه می گویند؟

«کاخا کالادزه» دبیر کل رویای گرجستان، قبل از اعلام نتایج نهایی توسط کمیسیون مرکزی انتخابات، از پیروزی حزب حاکم در انتخابات خبر داد و بیان کرد تیم ما هر کاری برای حفظ منافع ملی کشور انجام خواهد داد. من این پیروزی مهم را به شما و همه مردم گرجستان تبریک می‌گویم. همزمان، «سالومه زورابیشویلی» رئیس جمهور گرجستان، پیروزی احزاب مخالف را اعلام کرد و گفت: گرجستان اروپایی با وجود تلاش‌های حزب حاکم برای تقلب در انتخابات و حتی بدون آرای دیاسپورا، با ۵۲ درصد از آرا پیروز شده است. وی همچنین با رد نتایج انتخابات که با پیروزی حزب رویای گرجستان همراه بود از طرفدارن اپوزوسیون خواست که در روز ۲۸ اکتبر (۷ آبان) به خیابان‌ها ریخته و در مقابل مجلس این کشور تجمعات اعتراضی انجام دهند هرچند برطبق قانون اساسی گرجستان رئیس‌جمهور باید کاملا از طیف‌بندی‌های سیاسی جدا باشد و جنبه بی‌طرفی را رعایت کند.

اظهارات زورابیشویلی در اولین تجمع معترضین و عدم قبول نتایج انتخابات و تشویق مردم به حضور در خیابان‌ها تا دست‌یابی به خواسته‌های رهبران اپوزوسیون که همان برگزاری مجدد انتخابات در گرجستان توسط نهادهای اروپایی است به صورت کاملا واضح حاکمیت دولت در این کشور را مورد خدشه قرار می‌دهد.

چرا ممکن است مخالفان نتایج انتخابات را به رسمیت نشناسند؟

اندکی قبل از شروع شمارش آرا، داده‌های حاصل از نظرسنجی‌ از شهروندانی که مراکز رای‌گیری ‌خارج می‌شدند به صورت آنلاین منتشر شد.

برخی از آنها، به عنوان مثال، توسط Edison Research انجام شد، نشان داد که در مجموع ائتلاف اپوزیسیون با کسب۹/۵۱ درصد آرا در مقابل ۹/۴۰ درصد از حزب حاکم پیشی گرفته است. برعکس، نظرسنجی‌های کانال تلویزیونی ایمدی (طرفدار حزب حاکم) نشان دهنده پیروزی قاطع رویای گرجستان با ۱/۵۶ درصد آرا بود.

وضعیت مشابهی در جریان انتخابات پارلمانی ۲۰۲۰ در گرجستان به وجود آمد. مخالفان پس از اعلام نتایج در مرحله اول از به رسمیت شناختن نتایج خودداری و سپس حامیان خود را به اعتراضات گسترده‌ای خیابانی دعوت کردند که در نهایت به درگیری با نیروهای امنیتی ختم شد.

مقامات این کشور امروز نیز انتظار سناریوی مشابه سال ۲۰۲۰ را دارند. صبح روز شنبه، ۲۶ اکتبر، نخست وزیر «ایراکلی کوباخیدزه» هشدار داد که مخالفان رژیم در حال آماده شدن برای انجام یک سری اقدامات تحریک آمیز پس از فرصت قانونی رای‌گیری هستند.

همچنین «کاخا کالادزه»، دبیرکل حزب رویای گرجستان تاکید کرد که مخالفان توانایی سازماندهی کودتا و انقلاب را ندارند. زمانی که شما کودتا می‌کنید، به حمایت جامعه و مردم نیاز دارید. امروز اپوزیسیون، این گروه رادیکال، شکست خورده است و هرگونه اقدام خارج از چهارچوب قانونی با واکنش شدید دولت مواجه خواهد شد.

تا به امروز ۲۸ اکتبر (۷ آبان ۱۴۰۳) هیچ معترضی در نزدیکی پارلمان یا ارگ ریاست‌جمهوری حضور ندارد. اما سالومه زورابیشویلی رئیس‌جمهور گرجستان و از مهم‌ترین چهره‌های مخالف دولت از هواداران خود و اپوزوسیون این کشور خواسته است تا در تاریخ ۲۸ اکتبر ساعت ۱۹ در میدان اصلی شهر تفلیس گردهم آیند. همچنین غیر از احزاب مخالف که نتیجه انتخابات را نپذیرفته و از حضور در مجلس این کشور سرباز زده‌اند ۱۰۵ سازمان غیردولتی گرجستان نیز از به رسمیت شناختن نتایج اولیه انتخابات پارلمانی خودداری کردند .

البته ناآرامی‌های احتمالی پس از انتخابات به دو عامل بستگی دارد. اولین مورد نتایج رای‌گیری است.

ناآرامی‌های احتمالی پس از انتخابات به دو عامل بستگی دارد. اولین مورد نتایج رای‌گیری است. دومین عامل روند شناسایی نتایج انتخابات

اگر نیروهای اپوزیسیون آرای کافی را نکنند که این اتفاق در روز شنبه برای نیروهای مخالف اتفاق افتاد و رویای گرجستان اکثریت پارلمان را به دست آورد، احتمال بسیار زیاد ناآرامی پس از انتخابات آغاز شود.

دومین عامل روند شناسایی نتایج انتخابات است. هم از طریق احزاب و سازمان‌های داخلی و از آن مهم‌تر تایید نتایج انتخابات از سوی کشورها و نهادهای غربی است. اینکه سران اتحادیه اروپا و کشورهای تاثیرگذار اروپایی با چه سرعتی نتایج را مورد تایید قرار دهند. این موضوع می‌تواند به عنوان سیگنالی برای رویارویی و آغاز اغتشاشات پس از انتخابات باشد.

«جوزپ بورل»نماینده عالی سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا، نایب رئیس کمیسیون اروپا، انتخابات در گرجستان را آزمونی کلیدی برای دموکراسی و مسیر اروپایی این جمهوری خواند. پیش از این، سرویس اطلاعات خارجی روسیه اعلام کرده بود که واشنگتن قصد دارد از پیروزی حزب حاکم جلوگیری کند. در این بیانیه آمده است که بر اساس اطلاعات دریافتی سرویس اطلاعات خارجی روسیه، وزارت امور خارجه اسیالات‌متحده قصد دارد از ابزار جدیدی برای مداخله در انتخابات پارلمانی استفاده کند.

عوامل موثر بر انتخابات مجلس گرجستان

رای‌گیری این دوره مجلس گرجستان به دلیل وضعیت سیاست خارجی این کشور، یعنی افزایش فشار کشورهای غربی بر تفلیس، بسیار پیچیده شد.

موضوعاتی همانند تصویب قانون شفافیت خارجی، منع تبلیغات همجنس گرایان، عدم ایجاد جبهه علیه روسیه و همچنین عدم پیوستن تفلیس به تحریم های ضد مسکو از مهم ترین عوامل موثر بر انتخابات پارلمانی گرجستان بود

روابط گرجستان با ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا در بهار امسال زمانی که رویای گرجستان تصویب قانون شفافیت نفوذ عوامل خارجی را تصویب کرد، به طور جدی دچار التهاب شد. علیرغم اینکه رئیس‌جمهور سالومه زورابیشویلی به دلیل موضع غربگرایانه‌ و حمایت از خواسته‌های اتحادیه اروپا سعی در وتو طرح مزبور کرد اما از اول اوت ۲۰۲۴ قانون شفافیت عوامل خارجی به اجرا درآمد.

علاوه براین، به خواست حزب رویای گرجستان قانونی برای ممنوعیت تبلیغات همجنس‌گرایان در گرجستان تصویب شد. پس از این، اتحادیه اروپا در مرحله آغاز مذاکرات برای پیوستن تفلیس به این اتحادیه، از تعلیق ادغام این کشور خبر داد.

رویای گرجستان، در توجیح اقدامات خود به این نکته اشاره کرد که پس از شروع جنگ میان روسیه و اوکراین، کشورهای غربی و طرفداران داخلی آن شروع به اعلام فراخوان برای ایجاد جبهه دوم جنگ در این کشور علیه فدراسیون روسیه و همچنین اعمال تحریم‌های سیاسی و اقتصادی ضد مسکو کردند. قابل ذکر است که روسیه همچنان مهمترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان است، بنابراین چنین اقدامی عواقب ناگواری را حتی برای موجودیت این جمهوری به دنبال خواهد داشت.

این موضوعات موجب فشار بیش از حد اروپا و تعلیق تمام کمک‌های مالی و توافق‌نامه‌های موجود میان تفلیس و بروکسل شد از سوی دیگر در اعتراضاتی که پس از تصویب قانون شفافیت عوامل خارجی در این کشور به وجود آمد به وضوح سیاست‌مداران غربی از جمله چند وزیر خارجه غربی با حضور در میان معترضان در پایتخت از اقدامات آنان در مقابل دولت قانونی حمایت کردند که موجب حساس شدن انتخابات مجلس در اکتبر ۲۰۲۴ شد.

در صورت پیروزی حزب حاکم، سیاست خارجی گرجستان چگونه تغییر خواهد کرد؟

یکی از نکات اصلی برنامه انتخاباتی رویای گرجستان، نزدیکی «نرم» با روسیه، منبطق بر منافع ملی تفلیس بود که این کشور پس از جنگ در اوت ۲۰۰۸ تمامی روابط خود را با مسکو قطع کرده بود. نخست وزیر ایراکلی کوباخیدزه بارها این موضوع را یکی از بالاترین اولویت‌های سیاسی سال‌های آینده خوانده است.
وی در عین حال اطمینان داد که در صورت پیروزی اپوزیسیون، کشورهای غربی به ناچار گرجستان را وارد جنگ دیگری علیه روسیه خواهند کرد و «جبهه دوم» را علیه این کشور باز خواهند کرد. وی بارها بر این نکته تاکید کرد که حزب رویای گرجستان هیچ برنامه‌ای به‌منظور احیای روابط با روسیه ندارد.

برعکس، ائتلاف اپوزیسیون قصد دارد تمام تلاش خود را برای از سرگیری روند ادغام در اتحادیه اروپا، که پس از تصویب قوانین مربوط به «عوامل خارجی» و ممنوعیت تبلیغات همجنس‌گرایان توسط پارلمان اروپا به حالت تعلیق درآمده بود، انجام دهد. (جنبش همجنسگرایان به عنوان یک گروه افراط گرا در روسیه شناخته می‌شود و فعالیت‌های آن در این کشور ممنوع است). نمایندگان اپوزیسیون همچنین قول می‌دهند که به تحریم‌های غرب علیه روسیه بپیوندند و با ادعای «دخالت روسیه» در سیاست داخلی مبارزه کنند.

جمع‌بندی

به هر حال انتخابات در گرجستان با حضور ۱۷۰۰ ناظر بین‌المللی و ۲۳ هزار ناظر داخلی انجام شد و اکثر نهادهای اروپایی صحت این انتخابات را تایید کردند هرچند ابهاماتی را بر روند انتخابات گرجستان وارد کردند تا از این طریق مسیر عدم تایید از سوی برخی مقامات اروپایی مانند «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات‌متحده و یا «شارل میشل» رئیس شورای اروپا را فراهم آورند.

باید دید روند مواجهه اپوزوسیون به رهبری سالومه زورابیشویلی و میخائیل ساکاشویلی با حزب حاکم رویای گرجستان که در ۱۲ سال قبل نشان داده از مقبولیت نسبی در میان گرجی‌ها برخوردار است به کدامین سو حرکت خواهد کرد.

اقدامات رهبران مخالفان و معترضین در برگزاری نشست پشت درهای بسته با دیپلمات‌های غربی حاضر در تفلیس از جمله هرچنسکی سفیر اتحادیه اروپا در گرجستان، سفیر آلمان، ایالات‌متحده و چندین کشور اروپایی دیگر در ۲۸ اکتبر نشان داد که هرگونه کنش اعتراضی در این کشور با مقامات و دیپلمات‌های غربی هماهنگ می‌شود و این اعتراضات براساس طرح و برنامه‌ای است که از ماه‌ها قبل برای انتخابات پارلمانی گرجستان در نظر گرفته شده است.