روشنفکران غرب‌گرا عامل تحقق کشف حجاب

به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، تشکیل کانون بانوان در سال ۱۳۱۴ شمسی یکی دیگر از عوامل زمینه ساز کشف حجاب بود. این کانون که در ابتدا بنام «جمعیت زنان آزادی خواه ایران» خوانده می‌شد در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۱۴ تحت ریاست افتخاری شمس پهلوی و با فرمان رضا شاه به منظور فراهم کردن زمینه مساعد برای اعلام آزادی نسوان و در حقیقت اعلام رسمی کشف حجاب، تشکیل شد. 

کانون بانوان در راستای تشکیل دیگر جمعیت‌ها و سازمان‌های زنان که تاریخچه آن به دوران مشروطیت و بعد از آن برمی‌گردد، بنیاد گذاشته شد. در ارتباط با تاریخچه گروه‌های اجتماعی و سیاسی زنان و نقطه آغازین کانون‌های آن باید گفت «اولین گردهمایی زنان در سال ۱۲۸۵ به منظور حمایت از اهداف مشروطه و پیشرفت توسعه اقتصادی کشور تشکیل شد. اما برای رسیدن و مشارکت در این هدف، ضرورت تعلیم و تربیت نسوان مورد توجه قرار گرفت. به همین منظور اولین دبستان ایرانی دخترانه تأسیس شد. بعد از تأسیس این مدرسه، جمعیت نسوان وطن خواه بنیان گذاشته شد که تا سال ۱۳۰۷ پایدار بود. 

اما قبل از آن «شرکت خواتین اصفهان» تأسیس شد که تا سال ۱۳۰۰ دوام داشت و مجله‌ای به نام زبان زنان را منتشر می‌کرد. در سال ۱۲۹۹ «شرکت آزمایش بانوان» در تهران ایجاد شد. مرامنامه این جمعیت، عبارت بود از ایجاد دبستان شش کلاسه برای دختران، این جمعیت تا سال ۱۳۰۳ شمسی دوام داشت. در سال ۱۳۰۰ شمسی در رشت جمعیتی موسوم به «پیک سعادت نسوان» تشکیل شد و در اواخر سال ۱۳۰۵ شمسی جمعیتی بنام بیداری نسوان در تهران تشکیل شد.

در کنار تشکیل این جمعیت‌ها، روزنامه‌ها و مجلات، زنان نیز پا به عرصه فعالیت‌های اجتماعی گذاشتند، تا از اهداف و افکار غرب گرایانه این جمعیت‌ها دفاع کنند. مجله زبان زنان، نامه بانوان، جهان زنان و مجله عالم نسوان با این سیاست فعالیت می‌کردند. نویسندگان این نشریات، در مقالات خود، لزوم تعلیم و تربیت زنان و فرزندان آنان، بیان محرومیت‌های زنان در خانه‌ها و لزوم وارد شدن آنان در فعالیت‌های اجتماعی، معرفی زنان مشهور جهان و بعد از مدتی انتقاد از مسئله حجاب به عنوان سد راه ترقی و تکامل زنان را مورد بحث قرار دادند. ترویج فرهنگ حجاب‌زدایی از مقالات این مجلات بود.

افراد انجمن‌های مذکور که اکثراً در تهیه و تدوین مقالات روزنامه‌ها و مجلات زنان نقش داشتند از پیشتازان کشف حجاب در ایران بودند. بعداً بسیاری از این جمعیت‌ها و افراد مؤسس آن در قالب جمعیت زنان آزادی خواه ایرانی تجمع کردند و از طرف وزیر معارف و با فرمان شاه، مأموریت یافتند اساسنامه‌ای برای جمعیت تهیه کرده و در اختیار وزیر معارف بگذارند و از وزیر نیز درخواست شود در مقابل، حمایت خود را از آنها اعلام کند. این جمعیت در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۱۴ به عنوان کانون بانوان، و به منظور تحقق و فراهم آوردن زمینه لازم برای اعلام و رسمیت یافتن کشف حجاب تأسیس شد که ریاست افتخاری آن را شمس پهلوی بر عهده داشت و تحت نظارت وزارت معارف قرار گرفت.

در ورای این اساسنامه به ظاهر خیرخواهانه، هدف عمده و اساسی از تشکیل کانون بانوان بنا به اظهارات وزیر معارف، آن بود که در آنجا خانم‌های تحصیل کرده جمع بشوند و از رجال و دانشمندان و اشخاص معروف تهران دعوت کنند و برای حضار از زن و مرد راجع به مقام زن در جامعه نطق کنند و آنگاه که افکار حاضر شد اعلام آزادی زنان به اطلاع اهل عالم برسد. این کانون بعد‌ها در شهر‌های مهم کشور از جمله اصفهان دارای شعبه شد تا به زعم دستاندرکاران کشف حجاب زنان را با اصول ترقی و مدنیت غربی آشنا کند. 

کشف حجاب در ایران از ۱۷ دی ۱۳۱۴ آغاز نشد؛ بلکه در این تاریخ رسماً از سوی حکومت اعلام شد. زمینه و ریشه این جریان بیشتر در خارج از مرز‌ها قرار دارد، برخورد و آشنایی اندیشه‌گران ایرانی از وضعیت زنان در کشور‌های غربی و مقایسه آن با وضعیت زن ایرانی آنها را به دنبال راه چاره کشاند. به طوری که به این نتیجه رسیدند که حجاب عامل اصلی و بدبختی زن است و اگر این سد شکسته شود تمامی استعداد‌های زنان نیز بروز می‌کند. 

پس از ایجاد آمادگی فکری و زمینه ذهنی در میان حداقل، قشر خاصی از زنان بود که رضاخان موفق شد نسبت به تنظیم برنامه‌های ضد مذهبی خود از طریق کشف حجاب اقدام کند. 

منبع: کشف حجاب زمینه‌ها، واکنش‌ها و پیامدها/ مهدی صلاح

انتهای پیام/ 161