قتل خبرنگاری که برای حقوق زنان تلاش می‌کرد جامعه ایران را تکان داد

وقایع تلخ و تکان‌دهنده روزهای گذشته به‌ویژه جان باختن «منصوره قدیری جاوید» پژوهشگر خبرگزاری ایرنا بار دیگر پدیده «زن کُشی» را مورد توجه افکار عمومی و متخصصان حوزه‌های اجتماعی به خصوص مسائل زنان قرار داد. این پدیده عنوان نشستی بود که بعدازظهر سه‌شنبه ۲۹ آبان‌ماه به همت کمیسیون زنان بنیاد باران در محل انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران برگزار شد.

در این نشست، «شهیندخت مولاوردی» معاون امور زنان و خانواده دولت یازدهم، «الهه کولایی» عضو هیات علمی دانشگاه تهران و نماینده پیشین مجلس، «کامبیز نوروزی» حقوقدان و روزنامه‌نگار و «شهناز سجادی» دستیار حقوق شهروندی معاون اسبق رئیس‌جمهوری سخنرانی کردند. دبیری نشست نیز با «کتایون مصری» پژوهشگر مطالعات زنان بود.

وقایع غزه و لبنان و فرجام تلاش‌های جهانی برای تحقق حقوق زنان

در این نشست که به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان (۲۵ نوامبر) برگزار شد، الهه کولایی سخنانش را با اشاره به پیشینه منع خشونت علیه زنان آغاز کرد و گفت: سه دهه پیش تصور می‌شد جهان در آستانه یک تحول اساسی در این حوزه است و بر این باور بودند که مجالی فراهم شده تا آرزوها و آرمان‌های تاریخی بشری قابل تحقق باشد. تلاش زیادی انجام شد که مساله زنان، موضوع خشونت علیه زنان، اعمال تبعیض‌های گوناگون علیه آنان و نادیده گرفتن حقوق انسانی‌شان به شکل‌های گوناگون در تلاش‌های بین‌المللی از طریق دولت‌ها و حمایت از جامعه مدنی به یک روند قابل قبولی برسد اما حاصل همه این تلاش‌ها را می‌توان در یک سال گذشته در غزه، لبنان و فلسطین دید.

الهه کولایی: برای افزایش آگاهی‌های جامعه نیازمند یک تلاش مستمر نهادسازی بسیار قدرتمند و تقویت جامعه مدنی هستیم. باید آموزش پیش از ازدواج را اجباری کنیماستاد دانشگاه تهران درخصوص توجه به زیربناها و بسترها برای منع خشونت علیه زنان گفت: آن چیزی که امروز در جهان با عنوان رادیکالیسم مذهبی و افراط‌گرایی مدعی است برای احیای دین تلاش می‌کند، نشان می‌دهد که جامعه بشری از رسیدن به آرزوها و تحقق آرمان‌هایش برای منع خشونت دورتر شده است. بنابراین فقط وضع قانون چاره‌ساز نخواهد بود و باید زیربناها و زیرساخت‌ها به درستی مورد توجه قرار گیرند.

قتل منصوره قدیری جاوید جامعه ایران را تکان داد

وی به قتل منصوره قدیری جاوید اشاره کرد و بیان داشت: این قتل جامعه ایران را ظرف این چند روز تکان داده است؛ قتل خبرنگاری که برای حقوق زنان تلاش می‌کرد. وی به دست همسری به قتل رسید که وکیل و حقوقدان بود. وی کاملا مشرف به موازین حقوقی و جایگاه زن در نظام خانواده است و می‌داند که اگر زن خود را بکشد یا طلاق دهد هزینه کدام یک بالاتر است. از این ریزه‌کاری‌ها اطلاع دارد و با این آگاهی دست به قتلی بسیار فجیع و خشن و از پیش طراحی شده می‌زند.

کولایی افزود: چطور نظام حقوقی ما چنین بستری را فراهم می‌کند؟ این مسائل نشان‌دهنده این است که در جای خود قوانین به رفتارها شکل می‌دهند. هدف من نفی اهمیت قوانین و چارچوب‌های حقوقی نیست بلکه توجه دادن به عواملی است که این رفتارها را در جامعه باز تولید می‎‌کنند.

برای تغییر وضعیت زنان به یک اراده‌ سیاسی نیاز داریم

استاد دانشگاه تهران به مساله نسبت حقوق زن و مرد اشاره کرد و گفت: این دو به عنوان انسان از حقوق برابر برخوردارند و این در قانون نیز آمده است. البته اینها غیر از آن قوانین نابرابری هستند که زن را در خدمت مرد، مال مرد و اصلا مرد را صاحب خون زن و در واقع صاحب جسم زن و … می‌داند.

او به قانون عفاف و حجاب و نوع رفتاری را که با زنان درخصوص لباس پوشیدن آنها می‌شود اشاره کرد و افزود: اکنون نوعی خشونت در جامعه ترویج می‌شود. وقتی جامعه رویکردش نسبت به زن این چنین است اینها برخلاف صحبت‌هایی است که در سال ابتدایی انقلاب اسلامی مطرح شد. این چنین رفتارهایی بعد از گذشت ۴۵ سال با زن در جامعه ایرانی شکل می‌گیرد و نهادینه شده و تبدیل به قانون می‌شود.

کولایی به مساله همسرکشی و قتل‌های ناموسی در کشورهای دیگر اشاره کرد و بیان داشت: برای نمونه قوانین بسیار مترقی در ترکیه داریم اما همسرکشی و قتل‌های ناموسی همچنان یکی از دشواری‌های جامعه ترکیه است. بنابراین شما با قانون نمی‌توانید فرهنگ را فقط به شکل دفعی و ضربتی تغییر بدهید. برای تغییر وضعیت زنان به اراده سیاسی نیاز داریم و ضروری است حکومت یک رویکرد انسانی را نسبت به زنان ترویج کند؛ از جنس همان شعارهایی که در انقلاب اسلامی داده شد.

به گفته کولایی ما دچار خوانش‌های غیرانسانی از موقعیت زنان و حقوق انسانی زنان هستیم یعنی ما دوباره به صدها سال پیش که اصلا انسان بودن زنان مورد سوال قرار می‌گرفت، بازگشته‌ایم. ما نیازمند یک تلاش مستمر نهادسازی بسیار قدرتمند و تقویت جامعه مدنی هستیم برای اینکه آگاهی‌های جامعه را افزایش دهیم. باید آموزش پیش از ازدواج را اجباری کنیم.

در چند هفته اخیر گویی با یک اپیدمی خودکشی و قتل مواجهیم

شهیندخت مولاوردی دیگر سخنران این نشست تخصصی با تاکید بر اینکه زن‌کشی، خشونت مبتنی بر جنسیت و شدیدترین نوع خشونت علیه زنان است، گفت: پایان‌دهی خشونت و ریشه‌کنی آن کار راحتی نیست.

مولاوردی به ۱۶ نوامبر روز جهانی مدارا اشاره کرد و بیان داشت: شعار این روز همزیستی در آرامش و پذیرش یکدیگر با وجود تفاوت‌ها است که قابل تأمل است. این دگرپذیری و اینکه ما بپذیریم که تمام حقیقت نزد ما نیست و بخشی از آن ممکن است که نزد طرف مقابل ما باشد، می‌تواند به کاهش و کنترل خشونت کمک کند.

معاون اسبق رئیس جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به قتل‌های هفته‌های اخیر افزود: گویی با یک اپیدمی خودکشی و قتل مواجهیم. در روزهای اخیر با اَشکال تکان‌دهنده خشونت از قتل خبرنگار توسط همسرش تا قتل پزشک، یک خواننده، خودکشی دو دانش‌آموز و همین طور خودکشی یک روزنامه‌نگار، مرگ مشکوک یک دختر ۱۱ ساله در کاشمر مواجه بودیم. این یک واقعیت است که پدیده‌های اجتماعی مثل خودکشی و خشونت یک منشور چند وجهی هستند و دیگر نمی‌توان گفت که خودکشی تنها یک عامل دارد.

به گفته مولاوردی، در هفته‌های اخیر چندین عامل و علت در هم‌افزایی با هم منجر به وضعیت به وجود آمده شده‌اند. انواع فشارها و محدودیت‌هایی که از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی وجود دارند از جمله این عواملند.

شهیندخت مولاوردی: فجایعی که در چند وقت اخیر رخ داد، نشان داد که خشونت علیه زنان تمام مرزهای تحصیلات، طبقات اقتصادی، مذهب و فرهنگ را درنوردیده است

بیشتر از ۷۰ درصد جامعه به درجاتی از اختلالات روانی و روانپزشکی دچارند

مولاوردی ادامه داد: هیچ یک از ما مصون از اختلالات روانپزشکی نیستیم. چند سال پیش گزارش‌هایی ارائه می‌شد که بالای ۷۰ درصد جامعه ما دچار درجاتی از اختلالات روانی و روانپزشکی هستند.

این وضعیت پیش آمده نیاز به یک مدیریت اساسی دارد. نیاز به یک برنامه جدی و کاربردی در این زمینه وجود دارد. بحث فشارهای روانی یک بحران جمعی را رقم زده است. باید دید این اتفاقات در چه فضا و شرایط و جوی رخ می‌دهد؟ این حوادث و فجایع متاثر از چه وضعیتی خود را به ما تحمیل کردند؟ اگر می‌خواهیم که راه‌حل بدهیم و اگر می‌خواهیم که در کنترل و کاهش این وضعیت موثر باشیم باید به مجموعه این علل و عوامل توجه داشته باشیم.

خشونت علیه زنان تمام مرزها درنوردیده است

به گفته معاون اسبق رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، فجایعی که در چند وقت اخیر رخ داد، نشان داد که خشونت علیه زنان تمام مرزهای تحصیلات، طبقات اقتصادی، مذهب و فرهنگ را درنوردیده است.

متغیرهایی همچون تحصیلات و طبقه بالا مصونیت در برابر خشونت ایجاد نمی‌کند. این موضوع در تمام جوامع با شدت و ضعف در جریان است و مختص طبقه فرهنگی و جامعه خاصی نیست و تاریخ و جغرافیا نمی‌شناسد. نمی‌توان به راحتی مطرح کرد که این موضوع تنها مختص مناطق کمتر توسعه یافته یا جهان سوم است.

قتل بیش از پنج زن در هر ساعت طبق تخمین نهاد زنان ملل متحد

مولاوردی با اشاره به گزارش اخیر نهاد زنان ملل متحد گفت: این نهاد یافته‌های مهمی را هر ساله در آستانه روز جهانی منع خشونت منتشر می‌کند. طبق تخمین نهاد زنان ملل متحد تقریبا از هر سه زن یک زن حداقل در زندگی خودش مورد خشونت فیزیکی یا جنسی شریک جنسی یا غیر شریک یا هر دو قرار می‌گیرد.

قتل بیش از پنج زن در هر ساعت یکی از نتایج این تحقیقات است. این در حالی است که در کشورهایی مانند ایران دسترسی به آمار مربوط به خشونت علیه زنان چندان کار ساده‌ای نیست. این داده‌ها نشان می‌دهد که تغییرات آب و هوایی، بهداشت و بحران‌های بشردوستانه به خشونت علیه زنان دامن می‌زند. زن‌کشی، خشونت جنسی، قاچاق انسان، استثمار زنان، خشونت ناشی از فناوری علیه زنان، خشونت علیه زنان در زندگی عمومی و خشونت اقتصادی از مصادیق خشونت در این گزارش قلمداد شده است. این نوع خشونت‌ها زنان را به حاشیه می‌راند و با اشکال نامتناسب و متعددی از تبعیض‌ها مواجه می‌کند.

نکته جالبی که در این گزارش به چشم می‌خورد این است که خشونت علیه زنان حتی دامن‌گیر زنان روزنامه‌نگار و نماینده مجلس هم شده است. این آزارها نه تنها امنیت شخصی آنها را تهدید می‌کند بلکه مانع بزرگی برای برابری جنسیتی و مشارکت دموکراتیک این زنان در جامعه است.

در این زمینه باید گفت کشورهایی که قانون مقابله با خشونت خانگی دارند نسبت به کشورهای که چنین قوانینی ندارند نرخ کمتری از خشونت علیه زنان را تجربه می‌کنند.

ادامه دارد…