نگرش صحیح قاری به قرآن؛ شرط لازم برای انتقال مؤثر مفاهیم

به گزارش خبرنگار ایکنا، اولین مقاله ارائه شده در روز نخست نوزدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن «اصول و روش‌های ابلاغ پیام‌های الهی با بهره‌گیری از هنر قرائت قرآن» نام داشت که محسن مفتاح آن را ارائه داد.

وی در توضیح این مقاله پژوهشی ‌با اشاره به اینکه یک قاری در ارائه یک تلاوت تأثیرگذار باید اصولی را رعایت کند که به واسطه آنها بتواند پیام‌های نهفته در آیات الهی را به درستی به مخاطب منتقل کند، گفت: اصل اول تغییر نگرشی است که باید نسبت به قرآن در نهاد یک قاری قرآن به وجود بیاید و آن را از یک اثری که صرفاً در آن الفاظی به پیامبر(ص) نازل شده است، خارج کند.

وی ادامه داد: در کلام معصوم(ع) و مشخصاً امام رضا(ع) با این امر روبه‌رو هستیم که ایشان نقل به این مضمون فرمود که هر چند در قرآن با الفاظی روبه‌رو هستیم اما با تمسک به این الفاظ باید به حقایق قرآن برسیم. حقیقت قرآن حیات الهی است و حیاتی نیز که قرآن به آن اشاره می‌کند، همین حقیقت است، مواجهه با قرآن و برخورد با الفاظ آن طهارت ظاهری پدید می‌آورد و این امر قاری را به طهارت باطنی سوق می‌دهد.

مفتاح تصریح کرد: همین اندازه که شناخت حاصل شود که قرآن حی است و این شناخت ابتدا در وجود ما به عنوان قاری و سپس در مواجهه با مخاطب به وجود آید، قطعاً اثر تربیتی و رشد از تلاوت قرآن و همچنین استماع آن به مراتب بیشتر خواهد بود. به هر حال می‌توان برای امید به چنین شناختی به دعاهایی که معمولاً در ابتدای تلاوت قرآن خوانده می‌شود، متوسل شد تا این اتفاق بهتر در محضر قرآن رخ دهد، چرا که رویارویی هر یک از ما با قرآن به مثابه رویارویی با نور بصر است و دیده ما با قرائت قرآن منور می‌شود و قرآن شفای صدر و صدور است، چرا که به هر حال هر یک از ما دچار مشکلاتی هستیم و چنین شناختی از قرآن در وجود ما شفای درونی را حاصل خواهد کرد.

این پژوهشگر قرآنی گفت: هم‌‌زدایی از جمله دستاوردهای مواجهه با قرآن است، انس با قرآن به واسطه در معرض قرار گرفتن دائمی با آن موجب می‌شود که انسان از هر هم و غمی فارغ شود؛ از جمله دیگر دستاوردهای دیگر چنین انسی به شکل دائمی آن است که انسان حامل زبانی زیبا می‌شود و لحنی دلنشین پیدا می‌کند؛ چنین فردی با چنین انس و الفتی که با قرآن پیدا می‌کند، همواره ادله و استشهادی که می‌آورد از قرآن کریم است، مضافاً بر اینکه به کار بردن چنین الفاظ و لحنی زیبا از جانب وی موجب زیبارویی و خوش‌خلقی او نیز می‌شود.

محسن مفتاح در بخش دیگری از ارائه خود تأکید کرد: اگر قائل به حی بودن قرآن داشته باشیم، ناظر به بخشی از حدیث ثقلین که اشاره به این عبارت یعنی «لن یفترقا» دارد، لذا باید قائل به این نکته باشیم که میان قرآن و اهل بیت(ع) هیچگاه افتراق و جدایی را نباید شاهد باشیم. این عدم جدایی تنها مربوط به آینده نیست، بلکه این عدم جدایی از ازل آغاز و آنگاه ابدی است. با این تفاصیل در شرایط کنونی اگر کسی تقاضای زیارت امام زمان(عج) را دارد و به ظاهر چنین اتفاقی نمی‌افتد و عمر دنیوی او شاید اجازه این ملاقات را ندهد  اما باید به این نکته توجه داشت که در محضر قرآن بودن همانا با معنای زیارت بقیة‌الله است، چرا که به محضر قرآن شرفیاب نخواهیم شد مگر که قبل از آن اجازه آن را از ولی زمان گرفته باشیم.

این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: با تکیه بر خطبه 176 نهج‌البلاغه در امر تغییر نگرش به قرآن باید به این نکته نیز اشاره کرد که در مواجهه با قرآن تصورات زیادی به ذهن انسان خطور می‌کند، اما مهمترین آنها بحث اندیشه و تفکر در آیات الهی است و لذا به عنوان اصل دوم باید مقدمات معرفتی قرآن را فراهم کرد، چرا که هر اندازه که معرفت قرآن زیاد شود، اثر انس و تلاوت قرآن بسیار بیشتر خواهد شد. شاید یکی از این مقدمات انس با ادبیات عرب باشد، چرا که از امام محمد باقر(ع) روایت است که فرمودند عربی این ظرفیت را دارد که سایر زبان‌ها در آن تبیین شود و در نتیجه اشراف به این زبان موجب می‌شود تا مواجهه ما با قرآن تنها مواجهه‌ای تحت‌اللفظی نباشد. 

مفتاح گفت: ترجمه صریح و اشراف نسبت به ریشه واژگان که البته از جمله دستاوردهای تسلط قاری بر زبان عربی است، موجب می‌شود که درک عمیق‌تری از آنچه که از قرآن تلاوت می‌شود؛ به طور مثال در مورد واژه جنین که ریشه آن «جن» به معنای پوشیده است، اگر قاری نسبت به این ریشه‌ها تسلط پیدا کند، آن زمان است که درک بهتری نسبت به واژگان مشتق از آن همچون جنت و مجنون که اولی به معنی سرسبزی و خرمی پوشیده و دومی به معنای دیوانگی مخفی است، پیدا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه قاری قرآن باید انسی نیز با تفاسیر مشهور قرآن همچون «تفسیر المیزان» داشته باشد و آنها را مرتب مطالعه کند در پایان گفت: با وجود مواجهه ظاهری قاری با قرآن باید به این نکته توجه شود که قاری باید قرآن را به نحوی مطالعه کند که مواجهه او قلبی باشد و وقتی قرآن را به ترتیل می‌خواند، آن زمان است که بنا نقل قول از پیامبر(ص) قرآن را به نحوی بخواند که گویی هم اکنون قرآن نازل شده است؛ به هر حال چنین مواجهه‌ای تأثیرگذار قلب قاری و مستمع قرآن را رقیق و نرم خواهد کرد.

 

 

انتهای پیام