«برادران دروغین» که قاری قرآن باید آنان را بشناسد

 

وی که ریاست بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی را به عهده دارد با اشاره به اینکه ارتباط وحی با مخاطب نیازمند وجود واسطه‌ است گفت: در این راستا دو نوع واسطه داریم؛ یکی از آنها دارای مقام قدسی عصمت هستند و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) را شامل می‌شوند و دیگری با وجود آن که واسط هستند، اما عاری از مقام عصمت هستند، اما در عین حال مقام فضیلت دارند.

 

قراملکی تصریح کرد: بر همین اساس با دو مفهوم ملکه عصمت و ملکه فضیلت روبه‌رو هستیم و آن واسطی که عاری از عصمت است به نام ملکه فضیلت را باید در وجود رابطانی همچون قاریان و حافظان که حاملان کلام وحی هستند، جستجو کرد. البته باید دید این ارتباطی که این واسطه باعث و بانی آن است، چگونه متجلی می‌شود؟ به غیر از وجه ارتباط زبانی، لغوی و مواردی همچون صرف و نحو، وجه دیگر از این ارتباط معرفتی است و هر کسی که بر سر این خوان الهی می‌نشیند به دنبال افزایش معارف و دانسته‌های خود است.

 

وی با اشاره به اینکه شناخت هر وجه غیر خدایی مصداق شرک است و شناخت خدا بدون واسطه‌ای به نام امامت ناشدنی است، گفت: در نازل‌ترین شکل ارتباط با کلام وحی با ارتباط هیجانی و عاطفی روبه‌رو هستیم؛ اینجا به معرفی کتابی به نام «رسن نجات» می‌پردازم و در آن برخی از احوال شهید سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد آمده است. در بخشی از کتاب آمده است که شهید دلارام از شهدای دوران دفاع مقدس پیش از آن که در مسیر ارزشمند گام بگذارد، تنها با شنیدن فرازی از قرآن از لسان شهید هاشمی‌نژاد متحول شده و راه زندگی خود را دگرگون می‌کند.

 

قراملکی افزود: قرآن فرموده که ارتباط با آن به شرط طهارت است، اما باید گفت که طهارت درجاتی دارد و مهارت به معنایی عمیق‌تر آن از شکل ظاهری به طهارت ذهنی می‌رسد، همچنانکه پاکیزگی ذهن از انگاره‌های آلودگی وجود، شرط ارتباط با قرآن و خداست. 

 

این محقق تأکید کرد: طهارت باطنی یعنی طهارت خلقی و روحی و پیراستن و منزه کردن خود از هر نوع کژی و آراستگی و زینت دادن خویش به درجات گوناگونی از نیکی‌ها است. قاری به عنوان واسطی که دارای فضیلت است، در بهره‌مندی از قرآن به مثابه یک مبلغ خدا و از قرآن باید به عنوان راه و رسم صیانت از ذهن خود را به شکل مستمر به کار بندد.

 

وی افزود: ابزار قاری هشت زبان فعال است و علاوه بر زبان گفتاری، زبان بدن، زبان پوشش، زبان کنش، زبان منش، زبان سیره، زبان خلق و بسیاری دیگر از ابزار کاربردی او نیز فعال است. حتی باید پا را از این فراتر گذاشت و صحبت از زبان سکوت کرد! این وقف‌ها و سکوت‌هایی که قاری در حین تلاوت آنها را به کار می‌بندد نیز خود نوعی از زبان است؛ به گونه‌ای که مخاطب در آن وقفه فرصت می‌کند تا کمی به آنچه تاکنون شنیده است، تفکر کند.

 

قراملکی به آفت‌ها و موانع موجود بر سر راه قاری قرآن که موجب می‌شود کلام و گفتار و تلاوت او آن اثرگذاری مورد انتظار را نداشته باشد، اشاره کرد و گفت: کبر و غرور در پی تعریف‌ها و تمجیدها گاه گریبانگیر قاری می‌شود، چنانکه دیگر رسالت خود را فراموش کرده و آنچه برای آن گام در این راه مقدس گذاشته است، فاصله می‌گیرد و آن سوی قضیه نیز مصداق دارد که در صورت برخی نقدها و سرکوب‌شدن‌ها اعتبار و اعتماد خود را از دست داده و چون به خود تلقین می‌کند که دیگر تلاوت او اثری ندارد، لذا در این امر پسرفت خواهد داشت.

 

این استاد دانشگاه به انتشار کتابی با عنوان برادران دروغین اشاره کرد و گفت: این کار یک اثر پژوهشی از سوی آستان قدس رضوی است. بسیاری از واژگان را که به ظاهر یکی هستند در کنار هم قرار و به آنها لقب برادران دروغین می‌دهد، در حالی که از اساس ماهیت آنها با یکدیگر متفاوت است. این برادران دروغین در کمین هر انسان مؤمنی است و باید گفت که قاریان به عنوان مبلغان پیام الهی نیز از آن مستثنی نیستند.

 

قراملکی تأکید کرد: به عنوان یکی از مصادیق این موضوع یعنی برادران دروغین به دو واژه عزت نفس و کبر اشاره می‌کنم که به ظاهر یک ماهیت دارند، اما در باطن دو موضوع کاملاً مقابل هم هستند. این آفت گاه برای مبلغان دین و از جمله قاریان نیز ممکن است، دامن‌گیر شود و به واسطه برخی تقدیر و تجلیل‌ها، قاری در ورطه‌ای از کبر و غرور بیفتد که در توجیه این وضعیت این مطلب را مطرح کند که دارد عزت نفسش را حفظ می‌کند.

 

وی به منبع دیگری در بیان تفصیلی در باب برادران دروغین اشاره کرد و گفت: «مرزهای ناشناخته اخلاق» دیگر منبع در این مورد تألیف حکیم ترمذی است که در آن هم برخی از این برادران دروغین مانند غبطه و حسد، فضیلت و رذیلت و موارد بسیار مطرح شده است.

 

قراملکی در پایان گفت: در هر حال قاری به مثابه یک مبلغ دینی که ارتباط مستقیمی با توده جامعه دارد، باید مراقبت ویژه‌ای از خود کند تا در دام این برادران دروغین نیفتد و بتواند با وحدت‌رویه و عدم تأثیرپذیری از برخی هنجارها و ناهنجاری‌های اجتماعی تنها به رسالت خود پایبند باشد و در جهت تبلیغ دین از راه قابلیت و هنری که دارد، کوشا باشد.

 

 

انتهای پیام