تأثیر توسل و شفاعت در آمرزش بندگان

 

اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.  

 

همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش نود و دوم با عنوان «تأثیر توسل و شفاعت در آمرزش بندگان» را می‌خوانید.

 

تأثیر توسل و شفاعت در آمرزش بندگان

 

واسطه آوردن و وسیله قرار دادن کسی برای برآمدن حاجت و به خصوص، برای آمرزش، اگر در دنیا واقع شود، توسل و چنان چه در آخرت باشد، شفاعت نام دارد. توسل و شفاعت علاوه بر این که اموری عقلی و بدیهی است، در اعتقادات شیعه، دو امر ضروری به شمار می‌رود و مورد تأیید و امضای قرآن و عترت قرار گرفته است.

 

توسل 

 

قرآن کریم در آیاتی، به بیان تأثیر توسل در استجابت دعا و به خصوص در پذیرش توبه می‌پردازد. از جمله می‌فرماید؛ «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّابًا رَحِیماً». در این آیه نقش و تأثیر وساطت رسول اکرم(ص) در پذیرش توبه از سوی خداوند تعالی آشکار شده است. همچنین قرآن کریم می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ»، «ولله الأسماء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بها» از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که فرمودند: «نَحْنُ الْوَسِیلَةُ إِلَى اللَّه» و نیز امام صادق(ع) می‌فرمایند: «نَحْنُ وَ اللَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى». پس، استجابت دعا و پذیرش توبه، نیازمند توسل است و همان طور که انجام سایر امور عالم به سلسله اسباب و علل نیازمند است، خداوند متعال به واسطه توسل به اهل بیت(ع) توبه بندگان را می‌پذیرد.

 

شفاعت

 

آیاتی از قرآن کریم نیز به اثبات شفاعت می‌پردازد. از جمله می‌فرماید: «مَنْ ذَا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بإذنه»، «وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى». شفاعت، از نظر روایات شیعه و سنی نیز امری قطعی است. مثلاً در کتاب «صحیح بخاری» که نزد علمای اهل سنت از اعتبار ویژه‌ای برخوردار است، از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که فرمودند؛ هر پیامبری خواسته‌ای برای امتش دارد و من خواسته خودم را شفاعت برای امتم در روز قیامت قرار دادم. «لِکُلِّ نَبِی دَعْوَةٌ قَد دَعَا بِهَا فَاسْتَجِیبَ فَجَعَلتُ دعوتى شَفَاعَةً لأمتى یوم القیامة».

 

همچنین در کتب روایی شیعه از قول ائمه معصومین(ع) نقل شده است که هیچ کس از اولین و آخرین نیست، جز آنکه در روز قیامت به شفاعت حضرت محمد(ص) نیازمند است، «مَا أَحَدٌ مِنَ الْأَولِینَ وَالْآخِرِینَ إِلَّا وَهُوَ مُحْتَاجٌ إِلَى»، «شَفَاعَةِ مُحَمّد(ص) یوْمَ الْقِیامَةِ». بنابراین از دیدگاه اعتقادی اسلام تردیدی وجود ندارد که پیامبر گرامی(ص) و اهل بیت(ع) در قیامت واسطه آمرزش بندگان می‌شوند، در واقع همان گونه که آن بزرگواران در دنیا واسطه فیض الهی هستند، در قیامت نیز واسطه فیض الهی بوده و رحمت و مغفرت پروردگار متعال به واسطه و وسیله آن ذوات مقدس به بندگان تعلق می‌گیرد و به این طریق وارد بهشت می‌گردند. البته باید توجه شود که شفاعت، اولاً وابسته به اذن خداوند سبحان است. یعنی بدون اذن پروردگار و خارج از اراده آن ذات یکتا، هیچ نعمت و رحمتی به کسی تعلق نمی‌گیرد؛ هیچ دعایی مستجاب نمی‌شود، هیچ تو بهای پذیرفته نمی‌گردد و احدی به بهشت راه نمی‌یابد.

 

ثانیاً، شفاعت، نیاز به زمینه‌سازی دارد و تحقق آن، لیاقت می‌خواهد پس کسانی که به جهنم می‌روند، استعداد و شایستگی بهره‌مندی از شفاعت را ندارند، کسی که هنگام بارش باران به زیر سقف می‌رود، نمی‌تواند از قطرات رحمت الهی بهره گیرد. در چنین وضعیتی، کوتاهی از باران نیست؛ زیرا بدون تبعیض برای همه می‌بارد، بلکه تقصیر از کسی است که نمی‌تواند از برکات باران استفاده کند، در شفاعت نیز پارتی‌بازی و تبعیض وجود ندارد و هرکس لیاقت داشته باشد، از آن نعمت بزرگ الهی بهره‌مند می‌گردد. ‌

 

قرآن شریف می‌فرماید: «ما لِلظَّالِمینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفیع یطاعُ». در واقع، لازمه تحقق شفاعت، وجود تناسب بین شفیع و مشمول شفاعت است و شفاعت بدون تناسب ممکن نیست، از این رو افرادی که در دنیا از دستورات روح‌بخش قرآن و عترت تبعیت نمی‌کنند، در قیامت هم از شفاعت محروم خواهند بود. در موضوع شفاعت می‌توان گفت انسان باید به وظیفه خویش عمل کند، یعنی به انجام واجبات و ترک محرمات بپردازد و اگر گناهی مرتکب شد، فوراً توبه نماید و اجازه ندهد آن گناه تکرار شود و به صورت عادت درآید.

 

وقتی چنین کرد، آنگاه می‌تواند نسبت به شفاعت امیدوار باشد و شفاعت را آخرین امید خود قرار دهد؛ زیرا هیچ کس نمی‌تواند مطمئن باشد که حتماً مورد شفاعت قرار می‌گیرد و نیز کسی اطمینان ندارد که الزاماً خداوند متعال، شفاعت را می‌پذیرد بر این اساس، شفاعت، عامل «تجری» نیست و جرأت گناه کردن به انسان نمی‌دهد. به بیان دیگر، معنای شفاعت این نیست که بندگان در قیامت با فریب، پارتی، رشوه و زور، بهشتی یا جهنمی می‌شوند یا ظالمی از آتش نجات می‌یابد یا کسی به جای دیگری عذاب می‌گردد.

انتهای پیام