نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیبه گزارش خبرنگار گروه جامعه ایرنا، علیرضا کاظمی روز یکشنبه در نخستین همایش ملی «حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت» اظهار داشت: حکمرانی به معنای اجرای اسناد بالادستی، یکی از چالش‌های نظام تعلیم و تربیت است که از این موضوع ناراضی هستیم همچنین اگر جوهره حکمرانی خوب را رضایتمندی ذی‌نفعان یا به عبارت دیگر پاسخگویی در قبال کارهای انجام شده بدانیم، در فضای تعلیم و تربیت با خانواده‌ها در ارتباط هستیم که از محصول ما در بسیاری از مواقع ناراضی هستند.
وی ادامه داد: اگر قرار باشد که در نظام تعلیم و تربیت حکمرانی خوب رقم خورد، باید همه ذی نفعان در اجرا کمک کنند که در اینجا باید بگویم نظام تعلیم و تربیت یکه و تنهاست.
کاظمی تصریح کرد: هرچند که در حوزه دستاوردها موفقیت‌های علمی و تربیتی بسیاری داریم اما آمادگی عمومی دانش آموزان برای برخورداری از یک زندگی مطلوب مورد نظر ما در جامعه وجود ندارد.
سند تحول بنیادین به درستی اجرا نمی‌شود
وی خاطرنشان کرد: در نظام تعلیم و تربیت یک سند متعالی و همه جانبه به نام سند تحول بنیادین داریم که به درستی اجرا نمی‌شود؛ یعنی از نظر قانون مشکل نداریم اما یکی از دلایل موفق نشدن از هم گسیختگی نظام تعلیم و تربیت است.
وزیر آموزش و پرورش افزود: هماهنگی میان نظام تربیت و خانواده، دوره پیش از دبستان، مدرسه و پس از آن دانشگاه وجود ندارد و هرکدام راه خود را می‌روند؛ بنابراین رفت و آمدهای علمی و نظری به نظام تعلیم و تربیت وجود ندارد.
برای بسیاری از قوانین آموزش و پرورش اعتباری در نظر گرفته نشده است
کاظمی با بیان اینکه امروز با شکاف‌های عمیق از جمله در حوزه فناوری در نظام تعلیم و تربیت مواجه هستیم، گفت: نکته دیگر این است که وقتی یک قانون و سند را وضع می‌کنیم باید الزامات قانون دیده شود و زمانی که الزامات اجرایی سند و قانون در نظر گرفته نمی‌شود، حکمرانی هم با نوشته‌ها و قانون‌ها محقق نمی‌شود و برای بسیاری از قانون‌های نوشته شده آموزش و پرورش اعتباری در نظر گرفته نشده است.
وزیر آموزش و پرورش افزود: یکی از مهمترین راهبردهای سند تقسیم کار ملی است که تاکنون محقق نشده است و دچار کوچک‌انگاری شده‌ایم که ما را به مقصد نمی‌رساند.
کاظمی افزود: اگر اساسی‌ترین مسئله کشور تعلیم و تربیت باشد، گاهی نه تنها همپوشانی اتفاق نمی‌افتد بلکه مداخلات هم ایجاد می‌شود و برای حکمرانی خوب باید همه مولفه‌ها در کنار هم قرار گیرد زیرا بی‌ثباتی مدیریتی یکی از معضلات آموزش و پرورش است.
کاظمی افزود: اینکه چه محتوایی را در چه زمانی با کدام معلم و چه شرح وظایفی داشته باشیم، برنامه درسی تعیین می‌کند اما برای پرکردن خلا برنامه درسی، منابع مالی و انسانی را در نظر گرفته‌ایم و ریل تحول در برنامه درسی است.
وی خاطرنشان کرد: ساختار نظام تعلیم و تربیت از ابتدا تا انتها باید پیوسته شود و این اقدام باید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گیرد.
وزیر آموزش و پرورش با تاکید براینکه تمرکز آموزش و پرورش بر دانشگاه فرهنگیان است، گفت: مهمترین مولفه در تعلیم و تربیت معلم است و ریل باید برای او درست باشد و تقویت دانشگاه فرهنگیان می‌تواند ما را موفق کند.
وی به تنوع و تکثر مدارس اشاره کرد و افزود: در زیست تعلیم و تربیت کشور امروز دچار تکثر و تنوعی هستیم که یکدیگر را قبول ندارند؛ در واقع انواع و اقسام مدارس ایجاد شده که موجب تضعیف مدارس دولتی شده است.
وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: موسساتی که در عرصه‌های مختلف ایجاد شده، برنامه درسی جداگانه دارند و آموزش و پرورش را هم قبول ندارند، که باید این موارد بررسی شوند.
نقطه آغاز تعلیم و تربیت معلم است
رجبعلی برزویی رئیس دانشگاه فرهنگیان در این همایش ملی گفت: تعلیم و تربیت وظیفه ماست و نقطه آغاز تعلیم و تربیت از معلم آغاز می‌شود.
وی با اشاره به چهلمین سالگرد تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزود: چهار مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در یک سال گذشته به دانشگاه فرهنگیان مرتبط است و این موضوع نشان از نگاه ویژه شورای عالی به دانشگاه فرهنگیان دارد.
آموزش و پرورش مهمترین موضوع حال و آینده کشور
رضامراد صحرایی وزیر سابق آموزش و پرورش و معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی بنیاد مستضعفان نیز در این همایش گفت: مدیریت و حکمرانی در ساحت تعلیم و تربیت با یکدیگر متفاوت هستند؛ حکمرانی یعنی ساحتی که می‌گوید چه کاری باید انجام شود و مدیریت ساحت چگونگی انجام کار است و پیمودن مسیر از حکمرانی به مدیریت اقدامی کاملا عقلانی است و برگزاری چنین همایشی به دنبال ایجاد رابطه بین این دو ساحت است.
صحرایی اضافه کرد: مسئله آموزش و پرورش به عنوان مهمترین موضوع حال و آینده کشور باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: امروز نظام تعلیم و تربیت جهانی بر سه پایه دسترسی برابر، الکترونیکی شدن و عدالت قرار دارد و عدالت آموزشی وظیفه دولت و مجلس است و که البته برخی آن را فقط وظیفه آموزش و پرورش می‌دانند.
وزیر سابق آموزش و پرورش گفت: ۲۶۰ مقاله به نخستین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت ارسال شده است که از این تعداد، بیش از ۱۸۰ مقاله پذیرفته و ۲۱ مقاله نیز در این همایش ارائه خواهد شد.
صحرایی با تاکید بر حل چالش‌های نظام تعلیم و تربیت افزود: اگر نظام تعلیم و تربیت را به گونه‌ای طراحی کنیم که ذینفع آن از این طراحی سودی نبرد با چالش مواجه خواهیم شد.
وی افزود: نباید در طراحی، نقطه‌ای را در نظر بگیریم که دست یافتنی نباشد و توان رسیدن به آن را نداشته باشیم. همه امروز به حمایت از آموزش و پرورش مکلف شده‌اند و باز کردن هرگونه دکان دیگری در برابر آموزش و پرورش فقط یک مسکن موقتی است.
مدارس باید از ابزارهای فناوری فراتر روند
محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این همایش گفت: مدارس به عنوان نهادی رشددهنده، باید از سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، ساختارها، ابزارهای فناوری و نظام‌های قوانین فراتر روند.
طهرانچی با بیان اینکه دنیا پس از انقلاب صنعتی، مسیر شتابانی را در تمدن غرب طی کرده است، اظهار کرد: ما در فضای مجرد زندگی نمی‌کنیم و با عصری مواجه ایم که انسان ماشین و فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی و کامپیوتر کوانتومی به‌عنوان نمادهای اصلی آن مطرح هستند.
وی افزود: در این عصر، انسان برای نخستین بار به مرکز انقلاب صنعتی برده شده و مفاهیمی مانند توسعه پایدار و تاب‌آوری به‌عنوان ارکان اصلی آن شناخته می‌شوند.
رئیس دانشگاه آزاد ادامه داد: جهان امروز، نسلی را تجربه کرده است که با عنوان نسل زد شناخته می‌شود، نسلی که با عصر جهان شبکه‌ای هم‌زیستی داشته است اما اکنون در حال ورود به عصری هستیم که آن را عصر انسان ماشین می‌نامند. این تحولات تاثیرات عمیقی بر نظام تعلیم و تربیت داشته و خواهند داشت.
طهرانچی یادآورشد: اکنون با نسلی مواجه ایم که یادگیری را تنها از طریق ماشین‌ها دنبال می‌کنند و به سمت توقف در تفکر مستقل پیش می‌روند.
وی با بیان اینکه نظام تعلیم و تربیت باید برای مقابله با این چالش، پاسخ‌های موثری ارائه دهد، گفت: این پاسخ جز از طریق حکمرانی موثر در این حوزه ممکن نیست.
طهرانچی گفت: از سال ۱۳۹۱، دانشگاه فرهنگیان آغاز به کار کرد اما منطق آن متفاوت از گذشته بود. این دانشگاه باید به‌عنوان مرکزی برای تربیت معلمان متعهد و توانمند عمل کند. تحول در نظام تعلیم و تربیت، بدون تربیت معلمان شایسته، ممکن نخواهد بود.
وی با بیان اینکه بعد از تأسیس دارالمعلمین، گرایش‌هایی نظیر طب، ادبیات، علوم معقول و علوم فنی در آن مطرح بود، افزود: اما بحث معلمی به‌صورت جدی در مرکز توجه نبود. رشته علوم تربیتی در دارالمعلمین تأسیس شد اما اهداف آن به تربیت نیروی کارشناس ماهر معطوف بود.
رئیس دانشگاه آزاد درباره سه رویکرد در نظام آموزش عالی ایران توضیح داد: یک رویکرد تربیت نیروی کارشناس ماهر است، این رویکرد بر تأمین نیروی انسانی متخصص برای کار در صنایع و حوزه‌های عملیاتی تمرکز دارد.
طهرانچی خاطر نشان کرد: مسیر این تفکر از دانشسرای عالی آغاز شد و به دانشگاه فرهنگیان رسید. رویکرد دوم تربیت نیروی دانشگر است، این رویکرد در نظام آموزش عالی کشور و به‌ویژه در دانشگاه‌ها پیاده می‌شود و هدف آن تربیت افراد برای پژوهش‌های علمی و تولید دانش جدید است.
وی ادامه داد: رویکرد سوم تربیت نیروی حرفه‌ای است. این مدل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرا می‌شود و با ارائه آموزش‌های عملی، کاربینی، کارآموزی و کارورزی، نیروهایی با توانایی‌های حرفه‌ای تربیت می‌کند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه برای تبدیل مدارس به نهادهای رشددهنده، باید از سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، ساختارها، ابزارهای فناوری و نظام‌های قوانین فراتر رون ، گفت: به تدوین نظریه‌های جامع حکمرانی در آموزش و پرورش بپردازیم. ارتباط مؤثر بین دانشگاه و مدرسه یکی از ارکان اصلی این حکمرانی است.
طهرانچی ادامه داد: دانشگاه‌ها باید به نیازهای مدارس توجه کنند و دانش تولیدشده در دانشگاه‌ها باید به دانش‌آموزان منتقل شود. این انتقال دانش باید از طریق مدیریت دانش، تحقیق و تألیف صورت گیرد.
وی عنوان کرد: امروزه سازمان دانشگاه و سازمان مدرسه کاملاً جدا عمل می‌کنند. این جدایی باعث می‌شود که نظام تعلیم و تربیت نتواند به‌طور یکپارچه عمل کند. برای ایجاد حکمرانی مطلوب، باید این دو نهاد را به‌گونه‌ای طراحی و مدیریت کنیم که به‌عنوان اجزای پیوسته یک نظام عمل کنند.
لزوم بازنگری برنامه درسی
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: برنامه درسی باید حتماً مورد بازنگری قرار گیرد و بر اساس نیازهای جدید و تحولات جامعه طراحی شود.
وی اظهار داشت: در سال گذشته بیش از یک میلیون معتکف داشتیم که از این میان حدود ۶۰ درصد آنها دانش‌آموزان بودند. در اربعین هم تقریباً به همین شکل بود؛ بنابراین باید ظرفیت‌های مثبت و اثرگذار آموزش و پرورش را مد نظر داشته باشیم.
خسروپناه با بیان اینکه مدیران مدارس کارهای بزرگی انجام داده‌اند، گفت: این اقدامات باید مستندسازی و تجربه‌نگاری شوند تا بتوانیم این تجربیات را به مدیران دیگر منتقل کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بی‌شک نظام تعلیم و تربیت تا وضع مطلوبی که مد نظر است، هنوز فاصله دارد؛ ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از دو جلسه بحث درباره اولویت‌ها، در دولت چهاردهم با حضور رئیس‌جمهور در حوزه آموزش و پرورش چهار اولویت را بعد از تحقیقات پیمایشی و طرح در شورا، مطرح کرد.
خسروپناه یادآور شد: در جلسات برگزار شده عدالت آموزشی، کیفیت بخشی به نیروهای انسانی، تحول آموزش و پرورش ناظر به فناوری‌های پیشرفته و تحول امور پرورشی اولویت‌هایی بود که باید مورد بررسی قرار گیرد.
وی ادامه داد: ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی با کمک شورای عالی آموزش و پرورش همراه با یکدیگر در این زمینه تحقیقات پیمایشی انجام می‌دهند. مدل حکمرانی و سیاست‌گذاری هرمی نیست که عده‌ای در شورا بنشینند و قانون تصویب کنند و به وزیر آموزش و پرورش بگویند که باید اجرا کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: شورای عالی آموزش و پرورش باید تدبیر کند زیرا راهکارها و راه‌حل‌ها را از بدنه آموزش و پرورش می‌گیریم و این راه‌حل‌ها از وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی آموزش و پرورش جمع‌آوری می‌شود، سپس در ستاد جمع‌بندی شده و در صحن شورا ارائه می‌شود.
وی افزود: اکنون در تمام استان‌ها مجموعه «فتا» را راه‌اندازی کرده‌اند که فعالان تعلیم و تربیت استانی در همه استان‌ها در این نشست‌ها مشارکت جدی دارند. به نظر ما و صاحب‌نظران، این چهار اولویت کشف و پذیرفته شده‌اند و در دستور کار قرار خواهند گرفت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در این زمینه راهکار اول، تدوین الگوی تعلیم و تربیت و تکریم معلم و مربی است. معمولاً از عبارت «تربیت معلم» استفاده می‌شود اما باید به تفاوت‌های بین معلم و مربی توجه کنیم و در نظر داشته باشیم که تعلیم، تربیت و تکریم معلم و مربی باید همزمان مورد توجه قرار گیرد. به نظر من این الگو تقریبا مدون است، ولی باید به سمت اجرا پیش برویم.
خسروپناه یادآور شد: دومین راهکار، تدوین الگوی تربیت و پرورش مربیان و معلمان است که این هم در حال حاضر در دستور کار قرار دارد ولی نحوه اجرای آن هنوز مشخص نشده است.
مهارت‌ورزی تنها در هنرستان‌ها مشاهده نشود
وی با بیان اینکه سومین راهکار، تدوین الگوی مهارت‌ورزی دانش‌آموزان است، گفت: باید مهارت‌ورزی را تنها در هنرستان‌ها مشاهده نکنیم؛ در واقع، هنرستان‌ها باید به عنوان یک الگوی تکمیلی در کنار مدارس عمومی مطرح شوند و با کمک خیرین، تعدادی هنرستان در کشور راه‌اندازی شده و در این زمینه فعالیت‌های خوبی انجام گرفته است همچنین از خیرین خواسته‌ایم که علاوه بر راه‌اندازی دبیرستان‌ها و مدارس، هنرستان‌ها را نیز راه‌اندازی کنند تا مهارت‌ورزی به صورت گسترده‌تر شکل گیرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در مدارس عمومی نیز باید کارگاه‌هایی برای مهارت‌ورزی فراهم شود تا دانش‌آموزان بتوانند مهارت‌های مختلف را آموزش ببینند.
وی با تاکید بر توزیع عادلانه امکانات و منابع انسانی، افزود: واقعاً سوال این است که امکانات موجود در مدارس سمپاد یا مدارس تیزهوشان که خودشان نیز از نظر امکانات کافی نیستند، آیا در سایر مدارس کشور به ویژه در شهرستان‌ها و روستاها نیز فراهم است یا نه، باید اندیشیده شود که چگونه می‌توانیم این امکانات را در مدارس دیگر تامین کنیم که این موضوع نیاز به توزیع عادلانه منابع دارد.
محسن حاجی‌میرزایی وزیر اسبق آموزش و پرورش اظهار داشت: نسبت نظام حکمرانی با مسائل یک جامعه درجه بلوغ جامعه را مشخص می‌کند. وحدت نظری و تجربه این‌گونه است که آموزش و پرورش بنیادی‌ترین مسئله یک‌جامعه محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه نظام تعلیم و تربیت نقطه آغازین توسعه یک جامعه است، افزود: چگونگی نگاه هر جامعه به آموزش و پرورش مسئله مهمی است که باید بر آن اهتمام داشته باشیم.
حاجی‌میرزایی یادآور شد: آن چیزی که ممکن است دولت‌ها برای آن جلسه فوق‌العاده تشکیل دهند، بررسی وضعیت آموزش و پرورش نبوده است چراکه موضوع تعلیم و تربیت از فرآیندهای تدریجی است و آرام آرام جامعه را متاثر می‌کند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش اضافه کرد: یکی از بزرگترین فرصت‌سوزی‌ها در جامعه در حوزه تعلیم و تربیت بوده است که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود.
حاجی‌میرزایی با بیان اینکه یکی از اولویت‌های رئیس‌جمهور تعلیم و تربیت است، گفت: امروز نقطه عزیمت آموزش و پرورش برنامه درسی است و نظام و تعلیم تربیت باید در سطح نظر و عمل توسعه پیدا کند. برنامه درسی روشن می‌کند که دانش‌آموزان به چه شایستگی‌هایی رسیده و بنابراین مهمترین موضوع آموزش و پرورش است.
وی ادامه داد: اکنون ۹۷ درصد از منابع آموزش و پرورش هیچ تاثیری در چرخه نظام تعلیم و تربیت و عدالت آموزشی ندارد و حقوق معلم از خزانه به صورت مستقیم به حساب معلم واریز می‌شود.
وزیر اسبق آموزش و پرورش ادامه داد: ماموریت بزرگی در برابر نظام حکمرانی قرار دارد و باید دین ماموریت را ابتدا از آموزش و پرورش آغاز کنیم.
منبع
