چرا باید شاکر نعمت‌های نداده باشیم

طی سالیان اخیر با گسترش فضای مجازی شاهد گسترش مطالبی با عنوان شکرگزاری با جملات مثبت و کوتاه، کائنات و قانون جذب به چشم می‌خورد. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا این شکرگزاری همان شکرگزاری توصیه شده در دین اسلام است؟ در همین راستا ایکنا در قزوین گفت‌وگویی با پرویز آزادی، دکترای علوم قرآن و حدیث، عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم:

ایکنا: شکرگزاری افراد غربی بر چه اساسی است؟

انسان مدرنیته در غرب در تلاش است برای خود بهشت زمینی ایجاد کند تا به همه اهداف و آرزوهای خود برسد که این امر در مقاطعی موجب ایجاد سرخوردگی در انسان شده است؛ با وجود اینکه انسان خود را محورعالم می‌داند شکرگزاری مرسوم شده در فضای مجازی را راهکاری برای رهایی از سرخوردگی می‌داند چون با تکنولوژی نتواسته به آرامش دست پیدا کند.

بشر خود را محور عالم تصور کرده و گمان می‌کند همه‌کاره عالم است، طی سالیان اخیر انسان‌ها تلاش می‌کنند در فضای مجازی به آمال و آرزوهای خود برسند و با توجه به اینکه این اتفاق در فضای واقعی اتفاق نمی‌افتد و همین امر موجب سرخوردگی در انسان شده است. شکرگزاری رواج یافته در بین غربی‌ها هیچ ارتباطی به شاکر بودن انسان ندارد؛ کارکردی که شکرگزاری مرسوم شده در غرب دارد صرفاً برای آرام کردن بشر سرخورده است چون با تکنولوژی ساخته دست بشر نتوانسته به خوشبختی و آرامش دست یابد و با محدودیت‌های زیادی مواجه است.

انسان وقتی به خداوند اعتقاد نداشته باشد و همه چیز را به کائنات ارتباط دهد مشکلش حل نخواهد شد اما اگر نسبت به وضعیت موجود در زندگی راضی باشد از زندگی لذت بیشتری خواهد برد و سرخوردگی را فراموش خواهد کرد.

ایکنا: در دین اسلام شکرگزاری چه جایگاهی دارد؟

موضوع شُکر در دین موضوعی مهم است و خداوند در قرآن کریم خود را شاکر علیم می‌داند و هم بندگان بزرگ خود را با صفت شکرگزار بودن وصف می‌کند خداوند متعال در آیه ۷ سوره ابراهیم می‌فرماید «وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّکمۡ لَئِن شَکرۡتُمۡ لَأَزِیدَنَّکمۡۖ وَلَئِن کفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدࣱ؛ و (باز به خاطر آرید) وقتی که خدا اعلام فرمود که شما بندگان اگر شکر نعمت به جای آرید بر نعمت شما می‌افزایم و اگر کفران کنید عذاب من بسیار سخت است». شکرگزاری باعث بزرگ شدن انسان می‌شود و با تغییر دیدگاه به او وسعت نظر می‌دهد تا نسبت به آنچه که خداوند مقدر کرده است رضایت ایجاد کند.

گاهی محدودیت‌های موجود در انسان باعث می‌شود او با دعا به خواسته‌های خود نرسد پس انسان باید از همه مقدرات راضی باشد؛ البته این نکته نافی تلاش انسان نیست و باید همواره تلاش و نتیجه را به خداوند متعال واگذار کند چون روزی، اجل، سلامتی و همه وجود انسان دست خداوند متعال است و اوست که انسان را مدیریت می‌کند.

انسان در هر وضعیتی باید شاکر خداوند باشد، شکرگزاری جزیره‌ای جداگانه نیست و با صبر، ایمان و توکل ارتباط مستقیم دارد؛ کسی که صبور باشد می‌تواند شکرگزاری کند، کسی که ایمان دارد شکرگزار است؛ کسی که در زندگی به خداوند توکل می‌کند شاکر است. خداوند تمام شکر را برای خود می‌داند و همه تشکرها از آن خداوند است؛ قرآن کریم با سوره حمد آغاز می‌شود پس قرآن کریم با شکرگزاری شروع می‌شود.

در مسیحیت و یهودیت دعاهای خاصی برای شکرگزاری وجود دارد. ادیان هندو ازجمله ادیان پیشتاز در عرصه شکرگزاری هستند که با تئوری‌های ایجاد کرده توانستند پیروان خود را قانع کنند تا همیشه شاکر و راضی باشند.

ایکنا: چند نوع شکرگزاری وجود دارد؟

شکر به دو دسته زبانی و عملی تقسیم می‌شود، یکبار با زبان آیات و روایت و ادعیه یا زبان خودمان از خداوند تشکر می‌کنیم، با زبان عمل نیز می‌توانیم شاکر بودن خود را نشان دهیم؛ در روش عملی می‌توان از نعمت‌ها بهترین استفاده را داشت و قدردان تمام نعمت‌های داده و نداده خداوند باشیم چه بسا ممکن بود خداوند نعمتی را به ما بدهد و به‌خاطر عدم استفاده صحیح از مسیر راست منحرف شویم. خداوند به‌دلیل خیر و صلاح انسان ممکن است نعمت‌هایی را به انسان عطا نکند پس باید نسبت به آن‌ها هم شاکر باشیم.

در شکر عملی انسان باید نسبت به تمام پدیده‌های موجود در اطرافش دقت کند و نسبت به انسان‌ها، اشیا و حتی خانواده‌اش شاکر باشد، انسان باید برای تمام افراد خوب و بدی که در اطراف او هستند شاکر باشد چون انسان‌های خوب و بد اطراف ما همگی برای رشد ما لازم است؛ ما باید انسان‌های خوب را ببینیم و از خوب بودن آن‌ها شاکر باشیم، همچنین باید انسان‌های بد را ببینیم و از اینکه بدی‌ها را دیده و با آن‌ها آشنا می‌شویم نیز شاکر خداوند باشیم.

اگر انسان نگاه جامعی داشته باشد که تمام انسان‌ها و امکانات برای ابتلای انسان است شاکر خواهد بود. انسان باید بداند موقعیت‌ها و امکانات برای رشدش لازم است که این لطف خداوند متعال است.

خداوند در آیه ۷ سوره ابراهیم می‌فرماید «ۡ لَئِن شَکرۡتُمۡ لَأَزِیدَنَّکمۡ» خداوند در این آیه می‌فرماید خودتان را زیاد می‌کنم و نمی‌گوید اموال و فرزندانتان را زیاد می‌کنم. در اینجا می‌گوید اگر شاکر باشید شما را بزرگ می‌کنم، اگر انسان بزرگ شود و ظرفیتش افزایش یابد قطعاً نعمت‌های انسان افزایش می‌یابد چون شکرگزاری با نعمت‌ها رابطه مستقیم دارد. وقتی ظرفیت افزایش یابد نعمت افزایش می‌یابد چون می‌داند که به‌دلیل افزایش ظرفیت، طغیان و علیه خداوند شورش نخواهد کرد، پس شکرگزاری مؤلفه مهمی است و در مسیری که خداوند برای انسان مقدر کرده باعث رشد او خواهد شد.

ایکنا: اهل بیت (ع) در خصوص شکرگزاری چه توصیه‌ای دارند؟

اهل بیت(ع) به عنوان ثقل اصغر در کنار قرآن کریم نمونه عینیت یافته قرآن کریم هستند؛ در سیره ائمه اطهار(ع) حضرات نسبت به شرایطی که قرار داشتند همواره شاکر بودند؛ گله‌گذاری‌هایی از ائمه (ع) می‌بینیم که ناشکری نیست بلکه از مردم گله دارند که قدر امام عصر خود را ندانسته و از آن‌ها بهره لازم را نبردند. در حقیقت ائمه اطهار(ع) از شاکر نبودن بندگان به خداوند گله داشتند. ارتباط ائمه اطهار (ع) با خداوند شکرگزاری مطلق است چون مصداق انسان‌های شاکر هستند.

همیشه نباید انتظار داشته باشیم وقتی شکرگزار هستیم شاهد وفور نعمت باشیم. بر اساس آیه ۱۵۵ و ۱۵۶ سوره بقره خداوند می‌فرماید «وَلَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَیءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ، الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ؛ و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم و صابران را بشارت و مژده بده. آنان که چون به حادثه سخت و ناگواری دچار شوند (صبوری پیش گرفته و) گویند: ما به فرمان خدا آمده‌ایم و به سوی او رجوع خواهیم کرد».

ایکنا: شکرگزاری چه اثرات مثبتی دارد؟

ممکن است شکرگزاری نعمتی را از انسان سلب کند چون ظرفیت انسان با شکرگزاری افزایش می‌یابد لذا نباید توقع طلبکارانه و بده بستانی در ما ایجاد شود؛ چه بسا ممکن است بزرگ شدن انسان موجب اعطا و یا گرفتن نعمت شود در حقیقت خداوند بهتر می‌داند که چه کسی را چگونه بزرگ کند.

هر دوره از زندگی انسان به نسبت رشد انسان متفاوت است، انسان همواره باید خود را مطالعه کند و به کارها و کوتاهی‌های خود فکر کند تا نسبت به شرایط فعلی، زندگی خود را درک کند. شکرگزاری با نعمت ارتباط دارد و این به ابتلائاتی که خداوند برای انسان در نظر گرفته بستگی دارد.

انتهای پیام