نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
به گزارش ایکنا از قزوین، الهه بهرامی، کارشناسی ارشد روان‌شناسی و فعال قرآنی در یادداشتی به چالش‌های دوره نوجوانی پرداخته است که مشروح این نوشتار را در ادامه می‌خوانیم:
در نوشتار قبلی به این بحث پرداخته شد که لزوم داشتن علم و آگاهی خانواده‌ها از این دوران برای بسترسازی رشد که وظیفه اصلی خانواده‌ها در همراهی مسیر پرپیچ و خم دوران نوجوانی است؛ بسیار حیاتی هست. در این نوشتار قصد داریم در حیطه اقتضائات دوران نوجوانی به بحث شایع پنهان‌کاری نوجوانان بپردازیم.
بیشتر بخوانید:
نوجوانان به روش‌های مختلفی پنهان‌کاری می‌کنند. این رفتارها معمولاً با هدف حفظ حریم شخصی، دوری از قضاوت یا کنترل و یا مدیریت استقلال صورت می‌گیرد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین شیوه‌های پنهان‌کاری نوجوانان اشاره می‌شود:
۱. ارائه اطلاعات ناقص یا تغییر مسیر گفت‌وگو
نوجوان ممکن است اطلاعاتی را که والدین درخواست کرده‌اند، به‌طور ناقص یا غیرشفاف ارائه دهد.
• مثال: وقتی والدین می‌پرسند، «کجا بودی؟» ممکن است جواب دهند، «بیرون با دوستانم» بدون اینکه جزئیات بیشتری بدهند.
• یا ممکن است سریع موضوع گفت‌وگو را به مسئله‌ای دیگر تغییر دهند.
۲. رفتارهای انزواطلبانه
• نوجوانان ممکن است بیشتر وقت خود را در اتاق خود بگذرانند و از شرکت در فعالیت‌های خانوادگی خودداری کنند.
• قفل کردن در اتاق یا کیف، نشانه‌ای از تمایل به حفظ حریم شخصی است.
برای مثال:
سارا، دختر ۱۵ ساله‌ای که قبلاً با خانواده و دوستانش رابطه نزدیک و صمیمی داشت، به‌تازگی بیشتر وقت خود را در اتاقش می‌گذراند. او معمولاً در فعالیت‌های خانوادگی، مانند صرف شام دور میز یا تماشای فیلم، شرکت نمی‌کند و ترجیح می‌دهد تنها بماند. اگر کسی وارد اتاقش شود، واکنش او اغلب کوتاه و تند است، مثلاً می‌گوید: «لطفاً در بزنید!» یا «الان نمی‌خوام حرف بزنم.»
۳. بهانه‌تراشی و دروغ‌گویی
برخی نوجوانان ممکن است برای پوشاندن حقیقت، از دروغ‌های کوچک یا بهانه‌تراشی استفاده کنند.
برای روشن شدن موضوع؛ مثال زیر می‌تواند کمک کننده باشد:
رامین، یک پسر ۱۶ ساله، شب قبل به دوستانش قول داده که با آنها به سینما برود، اما والدینش میخواهند او آن شب در خانه بماند و برای امتحان ریاضی آماده شود. وقتی مادرش از او می‌پرسد که برنامه‌اش برای فردا چیست، علی می‌گوید: «من فردا بعدازظهر کلاس اضافه دارم و احتمالاً تا شب طول می‌کشه.»
مادرش با شنیدن این حرف، از او می‌خواهد که برنامه‌اش را مدیریت کند و درسش را جدی بگیرد. اما رامین، به‌جای گفتن حقیقت، این بهانه را ساخته تا بتواند به سینما برود، بدون اینکه والدینش متوجه شوند.
۴. استفاده از زبان بدن برای مخفی‌کاری
• اجتناب از تماس چشمی یا رفتارهای اضطرابی می‌تواند نشانه‌ای از پنهان‌کاری باشد.
• به‌عنوان مثال، وقتی از آنها سؤالی پرسیده می‌شود، ممکن است ناگهان مشغول تلفن همراه شوند یا مسیر نگاهشان را تغییر دهند.
برای درک بیشتر و واضح‌تر این مدل از پنهان‌کاری نشانه‌هایی را که والدین یکی از مراجعین به بنده می‌گفتند را بررسی می‌کنیم:
مادر و پدر بهار، دختری ۱۴ ساله، به بنده مراجعه کردند و با نگرانی توضیح دادند که رفتارهای او در چند ماه اخیر تغییر کرده است. مادر شروع به صحبت کرد:
مادر بهار: «چند وقتیه که حس می‌کنیم بهار چیزی رو از ما مخفی می‌کنه. مثلاً وقتی با تلفنش مشغوله و ما به اتاقش می‌ریم، سریع گوشی رو قفل می‌کنه یا صفحه‌اش رو می‌چرخونه. اگر هم بپرسیم، می‌گه «چیز خاصی نیست»، ولی زبان بدنش کاملاً نشون می‌ده که داره چیزی رو قایم می‌کنه. ما واقعاً نمی‌فهمیم چی باعث این رفتارش شده.»
پدربهار: «یه بار دیدم که بهار تو آشپزخونه با تلفنش چت می‌کرد. وقتی وارد شدم، سریع تلفن رو گذاشت توی جیبش و مشغول خوردن یه سیب شد، انگار که از اول هم کاری نمی‌کرده. گاهی وقت‌ها وقتی ازش سؤال می‌پرسم، حتی به چشمام نگاه نمی‌کنه. به دیوار یا زمین خیره می‌شه و جوابای کوتاه می‌ده. مثل اینکه نمی‌خواد حرف بزنه یا راستشو بگه.»
مشاور:
«آیا تغییرات دیگه‌ای هم در رفتار بهار مشاهده کردید؟ مثلاً در فعالیت‌های روزمره یا روابطش با دوستان و خانواده؟»
مادربهار: «بله، کمتر از قبل درباره روزش صحبت می‌کنه و معمولاً وقتی تو جمع خانوادگی هستیم، تو خودش فرو می‌ره یا به بهانه خستگی زودتر به اتاقش می‌ره. قبلاً خیلی راحت درباره دوستاش حرف می‌زد، ولی الان انگار نمی‌خواد ما چیزی بدونیم.»
پدربهار: «به نظر می‌رسه داره سعی می‌کنه بیشتر تنها باشه، و ما نگرانیم که شاید چیزی از ما مخفی می‌کنه که ممکنه براش خطرناک باشه.»
۵. استفاده از ابزارهای تکنولوژی برای مخفی‌کاری
امروزی یکی از شیوه های رایج پنهان‌کاری نوجوانان، ابزارهای دیجیتال است:
• حذف پیام‌ها و تاریخچه مرورگر: آنها ممکن است پیام‌هایشان را حذف کنند یا از حالت مرورگر خصوص استفاده کنند.
• داشتن حساب‌های کاربری مخفی: برخی نوجوانان حساب‌های شبکه‌های اجتماعی موبایلی مخفی ایجاد می‌کنند که والدین از وجودشان خبر ندارند.
• استفاده از کدگذاری در مکالمات: استفاده از ایموجی‌ها یا اصطلاحات خاص برای مخفی کردن معنا از والدین.
نوجوانان در این شیوه از پنهان کاری خلاقیت هایی به خرج می دهند که بسیاری از خانواده ها بعد از مطلع شدن غافلگیر می‌شوند برای مثال ماجرای زیر را با هم نگاهی بیاندازیم:
نازنین، یک دختر ۱۷ ساله، می‌خواهد با دوستانش به یک مهمانی برود، اما می‌داند اگر والدینش بفهمند، اجازه نخواهند داد. او و دوستانش از اصطلاحات کدگذاری شده و ایموجی‌ها برای مخفی کردن برنامه‌شان استفاده می‌کنند.
گفتگوی مجازی سارا و دوستش در پیام‌رسان:
• دوست نازنین:
• 🎉 🌙؟
• نازنین:
• 😇 👀 ۱۰ 🐾 🚪.
• دوست نازنین:
• : 🚗✨، 🏠🏃.
• نازنین :
• 👌🔕
ترجمه گفتگوی مجازی برای والدین:
• دوست نازنین: «آیا امشب (ایموجی مهمانی و ماه) می‌آیی؟»
• نازنین: «دارم درس می‌خوانم (ایموجی فرشته برای بهانه درس)، ساعت ۱۰ یواشکی بیرون میام (ایموجی پاها برای اشاره به حرکت بی‌صدا و در برای خروج).»
• دوست نازنین: «باشه، من ماشین میارم (ایموجی ماشین با ستاره به معنای آماده بودن)، می‌برمت به مهمانی (ایموجی خانه و دویدن).»
• نازنین: «باشه، اما بی‌صدا (ایموجی سکوت).»
در جستجوی اعتماد؛ روش‌های مؤثر برای مدیریت پنهان‌کاری نوجوانان
برای مدیریت این چالش، والدین نیاز به ابزارها و استراتژی‌هایی دارند که به آنها کمک کند تا روابط مبتنی بر اعتماد و تعامل مثبت با نوجوانان برقرار کنند. در ادامه به روش‌های مؤثر برای مدیریت پنهان‌کاری نوجوانان می پردازیم.
یکی از مهمترین استراتژی‌ها ایجاد فضای گفت‌وگوی امن بین نوجوانان و والدین هست. احساس امنیت که افراد در کنار هم می‌کنند باعث می‌شود که نخواهند از مکانیزم‌های فرار، شبیه پنهان‌کاری استفاده کنند چون احساس خطری از دیگران نمی‌کنند. برای ایجاد فضایی امن برای گفت‌وگو در مورد پنهان‌کاری نوجوان، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد که به والدین کمک می‌کند تا ارتباط بهتری با نوجوان خود برقرار کنند و اعتمادسازی کنند. این راهکارها می‌توانند به کاهش پنهان‌کاری و تقویت روابط خانوادگی کمک کنند.
۱. گوش دادن فعالانه
• اجتناب از قضاوت زودهنگام: هنگام گفتگو با نوجوانان، مهم است که بدون قضاوت یا پیش‌داوری به حرفهای آنها گوش دهید. تلاش کنید تا به آنها فرصت دهید که بدون فشار یا ترس از سرزنش ،صحبت کنند.
• پرسیدن سوالات باز: به جای پرسیدن سؤالات بسته که پاسخ آنها فقط بله یا خیر است، سوالات باز بپرسید که نیاز به توضیحات بیشتری دارند. مثلاً به جای پرسیدن «امروز چه کار کردی؟» بپرسید «چطور روزت را سپری کردی؟ چه چیزهایی را تجربه کردی؟»
۲. ایجاد فضای بدون فشار
پایان دادن به گفت‌وگو بدون فشار: اگر نوجوان تمایل به پایان دادن سریع به گفت‌وگو دارد یا نیاز دارد که به تنهایی برود، به او اجازه دهید. با این حال، به او اطمینان دهید که همیشه آماده‌اید تا زمانی که احساس راحتی بیشتری داشته باشد، با او صحبت کنید.
مثال: مادر و پسرش آرش، نوجوان ۱۵ ساله، درباره استفاده از شبکه‌های اجتماعی و چگونگی محدودیت‌های تعیین شده برای او میخواهند صحبت کنند. آرش کمی نگران است که مادرش تصمیمات زیادی برای او بگیرد و تمایلی به ادامه گفت‌وگو ندارد. مادر آرش باید تلاش بکند و این اطمینان را بدهد که او بدون فشار و استرس می‌تواند درباره این موضوع فکر کند و تصمیم بگیرد ولی گاهی اوقات والدین در چنین گفت‌وگوهایی از موضع قانون‌گذار و مجری قانون عمل می‌کنند که بسیار شکاف زیادی بین نوجوان و والدینش ایجاد می‌شود.
۳. صحبت درباره نگرانی‌ها بدون ایجاد استرس
• صحبت درباره نگرانی‌ها به شکل آرام و غیرسرزنش‌آمیز: زمانی که نگرانی‌هایی درباره پنهان‌کاری نوجوان دارید، به آنها یادآوری کنید که نگرانشان هستید و فقط می‌خواهید مطمئن شوید که آنها در امنیت هستند. این نگرانی‌ها را با آرامش و احترام مطرح کنید تا نوجوان احساس نکند که تحت فشار قرار دارد.
پنهان‌کاری در دوران نوجوانی یک چالش شایع است که والدین و نوجوانان با آن مواجه هستند. و بسیار مهم هست که والدین حتما شیوه‌های پنهان‌کاری نوجوانان را بشناسند و در صورت مواجه با این شیوه‌ها و برای مدیریت آن به شیوه‌ای مؤثر، لازم است که فضای امنی برای گفت‌وگو ایجاد کنند که در آن نوجوانان احساس راحتی کنند و بدون ترس از سرزنش یا قضاوت، نگرانی‌ها و نیازهای خود را ابراز کنند.
ایجاد اعتماد متقابل و پذیرش اشتباهات به عنوان بخشی از فرآیند یادگیری، کلیدی برای حل این مشکل است. والدین باید به نوجوانان این اطمینان را بدهند که بدون هیچ عجله‌ای می‌توانند تصمیم‌گیری کنند و در صورت نیاز به کمک، همیشه حمایت‌گرانه حاضرند. به جای اعمال فشار و کنترل زیاد، بهتر است که والدین از طریق پرسش‌های باز، شنوندگی فعال و انعطاف‌پذیری، به نوجوانان فضا دهند تا در زمان مناسب، خودشان راه حل‌ها را پیدا کنند.
انتهای پیام
منبع
