یلدای شیرین با مخارج سنگین

به گزارش ایرنا، «چیله گئجه سی» یا همان شب یلدا آداب و رسوم خاصی در آذربایجان دارد که یادگاری از گذشتگان این دیار است و در نوع خود منحصر به فرد بوده و تنها به این منطقه تعلق دارد، یکی از مهمترین آیین های آن مربوط به هندوانه خوری خانواده هاست که نوید روزها و شب های شیرین و مسرت بخش را می دهد که به موازات آن استفاده از انواع تنقلات که بیشتر آنها مزه شیرین دارند، پیام روشن برای آینده و زندگی جمعی خانوارها دارد.

هرچند بیشتر خانواده ها برای گذراندن شب یلدا و پذیرایی از میهمانان سعی بر آماده سازی مقدمات را داشته و اقدام به خرید انواع شیرینی، تنقلات، میوه و سایر اقلام می کنند، اما گاهی افزایش قیمت کالاهای یلدایی مردم را آزار داد.

با وجود اینکه بازار، معابر و خیابان های تبریز از روز گذشته بسیار شلوغ و پررفت و آمد است، اما بیشتر مردم از گرانی ها گلایه دارند.

یکی از شهروندان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، از اینکه به یکباره قیمت انواع میوه در تبریز چند برابر شده است، از مسئولان امر انتقاد و اضافه کرد: در بازار تبریز ادارات مختلف نظارتی و بازرسی باید وارد میدان شده و اجازه ندهند گرانی های کذایی بر زندگی مردم سایه افکند.

رحیم زادمهر ادامه داد: تا ۲ روز قبل قیمت هر کیلوگرم انار در بالاترین سطح ۴۵۰ هزار ریال بود، اما نمی دانم چه اتفاقی می افتد که این میوه خاص شب یلدا را باید امروز ۸۰۰ هزار ریال بخریم و این قضیه در سایر اقلام نیز جاری و ساری است.

وی شب یلدا را یکی از شب های به یاد ماندنی برای خانواده های ایرانی دانست و با تاکید بر اینکه باید همه در کنار هم برای زندگی راحت مردم این شب تلاش کرده و اجازه ندهند مسایل حاشیه ای بر اصل مطلب چیره شود، یادآور شد: مردم انتظار دارند حداقل برای یک شب نهادهای نظارتی بیش از پیش فعال بوده و از بروز گرانی های یک شبه جلوگیری کنند.

زادمهر ادامه داد: در هر حال شب یلدا جزو آیین ها و رسوم بسیار مهم ایرانی ها است که با وجود انواع مشکلات و گرانی، باید گرامی داشته شود تا همه اعضای خانواده در کنار هم شبی با یادماندنی و شیرین را تجربه کنند.

یک بانوی سالخورده که هندوانه ای در دست دارد و چند کیلو انار خریده است، به خبرنگار ایرنا، گفت: مسئولان باید بر قیمت ها نظارت بیشتری داشته باشند.

توران غریب پور ادامه داد: اینکه نسبت به چند روز قبل قیمت اقلامی مثل هندوانه، انار و پرتقال چند برابر می شود، لزوم نظارت بر بازار میوه و تنقلات را بیشتر ضروری می کند و باید توجه داشت که درآمدها ثابت است و با نوسان قیمت ها قدرت خرید از مردم گرفته می شود.

وی شب یلدا را شبی مهم برای خانواده ها دانست و با بیان اینکه قدیم ها این شب با شکل و شمایل بهتر و دورهمی های مطلوب برگزار می شد، افزود: امروز با وجود موبایل و سرگرم شدن اعضای خانواده با آن، دیگر خبری از آن شب های ماندگار باقی نمانده است و همه با وجود اینکه در کنار هم هستند، اما دور از هم زندگی می کنند.

یکی از مغازه داران تبریزی هم در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، از کاهش چشمگیر قدرت خرید مردم نسبت به سال های گذشته خبر داد و گفت: گرانی ها این اجازه را به مردم نمی دهد که سبد خرید خود را افزایش دهند.

پیام نامدار اضافه کرد: هر چند در آستانه شب یلدا اقلام خوراکی با افزایش قیمت چند برابری مواجه است، این افزایش ها در سایر کالاها مثل پوشاک، مواد شوینده، کالاهای ضروری نیز وجود دارد و بر این اساس اغلب مردم تنها در فکر تامین خوراک روزانه خود هستند تا خرید سایر کالاها غیرضرور.

داستان طعنه چله کوچک به چله بزرگ

در هر حال شب یلدا که در آذربایجان به شب چله معروف است، در افسانه های کهن این دیار دارای اهمیت تاریخی، اساطیری، فرهنگی و عرف برخوردار است که بر اساس آن ۲ چله وجود دارد که چله بزرگ همزمان با شب یلدا و ۳۰ آذرماه آغاز می شود و ۴۰ روز به طول می انجامد و چله کوچک که عمرش ۲۰ روز آخر بهمن ماه است.

در داستان های اساطیری آذربایجان آمده است: در روزهای پایانی چله بزرگ، برادر کوچکتر که مغرور است، نزد برادر بزرگتر می آید و می گوید: «سن گئتدین نئیله دین؟» (در این مدت چه کرده ای؟) و چله بزرگ می گوید:«من گئتدیم دونداردیم. اوشوتدوم. ناخوشلاتدیم. گلدیم»(من رفتم، سردشون کردم، لرزاندم و مریضشون کردم، بازگشتم) و برادر کوچکتر (چله کوچک) می گوید: «اگر من گئدسم، قاری لری کورک دن، لولئهین لری لولک دن، گلین لری بیلک دن، کؤرپه لری بلک دن، ائیله رم». (تو که کاری نکرده ای! ببین من چه می کنم! کاری می کنم که پشت پیرزنان، دست عروسان و نوزادان در گهواره هایشان یخ بزند).

در این هنگام برادر بزرگتر (چله بزرگ) به طعنه به برادر کوچک تر «چله کوچک) می گوید:«عؤمرون آزدی، دالین یازدی!» (عمرت کوتاه است و به دنبالت بهار می آید).

بر مبنای افسانه مربوط به چله ها، چله کوچک در طول فرمانروایی خود، سرما را در تمام سرزمین ها حکمفرما می کند و در یکی از همین روزها، در یکی از کوه های قلمروی خود به دست برف اسیر می شود؛ خبر به «قاری ننه» (پیرزن) می رسد و او برای آزادی فرزندش از زندان برف، به کوه رفته و با سیخی که روی آتش داغ کرده، به نبرد برف رفته و در نهایت برف ها را آب می کند. چله کوچک بعد از آزادی متوجه می شود که در آن روز، زمستان تمام شده و «بایرام آیی» یا همان فروردین آغاز شده است.

خداحافظی با عروس فصل ها

شب یلدا یا «چیله گئجه سی» در واقع خداحافظی با عروس فصل ها یعنی پاییز زیبا و شروع سفیدپوش شدن زمین از نعمات خداوند است و در واقع انقلاب و دگرگونی عظیمی که به لطف و رحمت پروردگار در طبیعت رخ می دهد.

در شب چلله، خانواده های آذربایجانی در خانه بزرگ ترهای فامیل دور هم جمع می شوند و به شب نشینی می نشینند و با توجه به آداب و رسوم شان، شامی تدارک می بینند و بعد از صرف میوه و تنقلات بزرگان فامیل شروع به داستان سرایی می کنند و گاهی در میان داستان و خاطرات سری هم به دیوان شهریار می زنند و برای هم فال می گیرند که این موضوع در سال های اخیر رفته رفته به بوته فراموشی سپرده شده است.

همراهی هندوانه با شب چله

شب چله برای آذربایجانی ها با هندوانه همراه است؛ این میوه تابستانی نماد شیرینی، خونگرمی، شادابی و سرسبزی است و مردم آذربایجان بر این نظرند که خوردن هنداونه سبب مقاومت بدن در برابر سوز و سرمای زمستان است و بر این اساس یکی از رسومی که از قدیم تاکنون بدون هیچ تغییری باقی مانده خریدن هندوانه برای شب یلداست.

خوردن آجیل، پشمک، تخمه، سنجد و شیرینی از سنت های دیرین مردم آذربایجان در شب چله است، اما به دلیل شرایط سخت اقتصادی و معیشتی و گرانی روز افزون، برخی از این اقلام به تدریج از سنت های شب چله مردم رخت بر می بندد.