آبله میمون از شناسایی موارد مشکوک تا ضرورت واکسیناسیون

به گزارش گروه جامعه ایرنا، در ایران هنوز مورد قطعی از این ویروس شناسایی نشده است اما هر روز شایعاتی مبنی بر شناسایی تعدادی از افراد مشکوک به این بیماری در کشور وجود دارد که همین موضوع نگرانی‌هایی برای مردم ایجاد کرده است. البته امیدواریم دیگر این ویروس در ایران شناسایی نشود هرچند که آمار کشندگی آن حدود یک تا ۱۰ درصد اعلام شده است اما باز جای نگرانی برای مردم دارد.

اولین مورد شناخته شده ویروس آبله میمونی در سال ۱۹۵۸ در بین میمون‌هایی که برای تحقیقات و پژوهش نگهداری شدند، مشاهده شد. ولی اولین مورد انسانی این بیماری در سال ۱۹۷۰ در آفریقا و در یک کودک شناسایی شد. زادگاه آبله میمونی در کشورهای مرکزی و غرب آفریقا و در مناطقی پوشیده شده از جنگل‌های بارانی استوایی است چرا که مخزن این ویروس علاوه بر میمون‌ها برخی از جوندگان نیز هستند که البته هنوز به صورت دقیق و کامل مخزن این ویروس شناسایی نشده است. اما به  علت تماس بین انسان و حیوانات در این مناطق این بیماری به انسان سرایت کرده است.

اینکه آبله میمون از کجا آمده است و چگونگی زمینه انتشار آن برای مردم ایران مهم است که مانند کرونا گرفتار این ویروس نشوند و انتقال آن به سرعت کووید ۱۹ نباشد که مردم گرفتار آن شوند که البته تاکنون این موارد از سوی مسئولان تایید یا رد نشده است اما آنچه که مسئولان امر می‌گویند این بیماری با علائمی مانند تب، سردرد شدید، درد عضلانی، کاهش انرژی بدن، کمر درد و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود و اینکه برنامه‌ای برای واکسیناسیون علیه این ویروس در دستور کار است نیز هنوز از سوی وزارت بهداشت تایید نشده است.

البته بهزاد امیری رییس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در این باره گفت که تاکنون در کشور هیچ مورد قطعی و محتمل از ابتلا به آبله میمونی را شناسایی نکرده‌ایم، بنابراین ضرورتی بر مطرح شدن واکسیناسیون عمومی در این ارتباط وجود ندارد و در مورد احتمال شیوع آبله میمونی و نگرانی‌هایی که در این باره در جامعه ایجاد شده است، اینگونه توضیح داد که بیماری آبله میمونی یا بیماری مانکی پاکس (monkeypox) یک بیماری ویروسی از خانواده آبله و هم خانواده ویروس آبله، واکسینیا و آبله گاوی است.

براساس اعلام وزارت بهداشت با توجه به اینکه هنوز موارد قطعی از این ویروس در کشور شناسایی نشده است، این امکان که برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون آن انجام شود، وجود ندارد، چون تاکنون این موضوع به قطعیت نرسیده است و تا زمانی که شیوع احتمالی گسترده نباشد نمی‌توان در این زمینه برنامه‌ای داشت.

راههای انتقال آبله میمون

البته آبله میمون دو مرحله اولیه و ثانویه دارد. وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود ممکن است بین یک تا دو هفته هیچ علامتی نداشته باشد و گفته می‌شود بین ۵ تا ۲۱ روز علامتی ندارد. اما وقتی دوره کمون و پنهان آن خاتمه پیدا می‌کند، با علائم عمومی نظیر تب، سردرد شدید، درد عضلانی، کاهش انرژی بدن، کمر درد و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود و در کل ابتلا به ویروس آبله میمونی ابتدا با این علائم عمومی خواهد بود.

این موضوع بسیار مهم است که ویروس آبله میمونی در دوره کمون ۵ تا ۲۱ روز امکان انتقال فرد به فرد ندارد و انتقال این ویروس از زمان شیوع علائم آغاز می‌شود و بعد از آن اثرات پوستی همچون تاول‌های پوستی ایجاد شده که ابتدا مسطح  اما آرام آرام برجسته می‌شوند و در درون آن تغییر رنگ ایجاد کرده و پس از پوسته‌ریزی محو می‌شوند.

به طور معمول از زمانی که علائم بالینی آبله میمون در فرد ایجاد شده تا زمانی که تاول‌ها کاملا برطرف شود، فرد می‌تواند ناقل بیماری باشد و اگر در تماس نزدیک با یک فرد سالم قرار بگیرد می‌تواند این بیماری را انتقال دهد.

بیشترین راه انتقال بیماری آبله میمونی، تماس نزدیک از جمله تماس پوست به پوست است. اما انتقال قطره‌ای از طریق تنفس، تماس انسان با حیوانات آلوده و خوردن گوشت آلوده نیز از دیگر راه‌های ابتلا به آبله میمون است. انتقال بیماری از طریق مادر به جنین نیز راه دیگر انتقال این ویروس است.

واکسیناسیون عمومی آبله میمونی ضرورت ندارد

بهزاد امیری رییس اداره بیماری‌های قابل انتقال بیان انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر همچنین درباره واکسیناسیون عمومی آبله میمونی گفت: در حال حاضر که هنوز موردی از آبله میمونی در کشور شناسایی نشده، ضرورتی برای واکسیناسیون عمومی وجود ندارد اما اگر ابتلا مشاهده شد و تعداد آن افزایش یافت، بهتر است که برای گروه‌های خاص و جمعیت‌های محدود برنامه‌ریزی برای واکسیناسیون انجام شود.

توصیه‌هایی برای مبتلا نشدن به آبله میمونی

امیری درباره پروتکل‌های بهداشتی که مردم باید برای عدم ابتلا به آبله میمونی رعایت کنند، توضیح داد: توصیه ما نخست این است که مردم از سفر به برخی از کشورهای آفریقای مرکزی و غربی اجتناب کنند و اگر ضرورت به سفر بود، در معرض تماس با افراد مشکوک به این بیماری قرار نگیرند و از استفاده از موادغذایی که کاملا پخته نشده خودداری کنند.

به گفته امیری، مردم به دلیل پیشگیری از ویروس کرونا همچنان از ماسک استفاده کنند. چرا که استفاده از ماسک می‌تواند به طور قابل قبولی از ابتلا به آبله میمونی نیز جلوگیری کند.

آبله میمونی بیماری همه‌گیر جهانی نمی‌شود

یکی از خبرهای خوبی که اخیرا در این زمینه شنیده شده است این است که سازمان جهانی بهداشت با تائید گسترش ویروس عامل بیماری آبله میمون در برخی کشورهای غربی اعلام کرد که این بیماری به یک همه گیری جهانی تبدیل نمی شود. در حال حاضر نگرانی در خصوص گسترش این بیماری و تبدیل آن به یک همه‌گیری دیگر وجود ندارد.

از زمانی که انگلیس برای نخستین بار در تاریخ ۷ ماه مه (۱۷ اردیبهشت) ابتلای یک فرد را به بیماری آبله میمون گزارش کرد، تاکنون نزدیک به ۴۰۰ مورد مشکوک و تایید شده در نزدیک به ۲۲ کشور دیگر به سازمان جهانی بهداشت گزارش شده است.

این نهاد جهانی تاکید کرد که دلیلی برای وحشت از این ویروس وجود ندارد، چراکه این ویروس آبله میمون از طریق تماس نزدیک منتشر شده و معمولا باعث بیماری شدید نمی شود.

مسعود مردانی رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این باره گفت: اکنون همه‌گیری این بیماری به افغانستان نیز رسیده است و به دلیل هم‌جواری با این کشور باید دانشگاه‌های علوم پزشکی برای مقابله و همه‌گیری آبله میمونی در ایران آماده‌باش باشند.

مردانی تصریح کرد: البته وزارت بهداشت در نامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ کرده که باتوجه‌به شیوع آبله میمونی در کشورهای مختلف، در حالت آماده‌باش باشند و همه اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با این بیماری را بکار ببندند.

مردانی تاکید کرد: علایم آبله میمونی در انسان شبیه یا خفیف‌تر از بیماری آبله و دوره بروز آن، پنج‌روز است که با تب، سردرد، درد عضلانی، درد کمر، لرز و احساس خستگی شدید شروع می‌شود، تنها فرق علامتی آبله میمونی و سایر بیماری‌ها با ظاهر مشابه در این است که می‌تواند غدد لنفاوی را درگیر و متورم کند.

وجود ویروس آبله میمونی در آفریقا

آبله میمونی عفونت ویروسی است که به صورت ضایعات جلدی (بثورات پوستی) در صورت و قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌کند. عفونت در نتیجه تماس مستقیم با خون، مایعات بدن، ضایعات پوستی یا مخاطی حیوانات آلوده اتفاق می‌افتد.

براساس آمار و اطلاعات موجود، در آفریقا، شواهدی از عفونت ویروس آبله میمون در بسیاری از حیوانات یافت شده و دلیل انتقال آبله میمونی کاملا مشخص نیست، اما خوردن گوشت خام و سایر محصولات دامی حیوانات آلوده، یک عامل خطر احتمالی برای ابتلا به این نوع عفونت ویروسی است.

براساس آخرین اطلاعات درباره احتمال شیوع آبله میمون در کشور، تاکنون موردی از این بیماری در کشور نداشته‌ایم و اینکه ۱۰ یا ۱۸ مورد مشکوک به آبله میمونی در کشور شیوع پیدا کرده بود هنوز این موارد تایید نشده است و تاکنون ابتلای قطعی به بیماری آبله میمونی که در بسیاری از کشورهای آمریکایی و اروپایی شایع شده در  ایران وجود ندارد.

میزان کشندگی یک تا ۱۰ درصد

علیرضا ناجی رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت ایرنا با اشاره به اینکه موارد رسمی از شیوع آبله میمون در ایران نداریم، گفت: امکان انتقال بیماری آبله میمونی بیشتر از طریق انسان به انسان و با انتشار قطرات تنفسی امکانپذیر است.در ایران هیچ موردی از شیوع ابتلا به این نوع ویروش شناسایی نشده است اما در کشور امارات چندین مورد از این ویروس شناسایی کرده است که باید در این زمینه مراقبت‌های لازم صورت گیرد.

وجود این نوع آبله میمون در آفریقای مرکزی و غربی به صورت اندمیک

وی تصریح کرد: بعید نیست در کشور ما هم مواردی از این ویروس وجود داشته باشد اما چون راه انتقال این ویروس محدود است و مانند کووید ۱۹ نیست و  انتقال آبله میمونی از انسان به انسان از قطرات تنفسی و چهره به چهره و طولانی مدت و از تماس با زخم روی پوست با ملحفه یا لباس امکانپذیر است، پس باید این موارد جدی گرفته شود.

ناجی خاطرنشان کرد: اکنون این نوع آبله میمون و مواردی که از آن شناسایی شده است، باید گفت که در واقع این بیماری همیشه وجود داشته  است، اما نوع جدیدی که به تازگی شناسایی شده است این نوع آبله میمون در آفریقای مرکزی و غربی به صورت اندمیک یا بومی شده وجود دارد.

رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: اما موارد دیگری که در ۲۰ کشور شناسایی شده است علت اکثر آنها به دلیل ارتباط افراد همجنس‌گرا با هم بوده و از طریق تماس جنسی این بیماری انتقال پیدا کرده است و در واقع می‌توان گفت از طریق تماس پوستی نزدیک صورت گرفته است.

با افراد مشکوک برخورد نکنیم

وی اضافه کرد: در حال حاضر پزشکان جهان در حال بررسی علت شیوع این نوع ویروس آبله میمون در جهان هستند و این مواردی که مطرح می‌شود نیز برای این است که وسعت شیوع آن را مورد بررسی قرار گیرد تا هم دلیل شیوع و هم راههای انتقال آن به خوبی مشخص شود.

وی تاکید کرد: اکنون آبله میمون در مراکز غیراندمیک وجود دارد و در سطح جامعه انتقال صورت می‌گیرد و  تنها تغییری روی آن به وجود آمده است چون براساس اطلاعات موجود و مطالعات انجام شده روی این ویروس، این نوع آبله میمون شبیه آبله‌ای که سال ۲۰۱۹ وارد انگلستان شد و در کشورهای سنگاپور و انگلستان نیز شیوع پیدا کرد.

ناجی اضافه کرد: این ویروس شبیه همان آبله منتشر شده در کشور انگلستان با تغییرات خیلی کم است و این احتمال وجود دارد که به صورت دستی در جهان منتشر شده باشد یعنی در این چند سال اخیر در بین جامعه منتقل شده است و ممکن است درباره آبله میمون در کشورهای غیراندمیک توجه نمی‌کردیم اما اکنون چون ویروس کرونا تا حدودی فروکش کرده است به این مساله توجه می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: پس باید این مساله را بدانیم که این نوع آبله که اکنون به نام آبله میمون است در گذشته هم بوده است به همین دلیل با توجه به روش‌های انتقال این ویروس باید اقداماتی صورت گیرد تا بتوانیم کنترل و نظارت بیشتری روی این ویروس داشته باشیم تا موارد احتمالی آن شناسایی شود.

ناجی در عین حال به مردم توصیه‌هایی هم داشت و گفت: باید تا حد امکان با افرادی که مشکوک هستند، برخورد نکنیم چون از طریق تماس و برخورد نداشتن با افراد مشکوک می‌توان از شیوع آن در جامعه جلوگیری کرد، البته چون یکی از راههای پیشگیری از شیوع این ویروس واکسیناسیون است، در صورتی که انتقال ویروس از فرد به فرد را در کشور داشته باشین برای کنترل آن در آینده و جلوگیری از شیوع گسترده آن می‌توان تصمیمات جدی در زمینه واکسیناسیون را انجام داد. 

رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: آبله میمون شبیه آبله است و واکسن‌های آن می‌تواند جلوی عفونت مربوط به آبله میمون را بگیرد و اگر شیوع افزایش پیدا کند، دستورالعمل و تصمیم‌گیری درباره واکسیناسیون ارائه خواهد شد.

وی اظهار داشت: اکنون برای این نوع آبله میمون، واکسن جدیدی مجوز گرفته و ممکن است در دستور کار صورت گیرد، با توجه به اینکه در کودکان و زنان باردار می‌تواند تاثیرات بیشتری داشته باشد پس باید نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری صورت گیرد.

ناجی ادامه داد: این ویروس آبله میمون کشندگی هم دارد و چون دو ورژن ژنتیکی مربوط به آفریقای غربی و آفریقای مرکزی را دارد برای آفریقای غربی میزان کشندگی با یک درصد و آفریقای مرکزی با ۱۰ درصد کشندگی است. نوعی از این ویروس آبله میمون که در جهان مشاهده شده است مربوط به آفریقای غربی با یک درصد کشندگی  است.