انضباط اجتماعی مهمترین شاخص شیعه‌بودن است

به گزارش ایکنا، علیرضا هزار؛ پژوهشگر و مدرس دانشگاه، شامگاه دوم دی در نشست علمی «انضباط تربیتی شیعیان در مرزبانی از هویت اجتماعی شیعیان» که از سوی پژوهشکده قرآن و عترت نهاد رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد با بیان اینکه اگر بخواهیم ثمره تلاش‌های حضرت زهرا(س) را در چند کلمه خلاصه کنیم قطعا یکی از مهمترین تعابیر، مرزبانی از مکتب اهل بیت(ع) است، گفت: در عنوان بحث «انضباط تربیتی شیعیان در مرزبانی از هویت اجتماعی شیعیان» چند ابرواژه وجود دارد که یکی از آن‌ها، انضباط است و انضباط هم یک مرام‌نامه و قانون است؛ البته بحث ما پیرامون انضباط تربیتی است. انضباط تربیتی هدف و جهت دارد و هدف آن مرزبانی از هویت اجتماعی شیعیان است. 

وی با بیان اینکه مرز به مجموعه محدودیت‌هایی گفته می‌شود که هدف آن نگهبانی و حراست از چیزی ارزشمند است، افزود: همانطور که برای جواهرات قیمتی، نگهبان می‌گذارند، باید محتوایی ارزشمند وجود داشته باشد که مرزبانی و مرزیندی مفهوم پیدا کند؛ در کنار محتوا و ارزشمندی، خطر هم باید وجود داشته باشد تا مرزبانی مفهوم بیابد. مرز هم جنس‌های متفاوتی مانند مرزهای جغرافیایی و سیاسی و خانوادگی و … دارد.

هزار با بیان اینکه با تسامح، الماسی در اختیار ماست که نیاز به مرزبانی دارد، مکتب اهل بیت(ع) است، اظهار کرد: محتوای این مکتب، بروز و ظهور اراده و رضایت خداوند و شریعت و احکام و اعتقادات و … است یعنی محتوا همان ثقلینی است که پیامبر(ص) آن را برای مسلمین به ودیعه گذاشتند؛ حال که محتوا مکتب ارزشمند اهل بیت(ع) است آیا خطری هم آن را تهدید می‌کند؟ قطعا عداوت و خطرات زیادی وجود دارد و تجارب تاریخی و گزارشات تاریخی هم مؤید این مسئله است. در این فضا صحبت بر سر مرزبانی از هویت ذی‌قیمت در معرض خطر است. 

این پژوهشگر دین اضافه کرد: بخش مهمی از مکتب اهل بیت(ع) اعتقادات است؛ بخش  دیگر احکام و قوانین است؛ بخش مهمی هم اخلاقیات و رفتارهای موجود در این مکتب است؛ بنابراین مرزبانی از مکتب اهل بیت مرزبانی از عقاید و احکام و اخلاق است.

وی با بیان اینکه وقتی از مرزبانی حرف می‌زنیم مرزبانان هم مطرح هستند، گفت: مرزبانان گروه‌های مختلف و متخصص هستند؛ برخی مرزبانی از خاک را برعهده دارند و برخی مرزبانی از احکام شرعی را مانند روحانیون و … بنابراین مرزبانی یک رسالت عمومی برای همه در سطوح مختلف است. شیعیان از جانب خداوند و امام موظف به رعایت و انجام انضباط تربیتی هستند. 

هزار افزود: حدود و ثغور تشیع یک منطقه‌الفراغ گسترده‌ای در اختیار شیعه قرار نداده است که هر طور دوست دارد و دلش می‌خواهد رفتار کند بلکه اهل بیت(ع) برای شیعیان انضباط قرار داده‌اند؛ اگر ما خود را شیعه علی(ع) می‌دانیم ایشان انضباط تربیتی رفتاری در برابر ما قرار داده است که باید در چارچوب آن حرکت کنیم و چون این خواسته امام(ع) است و تبعیت از امام تبعیت از خداوند است لذا وظیفه داریم در این چارچوب فعالیت کنیم.

انضباط اجتماعی؛ مهمترین وظیفه یک شیعه 

علیرضا هزار با بیان اینکه مرکز ثقل سخن من انضباط اجتماعی است و نه فردی و خانوادگی، تصریح کرد: انضباط را هم خودشان تعریف و تصویر کرده‌اند تا ابهامی وجود نداشته باشد که باعث اختلاف شود؛ سؤال این است که چرا امام از ما شیعیان توقع دارد در تعاملات اجتماعی در این چارچوب کار کنیم، یکی از این اهداف، انضباط تربیتی است.

این پژوهشگر دین با اشاره به روایتی از کافی کلینی در جلد دوم، صفحه 336، افزود: براساس این روایت، (معاوية بن وهب) می‌گوید: قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مِمَّنْ لَيْسُوا عَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ. معاویه بن وهب از اصحاب امام صادق(ع) خدمت ایشان رسید؛ او یکی از شیعیانی است که تعاملات اجتماعی زیادی با مردم در مدینه و بلادهای دیگر داشته است؛ او به امام عرض می‌کند که من مراودات زیادی با مردمی دارم که شیعه نیستند بلکه مسلمان هم نیستند، سزاوار است که رابطه من با آنان چگونه باشد؟ به تعبیر دیگر انضباط تربیتی من چیست؟

وی ادامه داد: امام نفرمود خودت ببین چه بهتر است یا هر طوری دوست داری رفتار کن بلکه امام بلافاصله یک چارچوبی برای او تعیین کردند و فرمودند: به پیشوایان خود نگاه کنید و از آنان پیروی کنید، آنگونه که آنان رفتار می‌کنند شما نیز همان‌طور رفتار کنید، به خدا سوگند آنان به عیادت بیماران غیرشیعه می‌روند و بر جنازه‌هایشان حاضر می‌شوند و به سود و ضرر آن‌ها [هرچه حق باشد] گواهی می‌دهند و امانت‌های آنان را به آن‌ها بر می‌گردانند.

هزار ادامه داد: جالب اینجاست که امام در روایتی دیگر ضمن تاکید بر این مطلب، به راوی می‌فرمایند: آیا می‌ترسید گمراهتان کنیم؟ نه به خدا هرگز شما را گمراه نمی‌کنیم!

توصیه امام صادق(ع) در رفتار با اهل سنت

هزار ادامه داد: در روایت دیگری در کتاب کافی آمده است که امام صادق(ع) خطاب به زید بن هشام فرمودند: ای زید! با مردم [یعنی عامه و اهل تسنن] با اخلاقِ خودشان معاشرت کنید، در مساجدشان نماز بگذارید و مریضان‌شان را عیادت کنید و در تشیع جنازه هایشان حاضر شوید و اگر توانستید امام جماعت یا مؤذن آنها شوید این کار را بکنید که اگر شما چنین عمل کردید خواهند گفت: اینان جعفریان‌اند، خدا او را رحمت کند چه اصحابش را خوب تربیت کرده است و اگر این امور را ترک نمودید خواهند گفت: اینان جعفریان‌اند، خداوند جزایش بدهد چه اصحابش را بد تربیت کرده است.

وی افزود: امام(ع) از تمام شیعیان توقع چنین رفتارهایی را دارند؛ یعنی کسی که غل و غش ندارد و اهل سجود و رکوع و امانتداری است و به همسایه رسیدگی می‌کند شیعه واقعی جعفری است.

هزار با بیان اینکه این حدیث انضباط تربیتی برای شیعه در مرزبانی از هویت شیعه را تعریف کرده است، تصریح کرد: در بازارهای هر شهری برخی به مذهبی‌بودن معروف هستند و این افراد در ایام وفیات و میلادها لباس متناسب می‌پوشند و غذا و شیرینی می‌دهند و …؛ ولی این‌ها بخشی از حفاظت از مکتب اهل بیت(ع) است و اگر حاجی بازاری بخواهد شیعه واقعی جعفری باشد باید به همین حدیث امام صادق(ع) عمل کند؛ یعنی اگر چک یک بازاری دیگری برگشت خورد حساسیت به خرج دهد. در ساده‌ترین امور حتی در امور آپارتمان نشینی، مراقب رفتار با همسایه‌ها باشد. 

شیعه‌بودن فقط به روضه‌ رفتن نیست

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه برخی جلسات مذهبی و روضه می‌گیرند ولی بدترین رفتار را در پرداخت شارژ و برخورد با همسایگان دارند، گفت: چنین رفتارهایی به مکتب اهل بیت(ع) آسیب می‌زند لذا مرزبانی از مکتب اهل بیت(ع) صرفا به روضه‌گرفتن نیست بلکه باید سایر مسائل هم رعایت شود.

هزار به ذکر روایت دیگری پرداخت و ادامه داد: جوانی در حج وارد خیمه امام صادق(ع) شد؛ امام جلوی پای او تمام قد بلند شد و او را تکریم کرد و بعد فرمودند: درود خدا بر ناصر ما که با دست و قلب و زبانش از دین مرزبانی می‌کند(مرحبا بقلبه و لسانه و یده)؛ مسعودی در کتاب مهم تاریخ خود مروج‌الذهب قصه این جوان یعنی هشام بن حکم را نقل کرده است.

وی افزود: او می‌نویسد هشام بن حکم یک بازاری ثروتمند و در کار پارچه بود. او شریکی به نام عبدالله بن یزید اباضی داشت که جزء خوارج بوده است. هشام در طول ارتباطش با این فرد از چارچوب شرع و اخلاق خارج نشد و هرگز با او درشت سخن نگفت تا وقتی مردند. این انضباط تربیتی است که هشام به عنوان شیعه به آن پایبند بود. در ضربی المثل هم داریم که حرمت امامزاده را باید متولی آن نگه دارد زیرا رفتار بد متولی در نگاه زائران آن اثرگذار است. 

وی تاکید کرد: امروز ما که شیعه علی بن ابیطالب(ع) و حضرت زهرا(س) هستیم باید مراقب باشیم زیرا با حسن رفتارمان می‌توانیم شیعه را تقویت و با سوء رفتار به مکتب شیعه ضربه بزنیم. 

انتهای پیام