محدودیت برای واکسن نزده‌ها؛ چرا و چگونه؟

«بهرام عین‌اللهی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمعه ۲۰ خرداد با هشدار به شهروندانی که تاکنون واکسن کرونا را تزریق نکرده‌اند، گفت: این گروه از شهروندان از دریافت خدمات دولتی محروم خواهند شد. برنامه وزارت بهداشت این است که از مردم بخواهیم برای تزریق دز سوم واکسن کرونا مراجعه کنند. این اقدامات از طریق سایت «ایران من» در وزارت کشور دنبال می‌شود. به عنوان مثال افرادی که برای حج تمتع امسال اعزام می‌شوند باید حتما سه دز واکسن را تزریق کرده باشند.

وزیر بهداشت گفت: یکسری از خدمات دولت منوط بر این است که افراد سه دز واکسن زده شده باشد و طبیعتا کسانی که سه دز واکسن کرونا را نزده باشند از این خدمات محروم می‌شوند.

بر اساس آخرین اعلام وزارت بهداشت تاکنون ۶۸ میلیون و ۵۷۵ هزار و ۲۵۶ نفر در کشور دز اول واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند. از این تعداد ۲۷ میلیون و ۶۱۱ هزار و ۶۶ نفر دز سوم این واکسن را زده‌اند. بنابراین حدود ۱۴ میلیون نفر اصلا واکسن کرونا را تزریق نکرده‌اند. اگر جمعیت نوزادان و کودکان زیر ۵ سال را کنار بگذاریم حدود هشت میلیون نفر اصلا واکسن نزده‌اند و البته بیش از ۴۰ میلیون نفر از افرادی که دز اول واکسن کرونا را زده‌اند، نیز دز سوم و یادآور آن را تزریق نکرده‌اند.

آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد با وجود تولید انبوه واکسن کرونا در کشور طی ماههای اخیر میزان تزریق واکسن کرونا در بیشتر روزها کمتر از ۳۰ هزار دز در شبانه روز است. این میزان در برخی روزها حتی به دوهزار مورد تزریق هم رسیده است. این امر نشان دهنده کاهش اقبال مردم به تزریق دزهای یادآور واکسن کروناست. به همین علت بیشتر مراکز واکسیناسیون خلوت شده و با حداقل ظرفیت خود فعالیت می‌کنند.

دلایل متعددی برای کاهش میزان واکسیناسیون روزانه کرونا قابل ذکر است. کاهش موارد ابتلا و مرگ و میر بیماری کووید۱۹ و حتی صفر شدن آمار مرگ در برخی روزها و انعکاس آن در رسانه‌ها و نیز وارد نشدن سویه جدیدی بعد از امیکرون به کشور درحالی که اکثریت مردم در زمستان ۱۴۰۰ به این ویروس  مبتلا شده‌اند از جمله علل کاهش میزان گرایش مردم به تزریق دزهای یادآور واکسن کروناست.

با وجود تولید انبوه واکسن کرونا در کشور  میزان تزریق واکسن  در بیشتر روزها کمتر از ۳۰ هزار دز است. در برخی روزها حتی به دوهزار مورد تزریق هم رسیده است. این امر نشان دهنده کاهش اقبال مردم به تزریق دزهای یادآور واکسن کروناست. بیشتر مراکز واکسیناسیون خلوت شده و با حداقل ظرفیت خود فعالیت می‌کنند

با این وجود استراتژی وزارت بهداشت بعد از موفقیت در سرعت بخشیدن به واکسیناسیون در پاییز ۱۴۰۰ همچنان بر پایه واکسیناسیون حداکثری است و به همین علت برنامه اعمال محدودیت‌هایی برای ترغیب مردم به تکمیل دزهای واکسیناسیون در دستور کار قرار گرفته است.

واقعیت این است که هنوز پاندمی کرونا تمام نشده است و رفتار این ویروس در آینده قابل پیش بینی نیست. تجربه افزایش آمار کرونا در برخی کشورها از جمله در شرق آسیا، آمریکا و برخی کشورهای اروپایی نیز وجود دارد. 

سیاست‌های تنبیهی و تشویقی برای ترغیب به واکسیناسیون

به طور کلی کشورها برای ترغیب شهروندانشان به تزریق و اکسن کرونا سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را اجرا می کنند. این برنامه‌ها به طور کلی به دو دسته سیاست‌های تشویقی و تنبیهی و در مواردی ترکیبی از آنهاست. اقداماتی مانند دادن هدیه، جایزه، پول، غذا و کوپن استفاده از خدمات تفریحی از جمله سیاست‌های تشویقی است که برخی کشورها برای ترغیب مردم به واکسن زدن استفاده شده است اقداماتی مانند ممنوعیت مسافرت، ممنوعیت حضور افراد واکسن‌نزده به محل کار، مرخصی‌های اجباری بدون حقوق، جریمه‌های نقدی و اخراج آنان از جمله سیاست‌های تنبیهی است. البته در کشورهایی که این نوع اقدامات را اجرا کرده‌اند، در مواردی تظاهرات و اعتراض‌های اجتماعی نیز  ایجاد شده است.

دکتر «عباس شیراوژن»، سخنگوی ستاد ملی کرونا درباره اعمال محدویت برای افرادی که واکسن نزده‌اند می‌گوید: هنوز تصمیم جدیدی برای اتخاذ بازنگری در محدودیت‌ها و شرایط اجتماعات در جلسات با توجه به روند کاهشی مرگ و میر و روزهای بدون فوتی کرونا اتخاذ نشده است. بر اساس مباحث جلسات اخیر ستاد ملی کرونا قرار شد بازنگری در محدودیت‌ها و شرایط اجتماعات در جلسات کارشناسی و علمی مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد. سپس برای بررسی‌های نهایی در دستور کار ستاد قرار می‌گیرد و هنوز تصمیم جدیدی اتخاذ نشده است.

دکتر «کمال حیدری»، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره اعمال محدودیت برای افرادی که واکسن نزده‌اند به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: خدماتی که فعلا به عنوان محدودیت به افراد واکسن نزده ارائه نمی‌شود، خدماتی مانند سفر به حج و عتبات است. هدف از این محدودیت‌ها برای ترغیب مردم به واکسن زدن و برای حفظ سلامت خود مردم است. این نوع محدودیت‌ها با استفاده از سامانه «ایران من» برای افرادی که واکسن نزده‌اند اعمال می‌شود.

 

محدودیت خدمات دولتی برای تشویق مردم به واکسیناسیون

وی می‌افزاید: خدمات دیگری که مشمول محدودیت برای افراد واکسن نزده است، هنوز در ستاد ملی کرونا فهرست نشده، پیشنهادهای دیگری هم مطرح است. هدف این است که محدودیت را به سمت خدمات دیگری هم ببریم تا مردم به واکسن زدن تشویق شوند. البته فعلا شرایط کرونا در کشور خوب است اما نگران هستیم که در آینده با پایین ‌آمدن سطح آنتی بادی مردم علیه کرونا، دوباره ابتلا به بیماری کووید۱۹ در کشور بالا برود. بازگشت به چنین وضعیتی خوشایند نیست به خصوص که واکسن کافی در کشور موجود است و مشکلی برای تکمیل دزهای واکسن مردم وجود ندارد.

رئیس جمهوری از ستاد ملی کرونا خواسته پیشنهادهایی برای اعمال محدودیت در ارائه خدمات دولتی برای افرادی که واکسن نزده‌اند. به ستاد ملی کرونا بیاید، این پیشنهادها در قرارگاه عملیاتی کرونا در حال بررسی است و شنبه آینده به ستاد ملی کرونا می‌آیدمعاون وزیر بهداشت همچنی می‌گوید: علت نگرانی وزارت بهداشت این است که میزان و سطح آنتی بادی افرادی که واکسن زده‌اند، بعد از ۴ تا ۶ ماه بسیار افت می‌کند و اثربخشی و ایمنی زایی واکسن علیه ویروس کم می‌شود. به طور قطع افرادی که واکسن نزده‌اند بسیار آسیب پذیرتر هستند. توصیه وزارت بهداشت این است، افراد حتما بعد از ۴ تا ۶ماه بعد تزریق واکسن کرونا برای دریافت دز یادآور مراجعه کنند.

حیدری می‌افزاید: رفتار ویروس کرونا در آینده قابل پیش بینی نیست و در صورتی که با جهش و موج جدیدی از شیوع این ویروس مواجه شویم، دوباره با وضعیت ناخوشایندی مواجه می‌شویم. تجربه نشان می‌دهد در بسیاری از کشورهای دیگر نیز بعد از کاهش نسبی موارد ابتلا به کرونا دوباره آمارها بالا رفت. باید برای هر نوع اتفاقی در آینده آماده باشیم.

وی درباره انواع واکسن‌های کرونا در دسترس وزارت بهداشت برای تکمیل واکسیناسیون توضیح ‌می‌دهد: هم واکسن ایرانی و هم خارجی در سبد وزارت بهداشت موجود است. واردات واکسن کرونا از حدود آبان ۱۴۰۰ قطع شده است اما مقدار زیادی واکسن خارجی هنوز از قبل در کشور وجود دارد و تولیدات واکسن ایرانی نیز به میزان کافی وجود دارد. افرادی که برای تزریق دز یادآور واکسن کرونا یا تزریق دز اول مراجعه کنند، می‌توانند واکسن ایرانی یا خارجی موجود در سبد وزارت بهداشت را انتخاب کنند.

معاون وزیر بهداشت افزود: در مورد اعمال محدویت برای افراد واکسن نزده رئیس جمهور از ستاد ملی کرونا خواسته است که موضوع در ستاد بررسی شود و پیشنهادهای مشخص به ستاد ملی کرونا  بیاید تا در این ستاد درباره آن تصمیم گیری شود. قرار است شنبه آینده در جلسه آتی ستاد ملی کرونا، پیشنهادهای بررسی شده را خدمت رئیس جمهوری تقدیم کنیم تا در این زمینه تصمیم گیری شود.

وی درباره جزئیات پیشنهادهای بررسی شده برای اعمال محدودیت برای افراد واکسن نزده تاکید می‌کند: هنوز هیچ پیشنهادی قطعی نیست برای همین نمی‌توانیم موارد پیشنهادی محدودیت را اعلام کنیم. پیشنهادهای متعددی از سوی وزارت بهداشت و وزارت کشور در کمیته‌های تخصصی قرارگاه عملیاتی ستاد ملی کرونا با حضور نماینده دستگاههای مختلف و کارشناسان مطرح شده است. این پیشنهادها در قرارگاه عملیاتی ستاد کرونا بررسی می‌شود. جمع بندی آن در جلسه ستاد ملی کرونا با حضور رئیس جمهوری مطرح می‌شود و در شنبه آینده درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.