سلماس؛ خانه‌هایی که نباید دوباره خراب شوند

به گزارش خبرنگار ایرنا، تاریک ترین زمان شبانه روز دقیقا نیمه شب در اواسط اردیبهشت سال ١٣٠٩ بود که شهر دیلمقان یا سلماس امروزی تکان خورد و لرزه‌ای با قدرت در ۲ سری به جانش افتاد.

این زلزله در تاریخ منطقۀ آذربایجان و حتی کل منطقه خاورمیانه یکی از مخرب‌ترین زلزله هاست؛ به‌طوری که سال ۱۹۳۰ میلادی در تاریخ زلزله‌شناسی به نام سلماس ثبت شده است.

دیلمقان آن روزها شامل تازه شهر، بخش‌ها و روستاهای سلماس بود که در نیمه شب چنین روزی با زلزله شدیدی به ویرانه تبدیل شد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که زلزلۀ سلماس در یک لحظه موجب تخریب کامل شهر دیلمقان و حدود ۶۰ روستا در دشت سلماس و منطقه‌های حاشیه آن شد.

دامنه آسیب ‎ها از دشت سلماس به دهستان قطور، خوی و مسیر علیای زاب در ترکیه نیز کشیده شد؛ این زلزله علاوه ‌بر تخریب ۱۰۰ درصدی شهر دیلمقان (سلماس امروزی) و کشته‌شدن چهار هزار و ۵۰۰ نفر باعث نابودی برخی آثار و ابنیه تاریخی و باستانی واقع در کل منطقۀ این شهر شد.

زلزله اول ۱۰ صبح ۱۶ اردیبهشت که ۱۵ نفر کشته شد و با وجود هشدار مدیران شهری، مردم ۱۵ ساعت دیگر طعمه زلزله بعدی شدند و همین باعث شد این شهر با خاک یکسان شود و در چشم به‌هم زدنی زلزله ای مهیب سکوت و سیاهی شب ۱۷ اردیبهشت را در دیلمقان(سلماس امروزی) شکست و فاجعه ای تلخ به بار آورد.

با توجه به کمبود شدید بیمارستان و درمانگاه و نبود اورژانس و در حالیکه از هـمه جا این شهر صدای ناله و فریاد به گوش می رسید این خبر با تلگراف به شهرهای اطراف اطلاع رسانی شد و مردم ایران خود را به این شهر می‌رساندند.

با وجود تلفات سنگین هـمه کسانی که زنده مانده بودند دل نگران عزیزانشان بودند؛ از همین رو با امکانات ٨٧ سال قبل به کمک کسانی که در زیر آوار مانده اند شتافتند و ارتش نیز در اسرع وقت به کمک مردم در زیر آوار مانده آمد.

بعد از چند ماه زمین طرح اولیه سلماس در پنج کیلومتری دیلمقان طراحی می‌شود و شهر جدید سلماس شامل ١٨ خیابان و چهار میدان، چهار خیابان ٣٠ متری و بقیه ٢٠ متری بنا می‌شود و زمین‌ها جهت احداث خانه در اختیار مردم قرار داده می شود .

اما اکنون پس از گذشت ۹۴ سال هنوز داغ دل دیلمقانی‌ها و سلماسی‌ها و بخش‌های دیگر سلماس تازه است و تصور عمق فاجعه در این حادثه بزرگ همچنان دل آزار است چه برسد به تجربه دوباره آن!

زنگ خطر با تَرک‌های دیوار به صدا در می‌آید

۱۴۰ روستای بالای ۲۰ خانوار در شهرستان سلماس وجود دارد و معمولا خانه ها نیم قرنی و کهن تر هم بین آنها وجود دارد ولی گاهی اهالی آن زلزله مهیب را از یاد می‌برند و کاری با مقاوم سازی ندارند.

علی امیری یکی از ساکنین روستایی در شهرستان سلماس است و به ایرنا می‌گوید: ما که خانه خودمان را با استفاده از تسهیلات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مقاوم سازی کردیم که اتفاقا با درصد بسیار پایین بود.

او ادامه داد: من به عنوان یک جوان سلماس به پدرانمان و به خانواده های سلماس عرض می کنم که خواهشا اجازه ندهند اتفاقات ناگوار تاریخ زلزله در این شهر تکرار شود.

خانواده‌ها اولین قربانی در عدم مقاوم سازی خانه‌شان هستند

سهیلا علیزاده شهروند سلماسی به ایرنا می‌گوید: ساختن خانه و ساختمان سازی با مقاومت بالا یکی از اصول اولیه زندگی در خانه است اما شاید برخی به دلیل هزینه بالا به آن دقت نکنند که متاسفانه در زمان حادثه اولین نفر همین خانواده آسیب می‌بیند.

او ادامه داد: خانواده های ما در سلماس خطرات حدود یک قرن پیش را هنوز نسل به نسل در ذهن دارند و به بچه هایشان تعریف می کنند و همه اهالی سلماس هنوز هم داغ آن وقایع را حس می‌کنند چراکه جمعیت از دست رفته شاید اکثریت مردم شهر را در آن زمان دربرمی‌گرفت.

بوی قیر داغ محلول شادی آور روستایی‌ها

روستاهای آذربایجان غربی همان محله‌هایی که اهالی آنها بارها و بارها به بخشداری و فرمانداری و استانداری مراجعه کرده‌اند تا روزی معابرشان آسفالت شود و روستاهای شهرستان سلماس نیز اکنون به خیل ادارات مراجعه می‌کنند تا روستایشان آسفالته شود.

اکنون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی طبق اولویت‌ها و برنامه ریزی خود به این روستاها رفته و با ماشین آلات سنگین و حرفه‌ای خود هدیه‌ای بر این روستاها تقدیم می‌کند.

هدیه‌ای که بوی قیر داغ آن تمام کوی و برزن روستا را پر کرده و دل مردم روستایی را شاد می‌کند که از این پس آنها هم آسفالت دار شدند.

کودکانی که شاد و خندان از آسفالت معابر روستایشان شیرینی و شربت به مهندسین و تلاش‌گران آسفالت‌ریز می‌آورند تا آنها از شادی این خانواده‌ها باخبر شوند و این شادی هم اکنون در برخی روستاهای سلماس را می توان دید.

اما بنیاد مسکن خواسته ای فراتر از این مورد را برای روستاییان در نظر گرفته و سودای مقاوم سازی همه خانه های روستایی را دارد.

مسئولان و مدیران استانی بارها هشدار داده‌اند که نبود استحکام کافی در برخی خانه های روستایی امکان فاجعه دارد و از همین رو تعداد سهم تسهیلات مقاوم سازی در این منطقه را بیشتر در نظر گرفته‌اند.

۳۲ درصد مساکن روستایی در سلماس مقاوم سازی شده‌اند

مدیر شعبه سلماس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: ۲۰ هزار و ۸۹۷ واحد روستایی در شهرستان سلماس وجود دارد که آماده معرفی به بانک همه آنها هستیم.

حسین جعفری اضافه کرد: ۳۲ درصد این واحدها بالغ بر ۶ هزار و ۶۸۷ واحد روستایی مقاوم سازی شده که چهار درصد از میانگین استانی پایین تر است.

وی افزود: این آمار نشان دهنده زیاد بودن خانه های روستایی در سلماس است چرا که صرفا برای رشد یک درصد باید حدود ۲۰۹ واحد روستایی مقاوم سازی شود.

جعفری با بیان اینکه اغلب روستاییان با دریافت تسهیلات صاحب خانه مقاوم شده اند افزود: سهم شهرستان سلماس از تسهیلات بهسازی مسکن روستایی در سال جاری بالغ بر یک هزار و ۳۰۰ واحد بود که تمامی آنها به بانک های عامل معرفی شده اند.

وی بیان کرد: از این تعداد نیز ۸۵۰ واحد و متقاضی عقد قرارداد کرده اند که تعداد ۶۵۰ متقاضی شروع به کار مقاوم سازی منزل خود کرده اند که برای اجرای این طرح های بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.

جعفری با بیان اینکه مبلغ تسهیلات سه هزار و ۵۰۰ میلیون ریال با کارمزد پنج درصد است افزود: تاکنون ۶۵ درصد تسهیلات احداث مسکن روستایی از طریق بانک‌های عامل پرداخت شده است و میزان تسهیلات بهسازی هر واحد مسکن روستایی اخیرا با قانون جدید در صدد پرداخت تسهیلات چهار میلیارد ریالی است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، بر اساس برنامه هفتم توسعه کشور مقرر شده است که سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکونی در روستاهای کشور مقاوم سازی شود که سهم آذربایجان غربی ۱۰ درصد و حدود ۲۰ هزار واحد است.

حال باید ساخت و سازهای داخل روستاها از سمت مردم به صورت کاملا مطابق با مقررات و ضوابط ملی ساختمان طراحی و اجرا نمود و تسهیلات مقاوم سازی نیز کمک و تشویق بزرگی در این مسیر متعالی است.

ایجاد تامین عادلانه امکانات، مهاجرت معکوس و بستری برای مقاوم سازی از جمله اهداف این طرح بزرگ است که در آذربایجان غربی با طرح ابتکاری خود استان طرحی با نام شهید قاسم سلمیانی در حال اجرا است.

در این طرح، بنیاد مسکنی ها درب به درب در روستاها می گردد و بدون در نظر گرفتن بیوکراسی اداری از اهالی می خواهند در این طرح مقاوم سازی شرکت کنند که دولت حامی آنها در این طرح بزرگ است.

اجرای چنین طرحی نشان از وفاق ملی در کمتر شدن آسیب ها و خسارات در بلایای طبیعی است و با این شعار که نباد سلماس دوبار خراب شود، مسئولان در انتظار استقبال سلماسی ها در طرح بزرگ مقاوم سازی مسکن روستایی هستند.