نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیبه گزارش ایرنا، مَکُران کجاست و چه مزیت‌هایی دارد؟ برای رسیدن به این سوال ابتدا باید یادآور شویم که استان هرمزگان با یکهزار و ۵۰۰ کیلومتر ساحل، مناطقی بکر و دست نخورده برای شکوفایی اقتصاد ایران را در پهنه جغرافیایی خود جای داده است؛ هرمزگان علاوه بر اینکه بخش مهمی از خلیج فارس را در اختیار دارد، با داشتن حدود ۶۵ درصد سواحل مکران که از نوار ساحلی شهرستان میناب شروع و تا زرآباد سیستان و بلوچستان تداوم دارد، از یک ظرفیت بی‌نظیر برای توسعه اقتصادی کشور بر پایه دریا برخوردار است و این را هم بگوییم که سواحل مکران به طور کلی از ساحل میناب هرمزگان تا چابهار و دشتیاری در سیستان و بلوچستان را در بر می‌گیرد و سهم حدود هزار و ۴۰۰ کیلومتری ایران از سواحل مکران از میناب تا نقطه صفر مرزی با پاکستان تداوم دارد.
نام‌هایی که برای این منطقه استفاده می‌شود
مَکران، مُکران، مَکوران و مَکُران نام‌هایی است که برای این منطقه استفاده می شود اما بومیان این خطه از سرزمین‌مان همواره تاکید می کنند که بگویید «مَکُران» و شاید این تلفظ به دلیل نوع گویش مردمان کرانه دریای عمان (مکران) باشد که بیشتر بلوچی صحبت می کنند.
در همین ابتدا با موقعیت جغرافیایی منطقه مکران و محدوده های آن آشنا شدیم. اما این منطقه چه مزیتی دارد که برای آن شورای توسعه سواحل مکران تشکیل شد؟
«گنج پنهان» کلیدواژه‌ای است که رهبر معظم انقلاب در دهه ۸۰ برای منطقه مکران به کار بردند و از آن زمان بود که رفته رفته نگاه ها به این منطقه معطوف شد، پیشرفت مکران در ابتدا با استقبال نسبتا خوبی مواجه شد اما این موضوع، هر از چندی دچار فراز و نشیب‌هایی می شد تا اینکه در اواخر دهه ۹۰ با عنوان «توسعه سواحل مکران» مجددا بر سر زبان‌ها افتاد و در کمتر جلساتی می شد که از این عنوان استفاده نشود اما باز هم همان فراز و نشیب ها گریبانگیر مکران شد و توسعه این منطقه هر روز کندتر و کندتر و تا جایی که عملا در یک برهه‌ای به فراموشی سپرده شد.
این بار اما رهبر معظم انقلاب برای پایان دادن به این فراز و نشیب‌ها، موضوع کلی توسعه اقتصاد دریامحور را مطرح کردند که با این سیاست، «دریا» به عنوان یک زیرساخت خدادادی باید مورد توجه مسوولان و دست اندرکاران قرار گیرد و دیدیم که سیاست‌های اقتصاد دریامحور در ۹ بند از جانب رهبر معظم انقلاب برای بهره‌گیری هرچه بیشتر از دریا و ظرفیت های مناطق ساحلی، ابلاغ شد.
دستورات مهم رئیس‌جمهور برای شتاب‌بخشی توسعه مکران
رئیس‌جمهور، بیستم آبان ماه امسال در دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تأکید بر ضرورت اصلاحات اساسی در طرح‌های ارائه شده برای توسعه مکران، چهار راهکار و دستور مهم و فوری برای آماده‌سازی زمینه‌های لازم توسعه این منطقه مطرح کرد.
طرح‌های کلی ارائه شده برای توسعه مکران نیازمند تغییر اساسی بوده و با توجه به اینکه این منطقه قرار است به عنوان الگوی نوین توسعه و قطب اقتصادی و سیاسی کشور معرفی شود، هر طرحی باید متناسب با این چشم انداز ترسیم شوددکتر مسعود پزشکیان در این جلسه رسیدن به نقطه مطلوب در طرح‌های توسعه مکران را نیازمند مسئله‌شناسی و ارائه راهکارهای چگونگی حل این مسایل با هدف ایجاد منطقه‌ای برازنده مردم و کشور عنوان کرد و افزود: از این منظر معتقدم طرح‌های کلی ارائه شده برای توسعه مکران نیازمند تغییر اساسی بوده و با توجه به اینکه این منطقه قرار است به عنوان الگوی نوین توسعه و قطب اقتصادی و سیاسی کشور معرفی شود، هر طرحی باید متناسب با این چشم انداز ترسیم شود.
مصمم به توسعه مطلوب مکران هستیم
رئیس‌جمهور با تأکید بر ضرورت لحاظ تناسب ظرفیت‌ها و موقعیت این منطقه با دیگر مناطق توسعه یافته در زنجیره ارزش جهانی، در تدوین طرح‌های توسعه‌ای برای آن اظهار کرد: ما مصمم به توسعه مطلوب این منطقه هستیم، چرا که از سیاست‌های اولویت‌دار مصوب رهبری معظم انقلاب و نیاز اساسی کشور است و برای تسریع در روند توسعه آن حتی ممکن است برخی جلسات دولت را در این منطقه برگزار کنیم.
پزشکیان در ادامه «تقویت اقتصادهای بومی منطقه»، «تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر»، «تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی» و «جذب و متمرکز نمودن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران» را به عنوان چهار راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران مطرح کرد.
«در بند دوم سیاست های ۹ گانه اقتصاد دریامحور آمده است توسعه فعالیت‌های اقتصادی دریامحور و ایجاد قطب‌های توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پسکرانه‌ها به گونه‌ای که نرخ رشد اقتصادی در حوزه فعالیت‌های دریامحور (اقتصاد دریامحور) طی ۱۰ سال همواره حداقل دو برابر نرخ رشد اقتصادی کشور باشد. در بند دیگر نیز به سیاست‌گذاری یکپارچه امور دریایی و تقسیم کار ملی و مدیریت چابک و کارآمد دریا به منظور بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های دریا، برای احراز جایگاه شایسته جهانی و رتبه اول در منطقه نیز تاکید شده است.»
مشخصا با مطالعه این سیاست‌ها درمی‌یابیم که منطقه مکران با جایگاهی که دارد می‌تواند بخش قابل توجهی از اقتصاد دریامحور را محقق کند و این منوط به توجه ویژه دولت و ارکان مختلف حاکمیت به این منطقه راهبردی است و همانطور که رهبر فرزانه انقلاب آذرماه سال ۱۳۹۴ در جمع فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش به اهمیت دریای عمان و سواحل مَکران اشاره کردند و گفتند: «این منطقه، نقطه‌ای اساسی در ایفای مسئولیت نیروی دریایی است و درخصوص احیای این منطقه به دولت نیز سفارش‌های لازم را کرده و خواهیم کرد.»
بنابراین در اینجا ما با ظرفیتی فوق العاده و کم نظیر برای متحول کردن اقتصاد کشور با جمعیتی چند برابر جمعیت فعلی مواجه هستیم، و تمامی موضوعاتی که اهمیت منطقه مکران را نمایان می کند، از سال‌ها قبل در بیانات رهبری وجود داشته است، فقط با یک جست و جوی ساده در اینترنت می‌توانیم همه تاکیدات رهبری درخصوص توسعه منطقه مکران را مطالعه کنیم.
اما این همه تاکید آیا نتیجه بخش هم بوده یا نه؟ با توجه به اینکه نمی خواهیم از دایره واقعیت خارج شویم؛ در اینجا توصیه می کنیم افراد با عبور از این نوار ساحلی، خود ببینند و قضاوت کنند…
در آغاز مطلب گفتیم اقتصادِ بر پایه دریا که درواقع همان اقتصاد دریامحور است و همانگونه که دیدید در این چکیده نیز «دریا» محور مطلب‌مان است. بنابراین می‌طلبد بیش از پیش منطقه مکران را بشناسیم و اگر می‌گوییم «منطقه مکران» به این علت است که در سیاست های اقتصاد دریامحورِ نظام به اهمیت پسکرانه ها هم توجه شده است و این، حاکی از نگاه بلند حاکمیت نسبت به پیشرفت همه جانبه مناطق ساحلی بوده و اگر قرار است برای توسعه اقتصاد دریامحور اقداماتی انجام شود، باید جوامع محلی که در پسکرانه زندگی می کنند هم طعم شیرین پیشرفت و توسعه را بچشند.
و اما؛ وقتی از سمت میناب هرمزگان در نوار ساحلی دریای عمان (مکران) حرکت می‌کنید با شاهکار بی‌مهری و بی‌توجهی به یک موهبت خدادادی مواجه خواهید شد. در سمت راست خود دریای بی کران را دارید و در سمت چپ زمین های بایر و بعضا باغ‌ها و روستاهای پراکنده و شترهای بی‌ساربان را مشاهده می کنید و عملا خبری از توسعه و پیشرفت به معنای آنچه امروز در دنیا از آن یاد می شود نیست و از همه مهمتر اینکه شما در حال تماشای زیبایی ها و در عین حال بهترین فرصت های ثروت آفرینی هستید و آسفالتی که روی آن در حرکتید از بی کیفیت ترین آسفالت‌هایی است که در جاده های دیگر دیده اید! این جاده نه تنها برای ترانزیت بلکه برای تردد خودروهای سواری محلی نیز مناسب نیست و اهالی منطقه از آن به عنوان جاده مرگ یاد می کنند.
تصور کنید! یک جاده کم عرض و بی کیفیت در امتداد دریایی بی انتها که به اقیانوس متصل است و اگر بخواهیم راحت تر بگوییم؛ یک جاده! مانع دیدن یک دنیا فرصت و زیبایی شده است…
منطقه مکران در سیاست‌های کلی برنامه های توسعه و ابلاغیه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد دریاپایه مورد توجه بوده است و رهبر انقلاب هم در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، یکی از مولفه های اساسی آن را مباحث مربوط به ظرفیت های عظیم جغرافیایی و توجه به مناطق ساحلی و بندرگاهی و موقعیت‌های ترانزیتی می‌دانند که می‌تواند اقتصاد محلی و ملی را متحول کند. موضوعی مهم که در حوزه اجرایی آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته، همین توسعه سواحل یا منطقه مکران است.
نگاه دولت، توسعه پایدار در سراسر جغرافیای کشور است، بنابراین ما باید پراکندگی طرح‌های توسعه‌ای را مدنظر قرار داده و توزیع پروژه‌های عمرانی را در همه نواحی کشور، از جنوب شرق تا شمال غرب ایران در اولویت خود قرار دهیمهمواره بر مشارکت بخش خصوصی در بهره برداری از ظرفیت های دریا تاکید شده اما انگار یک موضوع مهم در این رابطه از چشم ها پنهان مانده است؛ یک سرمایه‌گذار اگر از روی نقشه هم این منطقه را دیده باشد و بخواهد بیاید و موقعیت این سواحل بکر را برای سرمایه‌گذاری در بخش های مختلف گردشگری و شیلات و صنعت مورد ارزیابی قرار دهد، چند کیلومتر که در این جاده رانندگی کند قطعا پشیمان شده و برمی‌گردد چون در همان ابتدا این فکر به ذهنش خطور می کند که باید چندین سال در این جاده تردد کند! و همین می شود که بسیاری از متمولان و سرمایه گذاران بجای ریسک کردن، پولهایشان را یا در بانک ها سپرده گذاری می کنند و یا اینکه می روند و در جایی سرمایه گذاری می کنند که ضریب امنیت بیشتری داشته باشد.
بنابراین اگر قرار بر توسعه سواحل مکران و ایجاد طرح هایی با هزاران فرصت شغلی است، می‌طلبد ابتدا یک بزرگراه با کیفیت در نوار هزار و ۴۰۰ کیلومتری دریای مکران احداث شود تا مردم و سرمایه گذاران بتوانند فرصت های بی بدیل این منطقه را ببینند و آن وقت خواهیم دید که افراد برای سرمایه گذاری در این منطقه چگونه از یکدیگر سبقت خواهند گرفت.
این همان نکته‌ای است که رئیس جمهور در سومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تاکید بر منطقه ساحلی مکران، گفت: نگاه دولت، توسعه پایدار در سراسر جغرافیای کشور است، بنابراین ما باید پراکندگی طرح‌های توسعه‌ای را مدنظر قرار داده و توزیع پروژه‌های عمرانی را در همه نواحی کشور، از جنوب شرق تا شمال غرب ایران در اولویت خود قرار دهیم.
پزشکیان با تاکید بر اینکه باید دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب را در سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی و برنامه‌های توسعه مدنظر داشته باشیم، افزود: ضروری است برنامه‌های توسعه‌ای ما با نگاهی وسیع، اما واقعی طراحی شود تا بتوانیم در اقتصاد و تکنولوژی به مقام برتر در منطقه تبدیل بشویم.
جزئیات بیشتر را اینجا بخوانید
پزشکیان روز یکشنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۳ هم در ادامه جلسات اقتصاد دریامحور، «تکمیل کریدورهای ریلی و جاده‌ای برای اتصال بنادر کشور به یکدیگر» را یک ضرورت خواند و اظهار داشت: وزارت راه موظف است برای جلسه بعد برنامه خود را در مورد این کریدورها به صورت کامل ارائه دهد و همچنین لیستی از مشاورین مجرب و با کیفیت در جهان تهیه شود که بتوانیم با آنها برای یک برنامه‌ریزی صحیح در بنادر وارد مذاکره شویم.
رئیس جمهور با انتقاد از نبود یک برنامه منسجم در این زمینه، افزود: پیشنهاد من این است که در مرحله اول باید با بهره‌گیری از مشاوران مجرب در سطح جهانی که تجربه موفقی در توسعه و رونق‌بخشی به بنادر بزرگ دنیا داشته‌اند، به یک برنامه و نقشه عملیاتی برسیم و سپس براساس آن برنامه‌ریزی اقدامات را آغاز کنیم، تا وقتی که چنین برنامه‌ای وجود ندارد، هر اقدامی در این حوزه به نتیجه دلخواه نخواهد رسید.
یادآوری: منطقه مکران از «میناب و سیریک و جاسک» در شرق استان هرمزگان تا « کنارک و چابهار و دشتیاری» در جنوب سیستان و بلوچستان تداوم دارد، منطقه ای به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر که بین این دو استان، مشترک است.
سیستان و بلوچستان به واسطه وجود منطقه آزاد چابهار توانسته بخشی از عقب ماندگی تاریخی این منطقه در محدوده خود را توسعه دهد و از طرف دیگر هرمزگان هم در جاسک علاوه بر منطقه دوم نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، بندری چندمنظوره دارد و وجود دریا در اضلاع مختلف بندر جاسک باعث شده تا بسیاری مردم از بندر جاسک به عنوان یک شبه جزیره یاد کنند و همچنین در شهرستان سیریک نیز علاوه بر وجود بنادر مهم، سال گذشته عملیات اجرایی یک نیروگاه اتمی برای تولید انرژی آغاز شد.
نباید فراموش کنیم که توسعه اقتصادی مبتنی بر ظرفیت دریاها یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای کشورمان به شمار می رود و این ظرفیت خدادادی از بندر خرمشهر تا مرز ایران و پاکستان در سیستان و بلوچستان ادامه دارد و این موضوع برای بسیاری از تجار و بازرگانان خارجی نیز به محل سوال تبدیل شده است که ایرانی ها چگونه توانسته اند به این راحتی از کنار چنین ظرفیت فوق العاده ای بگذرند درحالی که بسیاری از کشورها در خشکی محصور هستند و از این نعمت ارزشمند بهره ای ندارند و سعی می کنند با تعاملات دیپلماتیک راهی پیدا کنند تا بتوانند بخشی از کمبود خود را از طریق بنادر و سواحل ایران خصوصا دریای مکران جبران کنند، چراکه مسیر دریایی چابهار بهترین و ارزان ترین مسیر برای بازرگانان خارجی به شمار می رود و به جای اینکه کالاهای خود را از کانال سوئز عبور دهد و یک هزینه هنگفت را در دریا متحمل شوند، می توانند کالاهای خود را از طریق دریای عمان در جاسک یا چابهار تخلیه و با حمل ریلی به مقصد برسانند و کارشناسان معتقدند با این کار مدت زمان حضور کشتی ها در دریا به دو هفته کاهش پیدا خواهد کرد و همین کاهش چشمگیر هزینه حمل و نقل را برای کشورهایی همچون روسیه به دنبال خواهد داشت و اگر بگوییم منطقه مکران می تواند به عنوان یک آلترناتیو و جایگزین برای کانال سوئز نقش آفرینی کند، اغراق نکرده ایم.
رهبر انقلاب با ظرافت بر اهمیت این منطقه تاکید کرده اند که «این ساحل عظیم و طولانی بسیار حساس که ما در دریای عمان داریم در واقع یک گنج است و باید این را اعتراف کنیم که این را کشف نکرده بودیم.
دریای عمان، ساحل دریای عمان و حضور در دریای عمان یک گنج است؛ یک ذخیره است. ما همه حواسمان را بردیم متوجه خلیج فارس کردیم که البته خلیج فارس هم خیلی حساس است، شکی نداریم اما توجه نکردیم به این ثروت عظیمی که ما در دریای عمان داریم. دریای عمان عقبه اساسی و تعیین‌کننده سرنوشت خلیج فارس است.»
مسلما رسیدن به این گنج لوازم و ملزوماتی دارد که ابتدایی ترین آن ایجاد یک راه دسترسی مناسب است و جمهوری اسلامی ایران با داشتن چنین ظرفیت های دریایی در خلیج فارس و دریای مکران درواقع صاحب کریدورهای مهم جهان است، مزیتی که برای بسیاری از کشورها یک رویا و آرزو به شمار می رود.
منبع
