هنر معلم قرآن، عشق‌آفرینی است

فرخنده کریم زاده

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، فرخنده کریم‌زاده، مدرس، داور و فعال قرآنی و رئیس هیئت داوران بخش بانوان چهل‌و‌هفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم در نشستی در جمع بانوان قرآنی چهارمحال‌و‌بختیاری که به همت مؤسسه قرآن و عترت(ع) الرحمن شهرکرد در محل این مؤسسه برگزار شد به بیان مطالبی با موضوع رونق‌بخشی به محافل قرآنی و جلسات و برنامه‌های قرآنی پرداخته است که بخش دوم و پایانی این سخنان تقدیم مخاطبان گرامی ایکنا می‌شود.


بیشتر بخوانید


با این پرسش آغاز کنم که چرا خیلی از ما برای شنیدن تلاوت این یا آن قاری شهیر تمایل داریم اما وقتی قرآن را از زبان فرد عادی بشنویم توجهی نمی‌کنیم چون معتقدیم زیبا نمی‌خواند؟ آیه شریفه «وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» (اعراف/۲۰۴) را همه ما بارها شنیدیم اما خیلی‌ها هنوز معنای عمیق آیه را نمی‌دانند و اگر به درک حقیقی و فهم درست آن می‌رسیدیم گوش دادن ما به تلاوت قرآن هم درست می‌شد. واژه «اذا» ظرف عام و به معنی هر موقع است یعنی فرقی ندارد تلاوت چه ساعتی از شبانه‌روز باشد. فعل «قُرِئَ» به صورت مجهول گویای آن است که مهم نیست قاری عبدالباسط باشد یا یک فرد عادی، اینجا فاعل مهم نیست بلکه اصل فعل، یعنی قرائت آیات قرآن مهم است. 

استماع قرآن به نیت اثرپذیری 

پرسش این است که چرا در این آیه به جای «فاسمعوا» از فعل «فَاسْتَمِعُوا» در باب افتعال یعنی باب مطاوعه و اثرپذیری استفاده شده است، فاستمعوا یعنی آنچنان گوش دهید و بشنوید که اثر بپذیرید. محافل و مجالس قرآنی باید تغییر در ما ایجاد کند وگرنه نشستن در این محافل اگر بدون تأثیر باشد، لطفی ندارد. «وَأَنْصِتُوا» یعنی در هنگام شنیدن نوای قرآن شش دانگ حواس باید به آن و سراپا گوش باشد، انسان درون و برونش باید در هنگام شنیدن تلاوت خاموش باشد. نکته رمزآلود و کلیدی آیه این است که قرآن کریم قرار است این موهبت «انصات» را به ما عطا کند و انسانی که گرفتار آشوب‌های بیرونی و درونی است اگر به مجلس قرآن پا بگذارد و مستمع واقعی باشد، قطعاً به آرامش خواهد رسید. 

خداوند متعال در فراز قرآنی «أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» از آیه ۲۸ سوره رعد، «ذکر» را عامل آرامش قلب انسان می‌داند و در اینجا بار دیگر می‌توانیم نتیجه بگیریم که تلاوت قرآن ما نباید محدود به تلاوت شود بلکه باید تداعی‌کننده ذکر خدا و القاگر آرامش باشد. کلمه «تالیات» به معنی تلاوت‌کنندگان یک‌بار در قرآن آمده که با کلمه «ذکر» همراه است و به معنی فرشتگانی است که تلاوت‌کنندگان نام و یاد خدا هستند. تا زمانی که قرائت‌ها القاکننده مفهوم ذکر نباشند و یاد خدا را زنده نکند، استماع هم اتفاق نخواهد افتاد و انصات یعنی خاموش شدن شعله‌ها و نهیب‌های درونی هم محقق نمی‌شود. 

باید نگران باشیم که چرا انس حقیقی با آیات کلام وحی نداریم و این حالات که توصیف شد در تلاوت‌ها به ما دست نمی‌دهد، قاری و حافظ قرآن که خودش از تلاوت و استماع اثر نگرفته باشد چگونه می‌تواند مبلغ قرآن باشد؟ اگر می‌بینیم که رفتار و منش ما قرآنیان، جلسه‌داران و متولیان محافل قرآنی در بین اطرافیان جذب‌کننده نیست بلکه چه بسا برخی‌ها از ما دلخور باشند و حاضر به گفت‌وگو با ما نشوند، باید این نقص را در خودمان برطرف کنیم تا لااقل دیگران ما را باور کنند و در جلسات ما حضور یابند. اگر مردم جذب قرآن نمی‌شوند و کلاس‌ها خلوت هستند یا در اطرافمان کاری برای قرآن نمی‌شود، ما قرآنیان مقصر هستیم و ما کم‌کاری کردیم زیرا چه بسا هنوز خیلی از ما انس واقعی و تأثیرپذیری حقیقی را از جلسات قرآن نداشتیم.

اهتمام برای عملیاتی شدن انس با قرآن 

مربیان و مدیران مراکز قرآنی، متولیان و بانیان جلسات قرآنی، دست‌اندرکاران محافل و در یک کلام، فعالان قرآنی باید در وهله اول خودشان را از حیث محتوایی توانمند و قوی کنند، یک مربی قرآن وقتی مدام و مستمر سواد خودش را ارتقا ندهد و به‌روزرسانی نکند نباید انتظار شاگردپروری داشته باشد. ما نباید خودمان را در تعلیم و یادگیری محدود کنیم بلکه روزانه سطح علمی خود را ارتقا دهیم و با توان بالا در کلاس‌ها حاضر شویم. گام بعدی این است که همه ما قرآنیان که برچسب قرآنی را با اسم خود داریم، باید یک بازنگری اساسی در اخلاق و رفتار و کردار در بین اطرافیان اعم از خانواده یا محل کار و زندگی داشته باشیم و معیار ما سیره و روش زندگی اهل بیت(ع) باشد که سبک زندگی قرآنی را به ما نشان دادند. 

باید به عنوان افراد قرآنی اگر آسیب‌ یا ضعف ارتباطی با خانواده و فامیل و شاگردان و … داریم این ضعف‌ها را برطرف کنیم و مراقبت داشته باشیم که اگر قرآن در رفتار ما تأثیر نگذاشته باشد، مصداق آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ» (صف/۲) خواهیم شد و باید در پیشگاه خداوند پاسخگو باشیم. باید عملیاتی شدن انس با قرآن را دائماً در خودمان رصد کنیم همچنان که پیامبر(ص) فرمودند «حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا».

معلم قرآن به‌ویژه برای قشر نوجوان موظف است در وهله نخست فقط عشق‌آفرینی کند و تربیت قاری و حافظ اهداف ثانویه هستند، مربی قرآن باید بتواند عاشق قرآن تربیت کند که در این راستا باید تمام توان خود را برای قرآن‌آموزان نوجوان صرف کند، بهترین پذیرایی، بهترین جوایز، بهترین اردوها و بهترین فضا را برای نوجوانان باید فراهم ساخت تا عاشق قرآن شوند. انسان اگر عاشق قرآن بشود همیشه با آیات کلام وحی زندگی می‌کند و در دنیا و آخرت سعادتمند خواهد شد. 

رسالت معلم قرآن 

همه هنر معلم این است که قرآن‌آموز خود را به این کتاب آسمانی و عشق الهی وصل کند و لذا عاجزانه از مربیان می‌خواهم کوچک‌ترین رفتاری که باعث طرد بشود با قرآن‌آموزان خود نداشته باشند و اگر قادر نیستند در رفتار خود تجدیدنظر کنند، این کار را کنار بگذارند. کسی باید مربی قرآن کودکان و نوجوانان شود که سرتاسر وجودش آکنده از عشق و صبوری و علاقه و محبت است و به شاگردان خود انتقال دهد تا آنها با عشق و علاقه به کلاس‌هایش بیایند. همچنان که مرحوم آیت‌الله بهجت می‌گوید بهترین خوراکی‌ها را در حرم مطهر حضرت رضا(ع) دست کودکان خود بدهید تا احساس کنند این خوشمزگی به برکت وجود حضرت است و این خاطره خوش در ذهنشان نهادینه بماند. هر خدمت و کار ارزنده‌ای داریم باید در کلاس قرآن انجام دهیم تا کودک و نوجوان قرآن‌آموز برکت قرآن را حس کند.

ضعیف‌ترین بخش در کشور ما متأسفانه به روخوانی قرآن اختصاص داده شده است کم‌سوادترین مربیان قرآن، مربیان روخوانی هستند. پدر و مادرها همیشه دغدغه دارند که بهترین مدرسه را برای دبستان فرزندان خود انتخاب کنند زیرا پایه‌های درسخوان شدن از دبستان شکل می‌گیرد لذا قرآنی شدن فرزندان ما نیز از کلاس روخوانی دبستان پایه‌ریزی می‌شود حال آنکه متأسفانه کم‌بهاترین کلاس، کلاس روخوانی است. 

بیشترین حق‌الزحمه را باید به مربیان روخوانی قرآن اختصاص دهیم و متخصص‌ترین نیروها را برای این مهم پای کار بیاوریم و اگر این اتفاق بیفتد، فرزندان ما عاشق قرآن خواهند شد. اینجاست که چرایی اقدام حضرت امام حسین(ع) در تکریم معلم قرآن فرزندشان برای ما روشن می‌شود که دهان معلم را پُر از طلا و جواهر کردند. 

اگر پایه روخوانی قرآن قوی شود و عشق‌آفرینی توسط مربی در قرآن‌آموزان رخ بدهد مشکلات و معضلات جامعه ما حل خواهد شد زیرا جامعه متمسک به کلام وحی از تمام آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها دور است. چه بسیار حافظان قرآن گذشته که چون حفظشان ریشه نداشت و باعث تغییر و تحول نشد و تداوم نداشت، امروز محفوظات خود را از دست دادند. اگر حفظ حقیقی اتفاق افتاد هم باعث تغییر در خود حافظ می‌شود و هم باعث جذب دیگران خواهد شد. قاری حقیقی قرآن نیز می‌تواند مستمعان را به کلام وحی علاقه‌مند کند و عشق‌آفرین باشد. خیلی از مربیان و حافظان و قاریان در گذار از این مسیرها گم شدند و نتوانستند به مقصد برسند و دیگران را نیز به مقصد برسانند.

اختلاف و تفرقه بزرگ‌ترین آفت جامعه بشری بوده و ما در قرآن بارها نسبت به تفرقه نهی شدیم که مبادا منازعه‌ها در جامعه بالا بگیرد و افراد دچار سستی و تشکیک شوند و آبروها بر باد برود. برخی اتفاقات در سال‌های اخیر خاصه ناظر به موضوع عفاف و حجاب در جامعه رخ داد که در فضای مجازی نشر یافت، ضریب خورد و دشمنان را شاد کرد. حال آنکه ما باید با تمسک به دستور قرآن در سوره مبارکه عصر، صبور باشیم چرا که بهترین ابزار یک بچه مسلمان رفتار نیکو و برخورد حسنه است.

انتهای پیام


منبع

درباره ی nasimerooyesh

مطلب پیشنهادی

ترویج و توسعه فرهنگ دینی در دانشگاه، مهمترین پیام اعتکاف دانشجویی است

حجت‌الاسلام مهرداد کوشکی دبیر ستاد اعتکاف دانشگاهیان استان مرکزی، در گفت‌وگو با ایکنا از استان …

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ