نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیبه گزارش ایرنا، فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی، به معنی نشست تدریجی و یا پایین رفتن ناگهانی سطح زمین به دلیل کم شدن حجم آب در لایه‌های زیرین و در نتیجه پوک شدن خاک به واسطه استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی، نشات گرفته از نیاز روزافزون به منابع آبی و در نتیجه، از بین رفتن شناوری خاک و کم‌شدن تراکم مواد زیرسطحی، رخ می‌دهد.
صاحبنظران علوم زمین‌شناسی معتقدند کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، مهمترین دلیل فرونشست زمین در ایران است و همچنین این پدیده در مناطق دارای جنس خاک رسی بیشتر اتفاق می‌افتد.
فرونشست حاد در دشت‌های سمنان و دامغان
رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان با بیان اینکه فرونشست در تمامی دشت‌های استان وجود دارد، اما در دشت‌های سمنان، دامغان و ایوانکی شدیدتر است، افزود: میزان فرونشست در دشت‌های سمنان و دامغان زیاد است.
حمید احسانی افزود: طبق ابلاغ شرکت مدیریت منابع، صدور مجوز کف‌شکنی در محدوده‌های مطالعاتی با فرونشست شدید تا زمان رفع بحران ممنوع است.
وی گفت: اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی شامل اصلاح و تعدیل پروانه چاه‌های کشاورزی، نصب کنتورهای هوشمند، کنترل و جلوگیری از اضافه برداشت، تعیین‌تکلیف و انسداد چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از افزایش عمق و کف‌شکنی در محدوده‌های بحرانی از جمله این اقدامات است.
احسانی با اشاره به ضرورت اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی منابع آب بیان کرد: کشاورزان به‌عنوان عمده‌ترین مصرف‌کننده آب به کمک وزارت نیرو بیایند و با همراهی در اجرای طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی به مدیریت بهینه آب کمک کنند.
وی بر ضرورت اصلاح الگوی کشت و استفاده بهینه از آب‌های سطحی و زیرزمینی تاکید کرد و گفت: افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت آب در بخش کشاورزی ضروری است.
وی با اشاره به مصرف ۸۵ درصد از آب استحصالی در بخش کشاورزی افزود: باید در مسیر اصلاح الگوی کشت و کشت محصولات کم‌آب برنامه‌ریزی کرد و این برنامه‌ها توسط جهاد کشاورزی دنبال شود تا با افزایش بهره‌وری، از افزایش سطح زیر کشت جلوگیری کرد.
ممنوع بودن برداشت آب از ۹ دشت سمنان
این مسوول درباره استفاده بهینه از آب‌های سطحی و زیرزمینی برای کاهش فرونشست گفت: به هر میزانی که از آب‌های زیرزمینی برداشت نشود، آبخوان بیشتر حفظ می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ۹ دشت ممنوعه در استان سمنان وجود دارد که درگیر پدیده فرونشست زمین است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان درباره محدودیت‌ها برای جلوگیری از اضافه برداشت آب افزود: رصد و پایش دایمی دشت‌ها با استفاده از پیزومترها (چاه‌های مشاهده‌ای) در دستور کار است.
وی، ممنوعیت کف‌شکنی، خودداری از حفر چاه‌های جدید و اجرای دستورالعمل‌های سختگیرانه را از دیگر محدودیت‌ها برای برداشت از منابع آب زیرزمینی برشمرد.
نقش آموزش همگانی برای حفظ منابع آبی
وی خاطرنشان کرد: طرح‌های احیا و تعادل‌بخشی نیز از طریق تجهیز چاه‌ها به کنتورهای هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه‌ها و جلوگیری از اضافه برداشت، به حفظ آبخوان کمک می‌کنند.
وی درباره راهکار بلندمدت برای مدیریت منابع آب و جلوگیری از فرونشست بیان کرد: انتقال آب بین‌حوضه‌ای برای تأمین نیازهای مصرفی هر دشت و جلوگیری از برداشت آب زیرزمینی، بهترین راه برای کاهش فرونشست زمین است.
احسانی از اجرای برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی خبر داد و افزود: طرح ملی نجات دانش‌آموزی آب «داناب» یکی از مهمترین برنامه‌ها برای آگاه‌سازی نسل آینده و تغییر رفتار اجتماعی در جهت مصرف بهینه آب است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سمنان گفت: آموزش نسل آینده و تشویق آنان به حفظ آب، نه‌تنها به مدیریت بهتر منابع آب کمک می‌کند، بلکه سبب می‌شود که حفاظت از آب به یک اولویت اجتماعی تبدیل شود.
به گزارش ایرنا، میانگین افت سالانه سفره‌های آب زیرزمینی تا حدود ۶۰ سانتی‌متر، وجود مناطق بحرانی فرونشست و تجربه کسری مخزن سالانه ۱۳۰ میلیون متر مکعب، از عواقب تامین ۷۵ درصد آب مورد نیاز استان سمنان از منابع زیرزمینی است، انتظار می‌رود تسریع در اجرای طرح انتقال آب بین‌حوزه‌ای به منظور پیشگیری از روند افزایشی فرونشست مورد توجه باشد.
منبع
