سینمای ایران، با تاریخچهای غنی و پر از داستانهای انسانی، همواره به موضوعات عمیق و احساسی پرداخته است. یکی از این موضوعات که به طور ویژه در آثار سینمایی ایرانی به چشم میخورد، نقش پدر در خانواده و جامعه است.
پدر، به عنوان ستون خانواده، نه تنها نقش حمایتی و محافظتی دارد، بلکه به عنوان الگویی برای فرزندان و نمادی از قدرت و استقامت نیز شناخته میشود. در فرهنگ ایرانی، پدر همواره جایگاه ویژهای داشته و این جایگاه در سینما نیز به خوبی منعکس شده است.
فیلمهای ایرانی با پرداختن به موضوع پدر، تلاش کردهاند تا ابعاد مختلف این نقش را به تصویر بکشند؛ از پدرانی که با فداکاری و عشق بیپایان خود، خانوادهشان را در برابر مشکلات و سختیها محافظت میکنند تا پدرانی که با چالشهای زندگی دست و پنجه نرم و تلاش میکنند تا بهترین آینده را برای فرزندانشان فراهم کنند. این فیلمها با روایت داستانهای واقعی و ملموس، توانستهاند احساسات عمیق و پیچیدهای را در مخاطبان برانگیزند و آنها را به تفکر وادارند.
در این گزارش، به بررسی چند نمونه از فیلمهای ایرانی که به موضوع پدر پرداختهاند، میپردازیم. این فیلمها هر یک با رویکردی متفاوت، نقش پدر را به عنوان یک شخصیت محوری و تاثیرگذار به تصویر کشیده و توانستهاند با روایت داستانهای انسانی و احساسی، مخاطبان را به دنیای خود دعوت کنند؛ از فیلمهایی که پدر را به عنوان یک قهرمان بینام و نشان به تصویر میکشند، تا آثاری که به چالشها و مشکلات پدران در جامعه امروز میپردازند، هر یک از این فیلمها توانستهاند تا بخشی از واقعیتهای زندگی را به تصویر بکشند و مخاطبان را به تفکر وادارند.
با بررسی این فیلمها، میتوان به درک بهتری از نقش پدر در سینمای ایران و تاثیرات آن بر جامعه و فرهنگ ایرانی دست یافت. این فیلمها نه تنها به عنوان آثار هنری ارزشمند شناخته میشوند، بلکه به عنوان آینهای از واقعیتهای زندگی و احساسات انسانی نیز مورد توجه قرار میگیرند.
دهه ۶۰: «ماهی» کامپوزیا پرتوی ۱۳۶۶
نوجوانی به نام «جواد» که پدرش در زندان است، روز عید ماهی قرمزی به دست میآورد و به خانه میبرد. مادر او را سرزنش میکند و میخواهد که ماهی را آزاد کند، زیرا معتقد است وقتی پدر در زندان است، محبوس کردن ماهی شگون ندارد.
جواد، که برای به چنگ آوردن ماهی با یکی از همسن و سال های خود گلاویز شده بوده است، با اکراه ماهی را از خانه میبرد. پدر او به خانه باز میگردد …
دهه ۷۰: «پدر» مجید مجیدی ۱۳۷۴
«مهرالله» بعد از فوت پدرش، برای تامین خانوادهاش در شهر دیگری به کار مشغول میشود اما هنگامی که به دیدن مادر و خواهرانش بازمیگردد، میفهمد که مادرش با مرد مهربانی که ژاندارم است، ازدواج کرده است.
مهرالله از این خبر عصبانی میشود و نزد مادر رفته و هدیههای خود و حقوقش را به او میدهد و مادر را برای این ازدواج بازخواست میکند و هرچه مادر دلیل می آورد، او که کینه ژاندارم را به دل گرفته، قبول نمیکند و درصدد آزار او برمیآید و با استفاده از فرصتی، اسلحه ژاندارم را به سرقت میبرد و …
دهه ۸۰: «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی ۱۳۸۹
جدایی نادر از سیمین داستان زوجی از طبقه متوسط جامعه ایرانی است. «سیمین» میخواهد به همراه همسرش «نادر» و دخترش «ترمه» از ایران برود و همه مقدمات این کار را فراهم کرده است. اما نادر نمیخواهد پدر پیرش را که از بیماری آلزایمر رنج میبرد تنها رها کند. سیمین استدلال میکند که این پیرمرد همه چیز را فراموش کرده و بود و نبود نادر و دیگر اعضای خانواده مساوی است و در دنیای جدید، نهاد خانه سالمندان جایگزین روابط عاطفی شخصی شده است.
او میگوید آنها نباید آینده خویش را به پای زندگی پیرمردی که چندان دوام نخواهد داشت قربانی کنند. اما نادر احسان به پدر و لذت بردن بالفعل از چنین احسانی را بر لذت بالقوه و نسیه در آینده ترجیح میدهد. نادر خود کارهای شخصی پدر حتی بردن به دستشویی و نظافت او را برعهده گرفته است …
دهه ۹۰: «حوض نقاشی» مازیار میری ۱۳۹۱
حوض نقاشی داستان زندگی «رضا» و «مریم» و پسرشان را دنبال میکنیم؛ زوجی که اگرچه با سایر افراد متفاوتند، اما سعی میکنند پدر و مادر خوبی برای فرزندشان باشند. اما تحمل این تفاوت برای فرزندشان دشوار است و همین باعث میشود او از خانه فرار کند. «شهاب حسینی» در این فیلم نقش پدری را بازی میکند که سعی میکند به رغم مشکلات مالی، خانوادهاش را دوباره دور هم جمع کند و وظایف پدرانهاش را انجام دهد …
البته حتما آثار بسیار بیشتری از آنچه در این گزارش آمد درباره پدر در سینمای ایران ساخته و به نمایش درآمده است، چرا که گستره مفهومی پدر سبب شده تا امروز، با کلاژ وسیعی از پدرانگی در سینمای ایران مواجه باشیم؛ پدری که گاه در مقام کمیک، قصد خنداندن مخاطبش را داشته و گاه در سیر اجتماعی خانوادهاش، ترسیمگر موقعیتی متفاوت برآمده.
ما تلاش کردیم در این گزارش با نگاهی متفاوت به نقش پدر در سینمای ایران چهار فیلم مهم در این باره را در هر دهه معرفی کنیم. باقی آثار مهم سینمای ایران را میسپاریم به ذهن سیال شما.
منبع