آنچه بر ژانداری استان هشتم گذشت؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، کرمان از جمله شهرهایی است که به دلیل موقعیت جغرافیای و سیاسی حساس خود، فرازونشیب‌های بسیاری را در طول تاریخ، به‌ویژه در سال‌های تاریخ معاصر از سر گذرانده است. کتاب «ژاندارمری استان هشتم بین دو انقلاب (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی): بررسی تاریخ و تحولات ژاندارمری استان کرمان از سال ۱۲۸۵ لغایت ۱۳۵۷ هجری خورشیدی به قلم احمد عسکری سروستانی به بخشی از تاریخ این شهر و تحولات آن پرداخته است.

نویسنده در این کتاب سعی داشته تا نیروی ژاندارمری استان کرمان و تحولات آن را در طول سال‌های ۱۲۸۵ تا ۱۳۵۷ به بحث و بررسی بگذارد و نکات تاریک و مبهم آن را برای خوانندگان روشن کند. مؤلف برای نگارش اطلاعات درج‌شده در این کتاب، به سراغ اسناد معتبری رفته که از ژاندارمری کرمان باقی مانده و می‌تواند حقایق تاریخی قابل توجهی را برای مخاطبان اثبات کند.

موقعیت جغرافیای شهر کرمان و سایر شهرهای استان کرمان، تاریخ کرمان از دوران باستان تا معاصر، چگونگی تشکیل نیروهای پلیس برای برقراری نظم و امنیت در این شهر، همچنین نحوهٔ تشکیل نظمیه در کرمان، موضوعاتی هستند که در این اثر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

کتاب «ژاندارمری استان هشتم بین دو انقلاب (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)» در ۶ بخش مفصل تشکیلات نظمیه در زمان سلسله‌های قاجار، زندیه، افشار و…را شرح می دهد.

در این کتاب می خوانیم:

با برقراری نظام مشروطه در ایران مجلس شورای ملی قانون انجمن های ایالتی ولایتی را از تصویب گذراند؛ در این قانون که به قانون تشکیل ایالات و ولایات به معروف است مواردی به تاسیس ضبطیه (ژاندارمری)، نظمیه (شهربانی) و فراسوراتی پلیس راه حافظ کاروان ها، برقراری نظم و امنیت در جاده ها و جلوگیری از راهزنی و روستاها اختصاص داشت و مسئولیت اداره های مزبور را بر عهده والیان و حکام انجمن های ایالتی و ولایتی می گذاشت.

پس از کودتای تیرماه ۱۲۸۷ش و بمباران عمارت مجلس شورای ملی و قلع وقع آزادی خواهان حکومت نظامی به ریاست لیاخوف فرمانده روسی قزاقخانه در تهران برقرار گردید و نظمیه تهران زیر اوامر وی قرار گرفت در این میان پلیس و ژاندارم ها هر دو در محاصره اطراف سفارت انگلیس به منظور جلوگیری از پناهنده شدن مشروطه خواهان به آن جا نقش داشتند در این دوران نظمیه تنها در تهران وجود داشت و به علت بروز نا امنی حتی فراسوران ها نیز قادر به بدرقه قافله ها و پستهای دولتی حامل وجوه و اوراق بهادار نبودند.

با سقوط رژیم استبدادی محمد علی شاه در تابستان ۱۲۸۸ش سازمانی به نام امید دولتی تاسیس شد و سردار علیقلی خان اسعد بختیاری وزیر داخله در راس آن قرار گرفت و عمارت شمس العماره به عنوان قرارگاه در اختیار آن اداره گذاشته شد. ژنرال ایتالیایی مالتا دوباره مامور سازماندهی امنیه شد و با ترجمه آیین نامه های خارجی برنامه ریزی خود را آغاز نمود لباس افراد این سازمان عبارت بود از فرنج خاکی رنگ کلاه مقوایی با لبه آفتاب گردان کمربند چرمی شلوار چکمه ای افراد سوار زنگال با پوتین یا چکمه و افراد پیاده مچ پیچ با کفش و یا گیوه داشتند و اسلحه آنان نیز تفنگ سه تیر لوبل و مارتین بود.

پس از اینکه با فروپاشی نظمیه دوران استبداد بپرم خان ارمنی در راس نظمیه قرار گرفت و نظمیه نوین را بنیان نهاد دو سازمان را که بیشتر از تفنگداران و مجاهدین بودند زیر نظر نظمیه به وجود در آورد. یکی از سازمان ها پلیس نام گرفت و دیگری نیز به نام سازمان ژاندارم پلیس به ریاست مظفرخان علم وظیفه حفظ و حراست راه ها و روستاها را بر عهده گرفت به این ترتیب امنیه دولتی که مطابق با شواهد موجود تا سال ۱۳۲۹ق ٫ ۱۲۸۹ یا ۱۲۹۰ش دایر بود پس از چندی منحل و اعضای آن به نظمیه منتقل شدند.

در ابتدای امر برای آزمایش یک گردان سوار ژاندارم پلیس تشکیل شد که لباس آنان از نفرات نظمیه متمایز بود و دارای کلاه پوستی سفید و لبه دار با نشان شیر و خورشید بودند و رنگ اونیفورم آنها آبی روشن با حاشیه سفید و واکسیل بود و چکمه بازنگار به پا داشتند. وظیفه گردان مزبور حفاظت حومه تهران و کمک به افراد پلیس و مراقبت سفارتخانه ها و بدرقه محمولات پستی به ولایات بود و در وقایعی چون برخورد با مجاهدین ستارخان در پارک اتابک از آنان استفاده شد…

کتاب «ژاندارمری استان هشتم بین دو انقلاب (از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی)» در ۹۵۲ صفحه توسط نشر آذرفر چاپ شده است.