دژاوو؛ روایت رنج مظلومان بدون حضور ظالم

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، نمایش «دژاوو» کاری از گروه نمایش عراق، روایت یکی از بزرگترین عملیات های تروریستی در جهان است که به نام «کشتار اسپایکر» شناخته می‌شود.

دژاوو اثری قصه‌گو و داستان‌پرداز است که بیش از نمایش به به یک پرفورمنس هنری شبیه است که تماشای آن بدون ارجاع به قصه اصلی، مبهم خواهد بود.

در صحنه این نمایش، هماهنگی میان بازیگران، یکی از بخش های مهم این نمایش است که خود را نمایان می‌کند، حضور تنها یک زن در میان بازیگران این اجرا، یادآور عملیات نجات سربازان بازمانده از کشتار توسط بانو «ام‌قصی» است.

بازی بازیگران این اجرا بیشتر شبیه به کاری دانشجویی است اما کارگردان که خود نیز بازیگر است، بار اصلی نمایش را به دوش می‌کشد.

این نمایش به جای صحنه آرایی، از نورپردازی به عنوان عنصر نمایشی اصلی بهره گرفته است و به خوبی از آن استفاده کرده است.

عناصر طبیعی که انسان را با مفاهیم کشور و ملیت پیوند می دهد نیز به تماشاچی نشان داده می‌شود، عنصر خاک، یکی از مهم ترین بخش‌های این نمایش است که از سویی با میهن دوستی ارتباط دارد و از سوی دیگر گورهای دسته جمعی و حتی زنده به گور شدن برخی از قربانیان این عملیات را به خاطر می‌آورد.

به گفته یکی از سربازان نجات‌یافته از کشتار اسپایکر، در ساعت ۱۰ شب ۲۱ خرداد ۱۳۹۳ش، با وجود اشغال دو استان موصل و صلاح‌الدین توسط داعش، حدود سه هزار نفر به پایگاه اسپایکر بزرگ‌ترین پایگاه هوایی کشور عراق واقع در استان صلاح‌الدین منتقل شدند. به دستور فرماندهی پایگاه فردای آن روز همه افراد به مرخصی ۱۵ روزه رفتند. پس از خروج سربازان از پایگاه، کمی بعد توسط نیروهای مسلح داعش، اسیر و به کاخ ریاست‌جمهوری در تکریت منتقل شدند. در کاخ، پس از بررسی‌ها و بازجویی‌های طولانی، نیروهای شیعه از غیرشیعه جدا و شیعیان کشته شدند.

باقی افراد در انتظار دادگاه شرع داعش ماندند تا حکم آنان اعلام شود.یکی دیگر از بازماندگان حادثه، دلیل خروج سربازان را فرار ۳۰۰۰ سرباز از پایگاه دانسته‌ است که در نهایت توسط ۵۰ نفر از نیروهای داعش اسیر شدند. به گزارش برخی منابع، نیروهای مسلحی که سربازان را به کاخ ریاست‌جمهوری منتقل کردند، از عشایر مسلح منطقه بودند و اسیران در کاخ ریاست‌جمهوری به نیروهای داعش تحویل داده شدند. داعشی‌ها در ۲۲ خرداد ۱۳۹۳ش، باند پایگاه اسپایکر را اشغال کردند و پس از آن نیروهای عراقی با داعشی‌ها درگیر شدند.

قبایل عرب دربارهٔ سرنوشت سربازان اسیر در کاخ ریاست‌جمهوری جلسه‌ای تشکیل دادند و با استدلال به اینکه به زودی حکومت بعث مجدد بر عراق حاکم می‌شود، تصمیم بر قتل‌عام شیعیان می‌گیرند تا جمعیت شیعیان عراق کمتر شود. بنا بر این تصمیم، در ۲۲ خرداد، کشتار شیعیان اسیر آغاز می‌شود. در ۲۳ خرداد، داعشی‌ها به کاخ ریاست‌جمهوری وارد می‌شوند و اسیران به آن‌ها تحویل داده می‌شود. فرماندهان داعش، دادگاه شرعی برگزار و شیعیان را به اعدام محکوم می‌کنند و سنی‌مذهبانی که توبه می‌کردند را آزاد کردند.

داعش از مراحل اجرای کشتار جمعی سربازان، فیلم تهیه می‌کرد و به صورت آنلاین به اشتراک می‌گذاشت. سربازان در کنار رود دجله با شلیک به سر کشته می‌شدند و جسدشان در رودخانه دجله انداخته می‌شد. در نقاط دیگری نیز سرباز دست بسته به گلوله بسته می‌شدند. گروهی از سربازان که امکان فرار از اسارت داعش را داشتند، در نهایت با خشونت فرقه‌ای طوایف عرب مواجه شدند و کشته می‌شدند. داعشی‌ها، اجساد قربانیان را در گورهای دسته‌جمعی دفن و در مواردی آنان را زنده به گور کردند. به گزارش منابع خبری در عراق، تا ۱ فرودین ۱۳۹۷، تعداد ۱۱۵۰ جسد از اجساد کشته‌شدگان کشتار اسپایکر، تفحص شد.

تعداد سربازان اسیر شده به دست داعش از پایگاه اسپایکر را مختلف گزاش کرده‌اند. آمارها از ۱۷۰۰ تا حدود ۴۰۰۰ دانشجوی نظامی غیرمسلح یاد کرده‌اند که به هنگام سقوط اسپایکر، در این پایگاه حاضر بودند. اما اطلاعیه رسمی داعش خبر از کشته شدن ۱۷۰۰ نفر از شیعیان در این کشتار می‌دهد. دیده‌بان حقوق بشر تعداد مجموع کشتگان این حمله را ۲۱۳۴ نفر یاد کرده‌ است.

علیة صالح الجبوری معروف به ام قصی، هفت دانشجوی عراقی که از کشتار گریخته بودند را نجات داد و به بغداد رساند و نام او در تاریخ عراق ماندگار شد.

«دژاوو» به نویسندگی و کارگردانی عبدالحمید عبدالحسین از عراق روز یکشنبه 7 بهمن، در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.

چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری خیرالله تقیانی‌پور از چهارشنبه سوم بهمن کار خود را در تهران آغاز کرد و تا ۱۳ بهمن ادامه دارد.