نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیبه گزارش ایرنا باوجود آنکه در کرمان به عنوان پهناورترین استان کشور ۴۰ درصد شاغلان استان در بخش کشاورزی فعالیت دارند، اما تنها ۱۶ درصد ارزش افزوده استان ناشی از بخش کشاورزی است که نشان می‌دهد درآمد فعالان این بخش اندک است و غیر از واسطه‌ها، تنها عده معدودی درآمدهای کلان و مناسب را می‌برند و بیشتر بهره‌برداران، تنها برای معیشت حداقلی، درگیر هستند؛ در این شرایط، سیاستگذاران استان، هدایت زمین‌های خرد کشاورزی به سمت تعاونی، تجمیع و یکپارچه‌سازی آنها را در این قالب به عنوان تنها رابین‌هود نجات دهنده این بخش پیشنهاد می‌کنند تا حول هر چاه کشاورزی و پایین‌دست حق‌آبه آنها، تعاونی‌ها شکل گیرند و امکان به کارگیری ماشین آلات سنگین و کاهش هزینه های تولید مهیا و درآمدها نیز بین بهره‌برداران تقسیم شود.
در این شرایط، وقتی زمین‌ها برای کشت محصولات یکپارچه و بزرگ شوند، امکان ورود فناوری، تجهیزات و ماشین آلات، ورود سرمایه گذار برای این مهم نیز بیشتر می شود که در نهایت هزینه های تولید را کاهش و درآمدها را افزایش می دهد؛ سرمایه گذاران بخش صنایع تبدیلی نیز می توانند موثران مرتبط را بهتر بیابند و در صنایع تکمیلی سرمایه‌گذاری کنند تا از این وضعیت کنونی خارج شویم.
محمدرضا وحیدی رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا ضمن تشریح برخی داده ها و نتایج سرشماری سراسری کشاورزی در این استان که تاکنون احصا و جمع‌بندی شده، با اشاره به وضعیت کلی بخش کشاورزی و دورنمای متصور برای آن، ضمن اینکه معتقد است طی سال های اخیر در رشد تعداد بهره‌برداران گلخانه و آبزی پروری در استان با تحقق افزایش سه برابری موفق بوده ایم و این مسیر باید ادامه یابد اما همچنان تصریح دارد که باز جای رشد بیشتر هست؛ وی چشم انداز ادامه وضع کنونی را نیز با توجه به شمار بالای بهره برداران کلی بخش کشاورزی که نشان از خرد شدن زمین ها دارد، به همراه تبعات پیش روی آن مورد تاکید قرار می دهد.
وی افزود: حوزه کشاورزی یکی از مهمترین بخش های اقتصادی کشور محسوب می شود زیرا با امنیت غذایی و سلامت جامعه در ارتباط است و در واقع این حوزه یکی از محورهای مهم در برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور به شمار می رود و کرمان نیز جایگاه ممتازی در این بخش کشور دارد.
آثار کشاورزی غیربهره‌ور
وحیدی اظهار داشت: حدود هشت درصد ارزش افزوده کشاورزی کشور و ۱۰ درصد شاغلان کشاورزی کشور در استان کرمان هستند و این درحالی است که از طرف دیگر ۴۰ درصد شاغلان استان کرمان در بخش کشاورزی فعالیت دارند و تنها ۱۶ درصد ارزش افزوده استان کرمان سهم بخش کشاورزی است لذا اهمیت بخش کشاورزی استان در مقایسه با متوسط کشور از ابعاد مختلف بسیار حائز اهمیت است.
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان با بیان اینکه بسیاری از شاغلان ما در این حوزه فعالیت دارند گفت: ۴۰ درصد شاغلان کرمان در بخش کشاورزی فعالیت دارند و این درحالیست که شاغلان استان بعدی ۳۰ درصد و تهران ۲ درصد است؛ کرمان استان نخست کشور به لحاظ غالب بودن سهم کشاورزی را در اختیار دارد اما سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان ۱۶ درصد بوده که بیانگر این موضوع است که ما باید برنامه ای ویژه در این بخش داشته باشیم تا ارزش افزوده این حوزه افزایش و درآمد سرانه آن ارتقا یابد.
اراضی کوچک شده، مالکان زیاد
وحیدی در ادامه در پاسخ به اینکه چرا شاهد چنین وضعیتی در بخش کشاورزی استان هستیم؟ گفت: واقعیت این است که زنجیره ارزش افزوده در بخش کشاورزی ما تکمیل نیست و کشاورزان ما تلاش می کنند و محصولاتی را به عمل می آورند اما اینکه این محصول (به شکل مناسب) به بازار برسد و درآمد مناسبی (برای خود کشاورزان) داشته باشد، اینطور نیست؛ ما در اینجا خلاء داریم؛ یعنی کشاورزی ما از منابع طبیعی همچون آب، زمین و سایر موارد استفاده می کند اما درآمد و ارزش افزوده آن نصیب فعالان این عرصه نمی شود.
وی تصریح کرد: بهره وری در بخش کشاورزی ما پایین است و زمین های کشاورزی ما هرلحظه و سالانه کوچک تر و خردتر می شوند که این موارد یکی از بزرگترین مشکلات بخش کشاورزی ما به شمار می رود..
ضرورت فرهنگ‌سازی برای ایجاد تعاونی
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر چرایی خرد شدن زمین های کشاورزی افزود: یکی از مهمترین عوامل این چالش، قانون ارث است و در این زمینه چند نسل که می گذرد، زمین های بزرگ کشاورزی بین فرزندان تقسیم و این زمین ها کوچک و کوچک تر می شوند تا اینکه به جایی می رسد که این اراضی از انتفاع خارج می شوند؛ لذا در این حوزه بایستی به سمت ایجاد بخش تعاونی کشاورزی برویم و این موضوع در استان نیازمند فرهنگ‌سازی است؛ همچنین دستگاه های مربوطه باید در این عرصه فعالیت کنند تا اگر زمینی بین چند نفر تقسیم می شود، عواید و درآمد آن تقسیم شود.
وی یادآور شد: در کشورهای پیشرفته، اراضی بزرگ می توانند از فناوری و ماشین آلات بروز استفاده کند، بنابراین هزینه آنان بسیار کاهش می یابد اما به علت استفاده نکردن از تکنولوژی های روز، هزینه های این بخش ما به نسبت کشورهای پیشرفته بالا است در نتیجه سود و ارزش افزوده مناسبی به کشاورز نمی رسد و کل درآمد سهم هزینه ها می شود.
وحیدی ادامه داد: این موضوع همچنین باعث می شود که فرزندان فعالان کشاورزی ما انگیزه ورود به بخش کشاورزی را نیز نداشته باشند.
افزایش ۳۴ درصدی بهره برداران کشاورزی باعث پیشرفت نمی شود
وی خاطرنشان کرد: در سرشماری امسال، تعداد فعالان بخش کشاورزی در مقایسه با سال ۹۳ افزایش پیدا کرده و برآورد اولیه ما این بود که تعداد کشاورزان استان کرمان باتوجه به مسایل جوی و خشکسالی های اخیر کاهش می یابد اما بر میزان آنان افزوده شده و این موضوع نیز بیانگر خرد شدن اراضی کشاورزی ما است که مطلوب نیست.
دبیر شورای توسعه و برنامه‌ریزی استان کرمان گفت: تعداد بهره برداران سرشماری شده در سرشماری سراسری کشاورزی امسال ۳۳۵ هزار نفر است که در مقایسه با سال ۹۳ حدود ۳۴ درصد اضافه شدند که نشان می دهد اراضی کشاورزی و دامداری ما فقط به حالت معیشتی درآمده و کشاورزان زندگی روزمره خود را طی می کنند؛ واقعیت اینکه این وضعیت باعث ایجاد پیشرفت در استان نمی شود.
وی افزود: کشاورزی‌ای باعث ایجاد رونق اقتصادی در استان می شود که هزینه ها را بتواند با استفاده از دانش و فناوری جدید کاهش دهد و درآمد حاصل از آن افزایش یابد تا تفاوت درآمد و هزینه باعث صرفه اقتصادی و ایجاد ارزش افزوده شود.
سرمایه گذاران صنایع تبدیلی نمی توانند ارتباط بگیرند
وحیدی بیان کرد: تعداد زیاد بهره برداران حوزه کشاورزی استان کرمان همچنین باعث شده که سرمایه گذاران صنایع تبدیلی نتوانند ارتباطی با بهره برداران پیدا کنند لذا در این بخش ضرورت دارد که به سمت ایجاد شرکت تعاونی برویم.
وی ادامه داد: باید در استان علاوه بر فرهنگ سازی بین بهره برداران حوزه کشاورزی، دستگاه های دولتی نیز این موضوع (هدایت امور به سمت تعاونی و یکپارچه سازی زمین ها) را جدی پیگیری کنند تا این امر باعث افزایش درآمد نسبی شود، نه اینکه قیمت محصولات را زیاد کنند.
موفقیت کرمان در هدایت کشاورزان به سمت کشت گلخانه ای
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان گفت: تعداد بهره برداران کشت گلخانه ای ما در این سرشماری حدود ۱۰ هزار نفر بودند که در مقایسه با سال ۹۳ حدود سه برابر شده اند و آمار نشان می دهد باوجود سیاست های کشور و سایر محدودیت ها، موفق بوده ایم که فعالان کشاورزی را به سمت کشت گلخانه ای هدایت کنیم.
به گفته وحیدی، در کشت گلخانه ای درآمد بالا و نیاز به آب کمتری وجود دارد، بنابراین می توانیم بگوییم استان کرمان در این حوزه موفق عمل کرده و در ادامه نیز اقدامات موثرتری انجام خواهیم داد.
وی همچنین با اشاره به ضرورت استفاده بهینه از منابع آب در کشت گلخانه ای تصریح کرد: موضوع دیگر در مدیریت آب که در استان کرمان آغاز و فرهنگ سازی شده بحث آبزی پروری است.
این مسئول توضیح داد: در این وضعیت چند مرحله از آب استفاده می کنیم و در این زمینه بایستی ابتدا از منابع برای آبزی پروری و سپس برای فعالیت کشاورزی استفاده کنیم که غیر از تولید محصول و کسب درآمد بیشتر، آب نیز غنی تر و مصرف می شود.
افزایش سه برابری آبزی پروری در کرمان
وحیدی اضافه کرد: تعداد بهره برداران آبزی پروری استان کرمان اینک ۴۰۷ نفر است که در مقایسه با سال ۹۳ سه برابر شده و این آمار نشان می دهد که بهره برداران کشاورزی به این نتیجه رسیده اند بایستی درآمد جانبی هم داشته باشند لذا استخرهای ذخیره آب و آبزی پروری را ایجاد کردند و این باعث افزایش درآمد حوزه کشاورزی شده است.
وی افزود: براساس سیاست استان کرمان، تعداد آبزی پروران ما باید ۳۰ تا ۴۰ درصد بهره برداران کشاورزی ما باشد، یعنی تمامی کشاورزان استان باید یک استخر ذخیره آب داشته باشند و آبزی پروری را انجام دهند که در ادامه از آن آب صرف فعالیت کشاورزی کنند؛ ما در این بخش عقب هستیم اما حرکتی آغاز شده و باید تسهیلات استان برای استفاده بهینه آب به سمت ایجاد استخر ذخیره آب برود اما تاکنون در استان بیشتر روی بازسازی قنات ها و آبیاری تحت فشار کار شده است.
پایین دست حق‌آبه هرچاه یک شرکت تعاونی
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمان تاکید کرد: بهره برداران کشاورزی هرکدام به‌تنهایی نمی توانند استخر ذخیره آب داشته باشند لذا باز به گزینه شرکت های تعاونی در این زمینه می رسیم که راهگشاست.
وی گفت: بایستی سیاستی را مدنظر قرار دهیم که بر اساس آن، به ازای هر چاه کشاورزی، یک شرکت تعاونی ایجاد کنیم تا از روش تجمیع اهداف بهره برداران بتوانیم اقداماتی انجام دهیم و تلاش داریم در برنامه تحرک بخشی استان نیز به این موضوع بپردازیم.
راهکارهای ارتقای درآمد کشاورزی
وحیدی با تاکید بر اینکه باید علاوه بر درآمد حاصل از کشاورزی، درآمدهای جانبی نیز وجود داشته باشد ادامه داد: در این زمینه یک بحث ما پرورش زنبور عسل(با سه هزار و ۱۰۰ بهره بردار فعلی) و کرم ابریشم(با ۴۱ بهره بردار) است که باید آن را در استان رواج دهیم و کشاورزان آموزش ببینند و فعالیت های جانبی انجام دهند تا ارزش افزوده و درآمد آنان ارتقا یابد.
وی ابراز داشت: یکی از دلایل اینکه فارغ التحصیلان دانشگاه ها و جوانان به سمت بخش کشاورزی نمی روند این است که درآمد در این بخش قابل توجه نیست؛ بایستی برنامه های استان در راستای افزایش درآمد این بخش باشد تا فارغ التحصیلان دانشگاه ها، صاحبان تکنولوژی و سرمایه نیز به این حوزه هدایت شوند زیرا تا زمانی که کشاورز ما درآمد مناسبی نداشته باشد، سرمایه، نیروی انسانی و تکنولوژی جذب این بخش نمی شود.
این مسئول در ادامه با اشاره به دیگر دستاوردهای این سرشماری گفت: تعداد بهره برداران طیور در استان کرمان ۷۴ هزار بهره بردار است که به روش سنتی پرورش را انجام می دهند، لذا تعداد این افراد به نسبت کشور، بسیار بالا است اما درآمد آنان بالا نیست.
وی افزود: یکی از دلایلی که درآمدهای کلی مردم استان کرمان نزدیک به میانگین کشور شده، بخش کشاورزی است زیرا درآمد پایین ۴۰ هزار شاغل این بخش باعث می شود که درآمد استان کرمان افزایش زیادی پیدا نکند و با توجه به محدودیت های شدید در بخش آب باید رویکرد این حوزه تغییر کند.
وحیدی تاکید کرد: اگر کسی بخواهد از روش سنتی پرورش طیور کسب درآمد کند، با وجود اینکه درآمد بالایی ندارد، جایگاه بالایی برای اقتصاد این افراد و رفع مشکلات استان فراهم نمی شود و در این زمینه بحث معیشت در سطح خرد و خودمصرفی مطرح است که بهره بردار در این زمینه زندگی سطح بالایی نمی تواند کسب کند؛ ضمن آنکه این مشاغل خیلی پایدار نیستند و احتمال تغییر شغل آنان بالا است.
وی با بیان اینکه می توانیم روش های سنتی را از طریق شرکت تعاونی در سطح منطقه و برای هر روستا تعریف کنیم، عنوان کرد: اگر بخواهیم بهره وری بخش کشاورزی را ارتقا دهیم باید به سمت شرکت تعاونی برویم و ضرورت ایجاد شرکت های تعاونی با وجود اراضی کشاورزی خرد به نسبت قبل بیشتر احساس می شود.
هشدار فرار روستاها از کشاورزی
این مسئول گفت: اگر کار به همین شیوه پیش برود، کشاورزی ما بخش اقتصادی قابل توجهی نخواهد داشت و چه بسا بسیاری از روستاهای ما به سمت مباحث گردشگری و سایر موضوعات بروند و از اقتصاد کشاورزی خارج شوند؛ نتایج اولیه سرشماری کشاورزی این علامت را به متولیان می دهد که ما مجبور به حرکت به سمت این بخش هستیم.
وی در خصوص فرایند اجرایی تشکیل شرکت های تعاونی نیز بیان کرد: خوشبختانه جهاد کشاورزی در همه روستاهای استان کرمان مرکز خدمات کشاورزی دارد که این بخش با توجه به ارتباط با بهره برداران و تسهیلات و امکانات دولت، می تواند بهره برداران را به سمت شرکت تعاونی گرایش دهد و کشاورزان را با توجه به محصول خاص و فعالیت های ویژه خود به این سمت و سو هدایت کند.
وحیدی در پایان افزود: جهاد کشاورزی، دامپزشکی و سایر ارگان های مرتبط این بخش باید برنامه ساختاری برای این موضوعات داشته باشند تا مباحث یاد شده را در استان اجرایی کنیم.
منبع
