نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
به گزارش ایرنا صنعت گوهرسنگ را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین صنایعی دانست که بشر از دیرباز به آن اشتغال داشته است، این صنعت با گذر زمان توسعه یافته و با توجه به ویژگی‌های خاص خود، در حال حاضر به منبع درآمد بالایی برای بسیاری از مردم کشور از جمله خراسان جنوبی تبدیل شده است.
گوهرتراشی، هنر تبدیل سنگ‌های معدنی به سنگ‌های قیمتی و زیورآلاتی زیبا است که علاوه بر برخورداری از ثمره اقتصادی به دلیل داشتن جذابیت، علاقه‌مندان زیادی را هم مجذوب خود کرده، کسب و کاری نه چندان سخت اما پر طرف دار، نهفته در دل خاک که با چاشنی ذوق و سلیقه هنری، فرآوری شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
استان مرزی خراسان جنوبی با وجود کویری بودن دارای قابلیت‌های گوناگونی است که از جمله آن می‌توان به ذخایر معدنی شامل سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی اشاره کرد که زیبایی و تنوع رنگ از جمله مهمترین برجستگی این سنگ‌ها محسوب می‌شود.
تنوع سنگ‌ها در خراسان جنوبی آنقدر زیاد است که آن را تبدیل به سرزمین سنگ‌های قیمتی کرده و گوهرتراشی به میراثی ماندگار در دل کویر تبدیل شده است.
تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی در خراسان جنوبی شناسایی شده و شهرستان‌های خوسف، سرایان، فردوس، زیرکوه و نهبندان در این زمینه شاخص هستند
بر اساس آخرین آمار تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی در خراسان جنوبی شناسایی شده و شهرستان‌های خوسف، سرایان، فردوس، زیرکوه و نهبندان در این زمینه شاخص هستند.
استان پهناور خراسان جنوبی منبعی غنی از سنگ‌های خانواده کوارتز نظیر کالسدونی، عقیق، جاسپر، سیترین، اوپال، انواع ژئودها و همچنین آندالوزیت، گارنت، تورمالین و کروندوم (یاقوت ها) است.
عمده سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی شناسایی شده در سطح استان شامل انواع مختلف عقیق در طرح و رنگ‌های گوناگون نظیر طوسی، شیری، خاکستری، صورتی، قرمز، آبی، قهوه‌ای، نارنجی و دودی، با لایه بندی‌های متنوع و زیبا است.
به جرات می‌توان گفت تمامی سنگ‌های آتشفشانی این استان، از فردوس تا نهبندان، به دلیل گستردگی قابل ملاحظه، از نظر رخداد آگات زایی حائز اهمیت بوده و با وجود تنوع و تفاوت‌های آشکار، می‌توانند گوهرهای با ارزشی را پدید آورند و مناطق مستعد برای پی‌جویی سنگ‌ها و کانی‌های قیمتی و نیمه قیمتی هستند.
کشف زیبایی نهفته در یک تکه سنگ و تراشکاری بر روی آن، علاوه بر خلق یک اثر هنری ماندگار، فرصتی بی‌نظیر برای کارآفرینی و ایجاد اشتغال فراهم آورده است.
اکنون شمار قابل توجهی از اهالی روستاهای خراسان جنوبی با سختی فراوان، نان و روزی خود را دل کویر و بیابان‌ها به دست می‌آورند، همان‌هایی که قبل از طلوع خورشید بیل، کلنگ و تیشه را برداشته و راهی مناطق کوهستانی و کویری می‌شوند و با دستان و کیسه‌هایی پر از سنگ به خانه بر می‌گردند.
اکنون به خانه هر یک از اهالی روستای زرخیر استان که سر بزنید چهار گوشه حیاطشان پر شده از سنگ‌ها متنوع، که برای فروش به دلالان و صنعتگران روی هم تلمبار شده است.
تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی یا به اختصار گوهرتراشی یکی از هنرها و صنایع دستی منحصر به فرد استان خراسان جنوبی است که در سال‌های اخیر با توجه به روی آوردن مردم به استفاده از سنگ‌ها به عنوان زیورآلات و هنرهای تزئینی و نیز رویکرد ایجاد اشتغال بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
برخی از روستاییان با حضور در دوره‌های آموزشی تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی که توسط دستگاه‌های مختلف مانند میراث فرهنگی، فنی و حرفه‌ای یا بسیج برگزار شده، گوهرتراشی را آموخته‌اند و در کنج اتاقی کوچک سنگ‌های خام را تبدیل به نگین‌های زیبا کرده و سپس به فروش می‌رسانند.
همچنین برخی صنعتگران خراسان جنوبی با ایجاد و راه‌اندازی کارگاه‌های انفرادی یا تجمیعی علاوه بر ایجاد اشتغال برای اهالی روستاها، تولیدات خود را به سراسر کشور و همچنین به خارج از کشور صادر می‌کنند.
کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، آذربایجان، آلمان، انگلستان، هلند، ژاپن، عمان و چین مقصد گوهرسنگ‌های خراسان جنوبی است البته این گنج‌های قیمتی به صورت چمدانی و خام ارسال می‌شود.
جای خالی گوهرسنگ‌ها در بازارهای جهانی
گوهر تراشی آغاز یک زنجیره تولید است، تولیدی که می‌تواند با چاشنی هنر، محصولات صادراتی استان را متنوع‌تر کند و اشتغال و درآمد پایداری را برای استان ایجاد کند.
اهمیت گوهرسنگ‌ها آنقدر بالاست که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دوم بهمن جاری در بازدید از نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت، رویداد ملی توانمندی‌ها و دستاوردهای بخش خصوصی» سنگ شجر خراسان جنوبی را مورد تفقد خود قرار دادند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز دوم بهمن به مدت ۲ ساعت از نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت، رویداد ملی توانمندی‌ها و دستاوردهای بخش خصوصی» بازدید کردند و در این بازدید توجه خاصی به غرفه خراسان جنوبی که با تمرکز بر گوهرسنگ‌ها برپا شده بود، نشان دادند و فرمودند این گوهرسنگ‌ها تجلی خداوند است و جای این گوهرسنگ‌ها در بازارهای جهانی خالی است.
این موضوع بهانه‌ای شد تا به سراغ یکی از فعالان صنعت گوهرتراشی در روستای بمرود شهرستان زیرکوه رفته و با بخشی از تولیدات، مشکلات و چالش‌های این صنعت آشنا شویم.
محمد بهرام‌نیا گفت: سال ۱۳۹۷ از طریق میراث فرهنگی آموزش تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی را فرا گرفتم و سپس کارگاه را راه‌اندازی کردیم.
وی که در حوزه سنگ‌های شجر مشغول به کار است افزود: در این مدت تعدادی زیادی از بانوان روستای بمرود و روستاهای همجوار گوهرتراشی را آموزش دیدند و اکنون چهار نفر ( زن و مرد) در کارگاه مشغول به کار هستند.
وی علت فعالیت در حوزه سنگ شجر را وجود معدن در این روستا دانست و بیان کرد: استقبال مردم و مشتریان از سنگ شجر بالاست از طرفی قیمت فروش نیز خوب است.
نداشتن بیمه مشکل اصلی صنعتگران سنگ
این گوهرتراش خراسان جنوبی با بیان اینکه تا حد امکان در نمایشگاه‌های استانی و ملی صنایع دستی شرکت می‌کنم تصریح کرد: ۹ سال است در این حرفه مشغول به کار هستم اما دریغ از بیمه صنعتگری، بارها در این خصوص درخواست داده‌ایم اما هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه روزانه حدود ۳۰۰ نفر با طی کردن مسیر ۳۰ کیلومتری به معدن شجر مراجعه می‌کنند عنوان کرد: اکثرا اهالی این روستا سنگ‌های معدنی را به صورت تجربی جمع‌آوری کرده و رگه‌های سنگ را می‌شناسند.
بهرام‌نیا یادآور شد: بیشتر اهالی فصل زمستان به سمت معدن و در اعماق هفت تا ۱۰ متری می‌روند چون به دلی سردی هوا به دستگاه‌های برداشت فشار نمی‌آید و از طرفی وقت مردم آزاد است و با فراق بال بیشتری به جستجوی شجر می‌پردازند.
وی با بیان اینکه قیمت سنگ‌ها بر اساس طرح داخل سنگ، جنس و کیفیت آن تعیین می‌شود گفت: اکثرا سفارشات عقیق شجر زیرکوه برای انگشتر و رکاب‌های دست ساز است اما برای گردن آویز، گوشواره، دستبند حتی ماساژور یا ست توگردنی استفاده می‌شود.
این گوهرتراش شهرستان زیرکوه، تفاوت عقیق فردوس و زیرکوه را در شجر آن دانست و گفت: شجر فردوس سه بعدی و زیرکوه تک بعدی است، در سه بعدی لایه‌های شجر روی هم بوده و سنگ هر چه تراش داده شود طرح آن جلوه گیری بیشتری می‌کند اما در شجر زیرکوه تراش کار باید ماهر باشد در غیر اینصورت لحظه‌ای غفلت باعث پاک شدن طرح و افت قیمت می‌شود.
وی در خصوص بازاریابی و فروش سنگ شجر زیرکوه بیان کرد: محصولات خود را به صورت مجازی به فروش می‌رسانیم اما در شرایطی که بسته‌های اینترنت و فیلترشکن‌ها افزایش یافته، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنیم.
معضلی به نام سنگ‌های تقلبی
بهرام‌نیا ادامه داد: همچنین فروش نگین یا سنگ‌های شجر تقلبی و چینی در فضای مجازی زیاد شده و از طرفی مشکلاتی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است.
نیاز به دریافت تسهیلات داریم اما مبالغ ناچیز ۵۰۰ میلیون ریالی هیچ دردی از ما دوا نمی‌کند
وی بیان کرد: به عنوان یک تولیدکننده یا صنعتگر باید سنگ و نگین ذخیره داشته باشیم چون در فصول مختلف سال نمی‌توان سنگ جمع‌آوری یا خرید کرد، لذا نیاز به دریافت تسهیلات داریم که مبالغ ناچیز ۵۰۰ میلیون ریالی هیچ دردی از ما دوا نمی‌کند.
این تولیدکننده با اشاره به سهم ناچیز گوهرسنگ‌های خراسان جنوبی در بازار جهانی یادآور شد: تولیدکنندگان و صنعتگران این حوزه برای افزایش سهم استان در تجارت جهانی گوهرسنگ‌ها نیاز به حمایت مسئولان در بازاریابی و صادرات و ارائه مشوق‌های صادراتی دارند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: گوهرسنگ دومین زنجیره ارزش راهبردی استان و جزو رشته‌های مزیت‌دار استان است.
هادی شاهوردی افزود: خراسان جنوبی سرشار از انواع گوهرسنگ‌هایی است که میراثی ارزشمند در دل کویر به شمار می‌رود و با توجه به تنوع و کیفیت بالای این گوهر خدادادی در استان، با اقدامات موثر می‌توان این استان را به عنوان پایلوت گوهرسنگ کشور معرفی کرد.
تاکنون پنج نشان جغرافیایی فلورین طبس، عقیق فردوس، عقیق شجر زیرکوه، عقیق پائیزه سه قلعه و کارنت نهبندان در خراسان جنوبی به ثبت رسیده است
وی گفت: در خراسان جنوبی بیش از هزار نفر در حوزه گوهرسنگ فعالیت می‌کنند و تاکنون پنج نشان جغرافیایی فلورین طبس، عقیق فردوس، عقیق شجر زیرکوه، عقیق پائیزه سه قلعه و کارنت نهبندان در حوزه گوهرسنگ خراسان جنوبی به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی بیان کرد: امسال روستای خور به عنوان روستای ملی گوهرسنگ‌ها ثبت و معرفی شد، سایر شهرستان‌های استان هم در این حوزه ظرفیت دارند که با مطالعات صورت گرفته، عرصه‌های جدید برای این شهرستان‌ها نیز شناسایی و معرفی خواهد شد.
وی تصریح کرد: به منظور تکمیل زنجیره ارزش افزوده سنگ‌های قیمتی استان، نخستین بازارچه تخصصی گوهرتراشی با مشارکت صنعتگران بومی در روستای ملی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی «خور» در حال احداث است.
تولید ۲۰۰ هزار قطعه گوهرسنگ در خراسان جنوبی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی هم گفت: از ابتدای امسال تاکنون حدود ۲۰۰ هزار قطعه سنگ قیمتی و نیمه قیمتی به ارزش ۲۰۰ میلیارد ریال در استان تولید شده است.
حسنعلی فولادی ادامه داد: اکنون بیش از ۳۴۰ نفر به صورت تخصصی در حوزه گوهرسنگ‌ها فعالیت می‌کنند همچنین اکنون ۱۵ کارگاه تجمیعی و ۳۳۰ کارگاه انفرادی سنگ تراشی در تمامی شهرستان‌های استان فعال است.
وی عنوان کرد: امسال از محل اعتبارات سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بیش از ۳۵ میلیارد ریال تسهیلات به ۶۰ کارگاه تولیدی استان پرداخت شد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه گوهرسنگ‌ها یادآور شد: این دوره‌های آموزشی در سطوح مقدماتی، پیشرفته و ویژه شاغلان برای ۱۲۰ نفر توسط اداره میراث فرهنگی استان برگزار شد.
با توجه به ظرفیت و پتانسیل‌های خراسان جنوبی بدون شک توسعه صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی سرمایه‌ای است که می‌تواند اقتصاد نه تنها این استان مرزی که کشور را تحت تاثیر قرار دهد ثروتی که در دل بیابان‌های خراسان جنوبی نهفته بوده و می‌تواند بعد از تبدیل شدن به سرمایه ملی، بازارهای جهانی را از آن خود کند.
منبع
