نسیم رویش پایگاه خبری جمعیت رویش های انقلاب اسلامیشاید این مطالب برایتان مفید باشد
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در گفتوگو با ایکنا از قم، در پاسخ به اینکه وضعیت پژوهش‌های قرآنی پیش از انقلاب اسلامی چگونه بود، بیان کرد: قرآن کریم همواره در بین جوامع اسلامی ازجمله شیعه موردتوجه بوده و به‌عنوان منبع اصلی تلقی می‌شود اگرچه جایگاه کلام وحی، در شأن این کتاب نبوده و نیست و به فرمایش مرحوم علامه طباطبایی در المیزان، علوم اسلامی از قرآن فاصله گرفتند و این امر نیازمند بازنگری جدی است.
بیشتر بخوانید:
وی افزود: پیش از قرن پنجم، پژوهش‌های قرآنی عمدتاً جنبه خبری داشت و تفاسیر روایی در زمینه آیات‌الاحکام و منطبق بر قرآن انجام شد، اما مهمترین اقدام این قرن، انتشار تفسیر التبیان از مرحوم شیخ طوسی بود که قرآن را به‌طورکامل تفسیر کرد و این تفسیر و روش‌های مرحوم شیخ طوسی برای نگارش این تفسیر، به مبانی تفسیر قرآن کریم تبدیل شد.
یوسفی‌مقدم با اشاره به اینکه شیخ طوسی در تفسیر قرآن کریم، علاوه‌بر تفسیر قرآن به روایات، تفسیر قرآن به عقل را هم روش خود قرار داد، اظهار کرد: منهج و روش جامع شیخ طوسی برای تفسیر قرآن کریم، الگوی مفسران پس از او شد و تفسیر مجمع‌البیان از مرحوم حسن بن طبرسی به چاپ رسید، اما پس از آن و تا پیش از قرن ۱۴، پژوهش‌های قرآنی روند نزولی داشت.
وی با بیان اینکه در قران ۱۴، پژوهش‌های قرآنی از نظر کمی و کیفی اوج می‌گیرد، ادامه داد: کشورهای اسلامی تحت نظارت کشورهای سلطه بودند و جوامع اسلامی از طریق آموزه‌های قرآن به احیای افکار و اندیشه‌های اسلامی در بین مردم پرداختند و از این راه تفاسیر اجتماعی و ناظر به نیاز‌های زمانه خود مانند تفسیر المیزان، تفسیر نمونه و ابن عاشور نگاشته شد و دوران شکوفایی در عرصه تفسیر و پژوهش‌های قرآنی رقم خورد.
یوسفی‌مقدم در پاسخ به اینکه انقلاب اسلامی چه شرایط و زمینه‌هایی برای پژوهشگران قرآنی فراهم آورد، گفت: تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، پژوهش‌ها عمدتاً، در مقام دفاع از آموزه‌های دینی و قرآنی، بیان پیامد‌های حاکمیت طاغوت بر جامعه و بیدار کردن جامعه اسلامی بود، به عبارت بهتر، جهاد، جهاد تبیین برای بیان روش‌های ظالمانه طاغوت و رسوا کردن استعمار و مقابه با سلطه ستمگران بود.
آسیب «تکرار» در پژوهش‌های قرآنی اجتناب‌ناپذیر است
وی تصریح کرد: با پیروزی انقلاب اسلامی، با نیاز‌های نوپدید جامعه اسلامی ازجمله نحوه شکل‌گیری جامعه اسلامی و شکل‌گیری تمدن اسلامی مواجه شدیم که در مطالعات و پژوهش‌های قرآنی تحولاتی را به ارمغان آورد اگرچه بسیاری از پژوهش‌ها همان روال سابق را به دنبال داشتند، اما پژوهشگران و دغدغه‌مندان حوزه علوم قرآنی به مطالعات قرآنی ناظر به نیاز‌های روز جامعه اسلامی پرداختند و باعث تحول عظیمی در این عرصه شد.
یوسفی‌مقدم درباره دستاورد‌های قرآنی پس از انقلاب اسلامی بیان کرد: تشکیل شورا‌های عالی قرآنی، شورا‌های عالی سیاستگذاری امور قرآنی، مؤسسات قرآنی، مراکز، پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های قرآنی، رادیو قرآن، نمایشگاه‌های بین‌المللی آثار قرآنی و انجام بسیاری از فعالیت‌های قرآنی اعم از مسابقات، جشنواره‌ها و محافل قرآنی ازجمله این دستاوردهاست.
وی یادآور شد: تفاسیر قرآنی نگارش شده پیش از انقلاب اسلامی، ناظر بر مقابله با نظام سلطه و ستمگری بر ایران و جوامع اسلامی بود و بهره‌مندی از قرآن کریم در متن جامعه در اولویت قرار نداشت، اما تفاسیر قرآنی امروز ناظر بر نحوه بهره‌مندی جوامع اسلامی از قرآن است و این به برکت انقلاب اسلامی پدید آمده است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در پاسخ به پرسش «عده‌ای معتقدند، پس از انقلاب اسلامی شاهد رشد کمی خوبی در عرصه پژوهش‌های قرآنی بودیم، اما در حوزه محتوا و کیفیت به تکرار گرفتار شدیم، نظرشما در این باره چیست؟» گفت: مسئله تکرار تنها به عرصه پژوهش‌های قرآنی اختصاص ندارد و اجتناب‌ناپذیر است، اما مسئله حائز اهمیت مدیریت پژوهش‌ها در مراکز و پژوهشکده‌های قرآنی است تا پژوهش‌ها ناظر بر نیاز‌های جامعه و انقلاب باشد و این امر مسئولیت شورا‌های قرآنی است که از هم‌پوشانی پژوهش‌ها با هماهنگ کردن مراکز پژوهشی جلوگیری کنند.
مسئولیت پژوهشگران قرآنی در آینده انقلاب
وی در پاسخ به اینکه آینده پژوهش‌های قرآنی و راهکار‌های کاهش آسیب‌های این عرصه را چگونه می‌بینید، اظهار کرد: نظام جمهوری اسلامی برای تحقق یافتن جامعه و تمدن اسلامی شکل گرفت و اگر تا به امروز به مسائل و نیاز‌های اجتماعی نظام اسلامی پرداختیم، از این پس باید به مباحث جامعه‌سازی بپردازیم و جامعه‌سازی را برمبنای معارف و مبانی قرآن کریم شکل بدهیم و محققان و پژوهشگران قرآنی باید در عرصه پژوهش‌های ناظر بر جامعه‌پردازی و جامعه‌سازی، آموزه‌های قرآنی، روش و مبنای معرفتی توحیدی و الهی را اتخاذ کنند.
یوسفی‌مقدم با اشاره به اینکه پژوهش‌های قرآنی باید در راستای تحقق تمدن اسلامی باشند، تأکید کرد: شناخت زمینه‌ها و نیاز‌های شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی برای نگارش پژوهش‌های نظری و کاربردی در دستورکار پژوهشگران قرآنی قرار بگیرد، همچنین از نیاز‌های دیگر جامعه اسلامی، حکمرانی اسلامی است که راهکار‌های شکل‌گیری آن بدون شک از قرآن به‌دست می‌آید بنابراین باید در جهت اقامه قرآن و حکمرانی اسلامی براساس قرآن و جهت دادن مطالعات قرآن به سوی حکمرانی اسلامی قدم برداریم.
وی با اشاره به ضرورت التزام عملی به آموزه‌های قرآن، بیان کرد: توسعه آموزه‌های قرآنی در حوزه نظری و کاربردی تعطیل‌شدنی نیست و به فرموده مرحوم علامه طباطبایی، هر ۱۰ سال یک‌بار باید یک تفسیر جدید و تازه از قرآن کریم نگارش و چاپ شود، علاوه‌بر آن، التزام عملی مسئولان و جامعه به قرآن کریم امری حائز اهمیت به‌شمار می‌رود.
یوسفی‌مقدم تصریح کرد: قرآن باید در متن زندگی مردم و مسئولان جریان پیدا کند و به عبارت بهتر، در قرآن کریم آموزه‌های قرآنی مبارزه با فساد، شکل‌گیری عدالت در جامعه، جنگ نرم و سخت، تقویت جبهه مقاومت و مقابله با دشمنان فراوان است و باید مسئولان نسبت به این آموزه‌ها ملتزم شوند تا هم خودشان از فساد و بی‌عدالتی فاصله بگیرند و هم جامعه را از فساد و بی‌عدالتی دور کنند.
گفتوگو از محدثه نعیمی‌فرد
انتهای پیام
منبع
