چالش‌های نخیلات بوشهر درآستانه سفر رئیس جمهور

به گزارش ایرنا، در شرایطی که نیمی از سال در اراضی کشاورزی نیمه شمالی کشور به دلیل سرمای هوا امکان کشت وجود ندارد، جنوب و بویژه دراستان بوشهر پتانسیل خوبی برای کشت محصولات خارج از فصل فراهم است. تولیدات کشاورزی و باغی این استان از جمله خرما علاوه بر تامین نیازهای داخلی به خارج از کشور نیز صادر می شود.

موقعیت ویژه استان بوشهر در بحث صادرات و همچنین برخورداری از آب و هوای مطلوب در بحث تولید زمستانه، بستر خوبی برای رشد صنعت کشاورزی این استان فراهم می آورد اما این را هم باید در نظر داشت که استان بوشهر به عنوان یکی از استان های درگیر تنش آبی. فرسایش خاک و برداشت بی رویه از منابع آب مطرح است که این عوامل را در کنار ” جبرجغرافیا ” به عنوان چالش های جدی بخش کشاورزی این استان به شمار می رود.

در استان بوشهر حدود ۳۵۰ هزار هکتار زمین مستعد کشاورزی وجود دارد که ۴۱ هزار هکتار آن اراضی باغی با محوریت نخلستان ها، باغ لیمو و غیره و مابقی حدود ۲۰۲ هزار هکتار اراضی زراعی است، سطح زیر کشت اراضی آبی استان بوشهر ۵۶ هزار هکتار و ۱۴۵ هزار هکتار نیز اراضی دیم است.

محصولات زراعی عمده بوشهر شامل غلات، سبزیجات، صیفی جات و نباتات علوفه ای و دانه های روغنی است که به همراه کشت گیاهان دارویی که از سال قبل شروع شده و امسال نیز ادامه خواهد یافت در مجموع تولیدات سالانه زراعی این استان یک میلیون و ۱۵۹ هزار تن است.

در زمان حاضر ۳۸ هزار هکتار نخیلات در استان بوشهر وجود دارد، که امسال بیش از ۱۹۰ هزار تن محصول خرما تولید شده که این میزان در سال گذشته ۱۶۰هزار تن بوده است. ۸۰ درصد این محصول استراتژیک، از نوع خرمای کبکاب بوده است.

درسال گذشته ۲۱۷ میلی لیتر بارندگی در استان رخ داد اما امسال تا این تاریخ به طور متوسط زیر ۴۰ میلی لیتر بارندگی در استان بوشهر گزارش شده است. شرایط جغرافیایی این استان و برداشت آب های زیرزمینی چالش هایی را ایجاد کرده که ضروری شده کشاورزی استان به سمت و سوی دیگری سوق داده شود.

ضرورت سرعت بخشی ساخت سد دالکی

یکی از نخلداران دشتستان استان بوشهر کم آبی و تشنگی را مشکل اصلی نخلستان های این منطقه عنوان کرد و گفت: امروز نخیلات دشتستان به دلیل خشکسالی‌های طولانی و ضعف سفره‌های زیرزمینی از تشنگی رنج می‌برند و تنها راه نجات آنها احداث سد دالکی است که می‌طلبد مسئولان برای به سرانجام رساندن این پروژه همتی دوچندان داشته باشند.

علی محمد دادور افزود: سد در دست احداث دالکی جان بیش از دو میلیون نخل را در دشت‌های وحدتیه، دالکی و سعدآباد نجات می‌دهد.

وی اضافه کرد: در فصل زمستان بویژه در زمانی که وضعیت بارش‌ها خوب باشد رودخانه دالکی پرآب است و به دلیل نبود سد بخشی از این آب که می‌تواند بخشی از نخیلات دشتستان را سیراب کند، بدون هیچ برداشتی راهی دریا می‌شود.

به اعتقاد این باغدار در زمان حاضر تنها سالی دو نوبت از آب رودخانه دالکی برای آبیاری نخیلات به صورت ساعتی محدود استفاده می‌شود و مابقی در حالی به هدر می‌رود که بخشی از نخیلات منطقه دشتستان به دلیل بی آبی در حال خشکیدن و از بین رفتن هستند.

دادور اضافه کرد: سال‌ها از وعده و آغاز عملیات اجرایی سد دالکی می‌گذرد اما هنوز این سد به بهره برداری نرسیده و نخیلات این منطقه همچنان تشنه و در انتظار بهره‌برداری از این سد هستند.

او با تاکید براینکه سرعت بخشی در روند احداث سد دالکی نیازمند یک عزم ملی و استانی است افزود: براساس وعده‌های داده شده با بهره‌برداری از این سد دوره آبیاری نخیلات به مراتب بیشتر و انتظار می‌رود نخل‌های این منطقه که میراث آبا و اجدادمان است برای فرزندانمان حفظ شود.

عضو انجمن خرمای استان بوشهر نیز در این ارتباط گفت: عملیات اجرایی سد دالکی از دولت یازدهم آغاز شد اما روند کار بسیار کُند پیش می‌رود و نیاز است مسئولان اجرایی استان بوشهر شرایط لازم را برای سرعت بخشی در روند اجرای این سد فراهم کنند و با بهره برداری و آبگیری سد نخیلات دشتستان سیراب شود.

ابوالقاسم کاووسی درباره آبیاری نخیلات معتقد است: هرچند شیوه‌ آبیاری قطره‌ای به شکل محدود در برخی از نخیلات این استان در حال انجام است اما شیوه غالب آبیاری نخیلات همان شیوه سنتی آبیاری (غرقابی) است.

وی درباره سد دالکی به عنوان منبع تامین آب بخش زیادی از نخلستان‌های دشتستان گفت: آنچه در پروژه سد دالکی مهم است این است که همزمان با تکمیل پروژه سد طراحی کانال‌های بتونی، سیستم‌های آبیاری، استقرار ایستگاه پمپاژ اجرا شود تا نخیلات زیرپوشش به موقع از مزایای این سد بهره مند شوند.

کاووسی ادامه داد: اینکه زمان زیاد سپری شود تا سد آماده بهره‌برداری و پس از آن چندین و چند سال دیگر برای ایجاد زیر ساخت‌ها اقدام شود دراین صورت نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب خواهد بود و نخیلات تشنه این منطقه از رمق خواهند افتاد.

معیشتی شدن کشاورزی لزوم تامین سرمایه درگردش

درگذشته نه‌چندان دور، نخلداران استان بوشهر با فروش محصول خرمای خود می‌توانستند زندگی و معاش خود را تامین کنند، طوریکه یک نخلدار با فروش محصول فقط ۳۰۰ اصله نخل خود قادر تامین مایحتاج روزانه و معیشت خود بود اما الان بدلیل کم آبی و کاهش کیفت و کمیت محصول و هزینه های بالای داشت و برداشت این تعداد نخل جوابگوی هزینه ها نیست.

کشاورزی در استان بوشهر بیشتر از نوع معیشتی شده و کشاورز مجبور است برای تامین معیشت خانواده دست به هر تلاشی بزند و باید بداند که این معیشت پایدار باشد زیرا با این نوع کشاورزی بیشترین ضرر را خواهد کرد و نتیجه آن چیزی جز از بین رفتن منابع آبی و فرسایش شدید خاک نخواهد بود.

یکی از نخلداران و مالکان کارخانه فرآوری خرمای استان بوشهر نیز گفت: مهمترین معضل ما کمبود سرمایه ثابت و سرمایه در گردش است که با تسهیلات نزدیک به ۳۰ درصدی بانک‌های استان به تدریج باعث ورشکستگی سرمایه‌گذاران خرما در استان می‌شود.

عوض آرمات اضافه کرد: با توجه به میزان سود بانکی بالا سرمایه های ما ذره ذره در حال آب شدن است و اگر دولت به داد ما نرسد همه کارخانه‌های فراوری و بسته‌بندی خرما تعطیل می‌شوند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر کمبود آب و وجود آفت‌های گوناگون را از مشکلات عمده نخلداران استان دانست و گفت: با توجه به کمبود بارش در استان و کشور، به ناچار باید به سمت روش نوین آبیاری برویم و روش غرقابی را پشت سر بگذاریم، هم اکنون در ۳۸ هزار هکتار سطح زیر کشت نخیلات فقط در یکهزار هکتار آبیاری نوین اجرا و در چهار هزار هکتار دیگر آغاز شده است.

مرتضی بحرانی درباره موضوع تغذیه نخیلات در استان بوشهر بیان کرد: این مسائل باعث می شود نخل‌ها مستعد بیماری و آفت شوند. به‌طور ویژه، آفت سوسک سرخرطومی و سوسک چوب‌خوار بیشترین آسیب را به نخل‌ها وارد می‌کنند.

وی اظهار کرد: مشکل عمده‌ای که در بحث صادرات خرما در استان بوشهر وجود دارد، این است که خرمای کبکاب شیره دار و یک رقم خاص است، بازار خاصی برای خود دارد که گسترده نیست و بیشتر مشتری‌ها، خرماهایی را می‌پسندند که خشک باشد و به دست نچسبد و براحتی بتوانند مصرف کنند و راحت نگهداری شود.

ضریب اندک مکانیزاسیون بخش کشاورزی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به اینکه ضریب مکانیزاسیون در حوزه کشاورزی استان بوشهر بسیار اندک است، افزود: برای تغییر ساختارهای سنتی و مکانیزه شدن حوزه کشاورزی نیاز به عوامل متعددی به‌جز سرمایه ثابت و سرمایه در گردش داریم که مهمترین آن، بحث تامین برق است که ناترازی انرژی در کشور این چالش را دوچندان کرده است.

بحرانی با بیان اینکه در سفر رئیس جمهوری به استان بوشهر قرار است تمهیدات جدیدی اندیشیده شود، گفت: تغییر گونه‌های نخل، از گونه‌هایی که اکنون وجود دارند به سمت گونه‌های پربازده یا گونه‌هایی که بازارپسندی بیشتری داشته باشند، از جمله برنامه‌هایی است که با اجرای آن می‌توان برای باغداران رغبت بیشتری ایجاد کرد.

وی افزود: افزایش توان مالی سیستم و راهنمایی برای نخلداران، برنامه‌هایی است که در بحث مبارزه با سوسک‌ها و آفت‌ها و آگاهی‌بخشی می‌شود به شیوه‌های مختلف اجرا کرد.

اصلاح شیوه‌های آبیاری نخیلات

طبق آمار ، ۶۰ درصد آب استان بوشهر در بخش کشاروزی مصرف می شود هر چند که شرکت آب منطقه ای این استان عدد ۹۰ درصد را اعلام می کنند اما به هر حال این اختلاف آمار وجود دارد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر اظهارکرد: در بحث استفاده از روش های نوین آبیاری، با همکاری آب منطقه ای مطالعات کاملی در زمینه اصلاح شیوه آبیاری صورت گرفت که منتج به بستن تفاهم نامه هایی شد.

وی افزود: طبق این تفاهم نامه، در زمان حاضر ۳۴ هزار هکتار از ۴۱ هزار هکتار اراضی نخیلات را به سمت اصلاح شیوه آبیاری سوق داده شده است که تاکنون در حدود چهار هزار هکتار اصلاحات شیوه آبیاری صورت گرفته است.

بحرانی یادآورشد: بخشی از مفاد این تفاهم نامه شامل ایجاد کانال های فرعی ۳و ۴ آبیاری و زهکشی، جزو تعهدات سازمان کشاورزی و بخشی دیگر که مربوط به تکمیل کانال های اصلی بود نیز بر عهده آب منطقه ای است و آنچه که تعهد سازمان کشاورزی بوده انجام شده است و منتظریم که شرکت آب منطقه‌ای، کانال‌های بالادستی را ایجاد کند.

جایگزین کردن ارقام پربازده به جای نخل‌های کم ثمر

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر اعتقاد دارد برای تولید محصولات بیشتر در بخش نخیلات باید به سمت اصلاح ارقام خرما رفت و ارقام پربازده را جایگزین ارقام کم ثمر کرده و از واریته های مناسب و بازار پسند که قیمت جهانی بالاتری دارند برای کشت استفاده شود.

هم اکنون بیشتر ارقام خرمایی که در استان بوشهر کشت می شود از نوع کبکاب بوده و قیمت جهانی آن هم پایین است که در نتیجه ارزآوری کمتری را در پی دارد.

بحرانی یادآورشد: در سال های اخیر نیز به واسطه تنش های آبی و دمایی ، میزان محصولات روی درخت استان کمتر شده و فرسودگی نخلستان ها نیز تشدید یافته است و هر چه به سمت جنوب استان پیش برویم این فرسودگی نمود بیشتری دارد، علاوه بر آن یکسری آفات کشاورزی هم نخلستان ها را درگیر کرده است که مجموعه کشاورزی استان در حال مبارزه با این آفات است.

وی اضافه کرد: فقیر بودن خاک مشکل دیگر بخش کشاورزی استان بوشهر است. اگر خاک غنی باشد، درخت هم قوی و پربار خواهد بود، علاوه براین در بعضی مناطق نیز نتوانستیم اصلاح شیوه آبیاری انجام دهیم و همچنان آبیاری به شیوه غرقابی دو تا سه نوبت در سال انجام می شود اینها همه چالش هایی است که در بحث نخیلات استان با آن مواجه هستیم.

بحرانی ادامه داد: در این زمینه البته کارهای تبلیغی زیادی صورت گرفته که باغدار در کنار کشت سابق خود، به کشت ارقام پربازده روی بیاورد و در کنار نخل هایی که از بین می روند اگر نخل جدیدی می کارند سعی کنند از ارقام پربازده باشد که این موضوع می تواند خیلی موثر باشد.

وی یادآورشد: در این ارتباط با پرداخت یارانه روی پاجوش های پربازده ، کشاورز راغب و علاقمند به اصلاح ارقام خرما خواهد شد.

برنامه دولت چهاردهم برای تامین سرمایه درگردش نخلداران

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به اینکه توسعه نخیلات در استان متوقف شده است، گفت: باید برای این کار سرمایه در گردش در اختیار نخلداران قرار گیرد که در سه سال گذشته این موضوع محقق نشده است.

وی ادامه داد: در دولت چهاردهم با رایزنی‌های استاندار با پتروشیمی‌های مستقر در منطقه عسلویه برای انتقال حساب این شرکت‌ها به بانک‌های استان بوشهر این امکان فراهم می‌شود تا سرمایه ثابت و سرمایه در گردش کشاورزان و شرکت‌های فرآوری محصولات خرما فراهم شود.

تامین اعتبار مهمترین نیاز سد دالکی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: تاکنون ۱۱هزار میلیارد ریال برای اجرای سد دالکی دشتستان هزینه شده است.

علی محمدی اظهار داشت: براساس برآورد به روز شده سرجمع هزینه ابرپروژه سد دالکی ۱۰۰ هزار میلیارد ریال است که در صورت تامین اعتبار لازم براساس برنامه مدون انتظار می‌رود تا سال آینده آبگیری سد انجام شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر با اشاره به شرایط سخت نخیلات بویژه در سال‌های کم بارشی گفت: بیشترین نیاز آبی نخیلات در فصل‌های خشک است که همین امر ضرورت سرعت بخشی در روند اجرای سد دالکی را دوچندان می‌کند.

وی درباره برخی نگرانی‌های کشاورزان برای ایجاد زیرساخت‌های توزیع آب پس از بهره برداری از سد دالکی افزود: بخشی از زیرساخت‌های هیدرومکانیکال، لوله‌های آب، دریچه های سد و بندهای انحرافی از جمله بند انحرافی سرقنات به موازات پیشرفت پروژه این زیرساخت‌ها فراهم شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر ادامه داد: در زمان حاضر هیچگونه محدودیتی از لحاظ فنی، امکاناتی، زیرساختی در مسیر تکمیل سد دالکی وجود ندارد و در صورت تامین منابع مالی، آبگیری سد دالکی در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ آغاز می‌شود.

استاندار بوشهر نیز گفت: سد دالکی بزرگترین سد خاکی هسته آسفالتی ایران و خاورمیانه است و تکمیل آن با بالاترین کیفیت منجر به ثبت افتخاری برای مهندسین جوان ایرانی خواهد بود.

ارسلان زارع افزود: بخش اعظمی از اشتغال دشتستان به موضوع کشاورزی و نخیلات وابسته است و در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی‌ها، یکی از چالش‌های اصلی در زمینه تامین آب کشاورزی بوده است که این سد نقشی مهم در رفع این کمبود ایفا خواهد کرد.

وی ادامه داد: در افق بلندمدت و با توجه به ضرورت‌ها می‌توان نگاهی به تامین آب شرب از این منبع داشت.

استاندار بوشهر بیان کرد: مدیریت سیلاب‌ها، جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش خسارات سیلاب از جمله اهداف مهم این سد است که اهمیت احداث آن را دوچندان می‌کند.

وی با اشاره فراهم بودن زیرساخت‌های این پروژه گفت: سد دالکی از مراحل دشوار عبور کرده است و ضروری است تا طبق برنامه زمانبندی اعلام شده به مرحله آبگیری برسد.

زارع گفت: در تمامی سطوح تلاش خود را جهت تامین منابع مالی این پروژه خواهیم کرد تا تکمیل و بهره‌برداری آن موجبات رضایتمندی مردم شهرستان دشتستان را فراهم آورد.